Даланың ұлы эссе жазу?

Question

Даланың ұлы тақырыбына әдеби эссе жазу керек?

Даланың ұлы мұрасы

Дала... Қазақтың кең пейілі мен дархандығының, асқақ рухы мен терең тарихының бесігі. Шетсіз-шексіз жазық дала төсінде көшпенді бабаларымыздың сан ғасырлық тарихы жатыр. Осынау ұлан-ғайыр алқап – еркіндікті сүйген халықтың қасиетті мекені, мәңгілік шабыт қайнары.

Даланың ұлылығы оның табиғатында ғана емес, сонымен бірге осынау киелі топырақта өмір сүрген халықтың рухында, мәдениетінде, салт-дәстүрінде жатыр. Көшпенділердің табиғатпен үйлесімді өмір сүруі, оны анасындай ардақтауы, жер байлығын көздің қарашығындай сақтауы – бүгінгі ұрпаққа үлгі-өнеге.

Дала – батырлардың бесігі. Қазақ халқының ерлікке толы тарихында сан мыңдаған батырлар дүниеге келген. Олардың ерлігі мен елге деген сүйіспеншілігі дастандар мен жырларға арқау болған. Батырлардың ерлік істері ұрпақтан-ұрпаққа мұра болып қалып, жас ұрпақты отансүйгіштікке, батылдыққа тәрбиелейді.

Дала – ақындар мен жыраулардың алтын бесігі. Қазақтың төл өнерінің қайнар көзі осы далада жатыр. Ақындар мен жыраулар өз шығармаларында даланың сұлулығын, халықтың арман-мұратын жырлаған. Даланың кең тынысы ақындардың жүрегіне шабыт сыйлап, олардың шығармашылығын жаңа белестерге көтерген.

Дала – қазақ халқының тарихы мен мәдениетінің ажырамас бөлігі. Даланың ұлы мұрасын сақтап, оны келер ұрпаққа аманат ету – біздің парызымыз.

Бұл эссені толықтыру үшін мынадай тақырыптарды қосуға болады:

Даланың қазіргі замандағы маңызы

Даланы қорғау мәселесі

Даланың туризм саласындағы әлеуеті

Даланың әдебиет пен өнердегі көрінісі

Даланың болашағы

Эссені жазу барысында мынадай сұрақтарға жауап беруге тырысыңыз:

Дала сіз үшін қандай мағына береді?

Даланың қандай ерекшеліктері бар?

Даланың тарихтағы рөлі қандай?

Даланың болашағы қандай болады деп ойлайсыз?

Өз ойларыңыз бен сезімдеріңізді қағазға түсіріп, даланың ұлылығын паш ететін әдеби эссе жазыңыз.

Answer 1

Өзінің туған жері туралы өлең жазбаған ақын кемде-кем. Қай ақынның да өзі туып-өскен жері - Жер-Ананың жерұйығындай қасиетті. "Дала, сенің ұлыңмын!" атты шығармасында да Жарасқан ақынның атамекенге, елге деген "махаббаты, сүйіспеншілігі көркем айшықталаған. Туындыда "Туған дала" сөзі жиі қайталана отырып, айтылар ойдың темірқазығына айналған. Поэма "Туған дала... Сенсің биік тұғырым!... Сенсің менің абыройым, мақтаным!..." деген асқақ пафоспен басталып, қазақ даласының поэтикалық портретін жасайды. Шығармадағы лирикалық қаһарман - автордың өзі. Тебіріне жырлаған ақынның шығармасында дала ұғымы тек бір аймақтың аумағын білдіретін географиялық мекен емес, ол - Отан, атамекен, ұлт, дәстүр секілді ұлы ұғымдарды айқындаушы образ. Ақын туған өлкесінің тарихын зерделеп, оның алдындағы перзенттік парызын, жауапкершілігін терең сезінеді. Ақындық жолының басты шығармашылық нысанасына айналатынын ашық айтады сезіндіреді. Дала – поэтикалық образ. Ақын дала дегенде, ең алдымен, туған халқын, оның жомарт мінезі мен батырлығын, әр алуан психологиясын ұғынады.

Answer 2

Ұлы даланың жеті қыры

«Біздің тарихымызда қасіретті сәттер мен қайғылы оқиғалар, сұрапыл соғыстар мен қақтығыстар, әлеуметтік тұрғыдан қауіпті сынақтар мен саяси қуғын-сүргіндер аз болмады. Мұны ұмытуға хақымыз жоқ. Көп қырлы әрі ауқымды тарихымызды дұрыс түсініп, қабылдай білуіміз керек.»
Н.Ә.Назарбаев.

Әр халықтың сан ғасырлық тарихы бар. Ал біздің қазақ халқының тарихы сонау тереңде жатыр. Адам өткен тарихын жақсы білмесе, болашаққа нық қадам баса алмайды. Біздің жастарымыз да өз ұлтымыздың , өз еліміздің мәдениетін, салт-дәстүрін , әдет-ғұрпын ұмытпай,қастерлей білуге тиіс. Тәуелсіз ел ретінде өткенімізді зерттеу, бұл күнге қалай келгенімізді, кімдердің арқасында жеткенімізді білу біз үшін қаншалықты маңызды?.Тарихқа көз жүгіртсек, талай қиындықтар мен тағдырдың ауыр соққылары қазақ халқының басынан аз өтпегенін көреміз.

Түрлі нәубетті басынан өткізген халқымыз бүгінгі күні өз тәуелсіздігін алып, дамыған елдердің қатарында болашаққа қадам басып келеді. Бұл күнге жетуіміздің басты себебі- ата-бабаларымыз бен аға-әпкелеріміздің өз елі үшін аянбай қан мен терін төгуінің арқасында. Біз осынау бақытты заманға кімнің арқасында жеткенімізді ұмытпауымыз керек және өз еліміздің тарихын терең біліп, ұрпақтан-ұрпаққа жеткізе білуге тиіспіз.

ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты мақаласы –құнды дүние. Елбасымыз жаңа мақаласында төл тарихымыз бен мәдениетімізді жіктей келе,тарихи сананы жаңғырту мәселесін көтеріп, 6 бірдей жобаны ұсынып отыр. Елбасының бұл мақаласы- «Рухани жаңғыру» бағдарламасының жалғасы. Оқиғалар мен тұлғаларды уақыт тізбегі бойынша бір жүйеге келтіру -тарихымыздың нағыз жетіспей тұрған тұсы,- дейді мамандар.

Мақала «Ұлт тарихындағы кеңістік пен уақыт», «Тарихи сананы жаңғырту» атты бөлімдерден тұрады. Президент бұл жолы ұлттық болмысымызды сақтап, тарихымызды жаңғырту жайына кеңінен тоқталған. Әсіресе өсіп келе жатқан жас буынды ұлттық тәрбиемен сусындату керектігі жөнінде жазған. . Біздің даңқты батырларымыз, ойшылдарымыз бен ел билеушілеріміз тек Қазақстан ғана емес, сондай-ақ бүкіл əлем бойынша еліктеуге лайықты тұлғалар екендігін де Елбасы тілге тиек еткен.

« Ұлт тариxындағы кеңістік пен уақыт» бөлімінде қазақтың атқа міну мәдениеті, ежелгі металлургиясы, аң стилі, Есік қорғанынан табылған Алтын адам, Ұлы Жібек жолы және т.б. құндылықтарымыз туралы айтылса, « Тариxи сананы жаңғырту».бөлімінде ұлы даланың ұлы есімдері, ежелгі өнер, дала фольклоры мен музыкасы және тариxтың кино өнері мен телевизиясы туралы баяндалған. Шынында да, тарихтың сонау терең сахнасына үңілсек, халқымызда киелі саналатын төрт түліктің бірі- жылқының адам үшін атқаратын қызметі жоғары бағаланады. Бұл түлік- ата-бабаларымыздың жан серігі, айрылмас досы болған.. Атқа міну салтының негізін қалаған- біздің халық.

Этнографиямызға шолу жасасақ, халқымыздың қаншалықты бай екенін анық байқай аламыз. Салт- дәстүріміздің ерекшелігін, ұлттық аспабымыз домбыра, қобыз үнін естігенде тебіренбейтін жан жоқ, сірә!? Халқымыздың тілі де өте бай. Оның бірден- бір дәлелі-М. Әуезовтың «Абай жолы» роман -эпопеясы. Ұлы жазушы бұл туындысында халқымызың әдет- ғұрпын, салт- дәстүрін айқын түрде бір сөзді екінші рет қайталамай, бай тілмен шебер суреттеп жеткізе білген. Сан алуан халық өз әлемінің кереметімен мақтанады. Ал мен үшін тарихы ең бай халық- қазақ халқы. Тарихымызды саралап қарар болсақ, халқымыздың ұлылығына, тарихының тереңде жатқандығына өте көп дәлелдер келтіре алатындығымыз сөзсіз.

Елбасымыз: Төл тарихын білетін, бағалайтын және мақтан ететін халықтың болашағы зор болады деп сенемін. Өткенін мақтан тұтып, бүгінін нақты бағалай білу және болашаққа оң көзқарас таныту – еліміздің табысты болуының кепілі дегеніміз осы,- деп атап өткендей, тарихымызды ұмытпайық, өткеніміз бен бүгінімізді бағалай білейік! Болашағымыз сонда ғана жарқын болатыны сөзсіз.

Answer 3

Ұлы Дала Елі
Кең далалы, кең пейілді қазақпыз,
Құл емеспіз, еркін жанбыз, азатпыз.
Қас тағдырдың қиқаңына көнбейміз,
Ер намысын ешбір жанға бермейміз
Қасым Аманжолов

Ата жұрт, атамекен - өте кең ұғым. Атамекен - адамның ата - бабаларынан бері қарай кіндік қаны тамып, өсіп - өніп келе жатқан жері. Өмірден көретін қызығы мен бақытының тұрағы.
Біздің халқымызда ата-мекенді ардақтау сезімі өте тереңде жатыр. Туған жерді қасиет тұту - қанға сіңген мінез, ежелгі дәстүр. Бұл таным жанымызға ана сүтімен тараған, ана тілімен дарыған.
Бұдан бірнеше ғасыр бұрын айтылған, атап айтқанда, Күлтегін ескерткішінде жазылған:
Қызыл қанымды ағыздым,
Қара терімді төктім.
Түн ұйықтамадым,
Күндіз отырмадым,
Тізеліні бүктірдім.
Бастыны еңкейттім,
Түрік болғаным үшін,- деген жолдар атамекен құдіретін, Ұлы Дала елін айқындай түсетіндей. Біздің ата-мекеніміз - Қазақстан! Қазақ деген намысшыл ұлттың ұрпағымыз
Міне, осындай намысшыл елдің ұрпағы болғаныма мақтанамын! Тарихы тереңде жатқан елімнің өткен жолдары тарих беттерінде өшпестей із қалдырған. Қаншама қиындықтан өткен елімнің болашағынан үміт күткен бабаларымыздың арманы орындалып, бүкіл әлем қызыға да, қызғана да қарайтын Тәуелсіз Мемлекетке айналдық.

Еліміздегі әрбір атқарылған игі істер – еліміздің болашағына, келешек үміт күткен, жастарына яғни Ұлы Дала елінің перзенттеріне арналып отыратыны сөзсіз. Ұлы Дала Елі... Елбасымыз өз сөзінде былай деген болатын: «XXI ғасырда далалық Еуразияның құшақ жетпес кеңістігі қайтадан түлеп, өркендеуде. Біз өз тарихымыздың жаңа шамшырағын жақтық. Сондықтан да бүгінде және әр кезде де біздің Қазақстан, ол — Ұлы Дала елі! Ол — түлеген Ұлы Дала елі. Біздің сүйікті Отанымыздың халықтық аты да дәл осы. Ол біздің Отанымыздың өткенін де, қазіргісін де, болашағын да бейнелейді. Онда қазақстандық мінез бен оның негізгі сипаттары көрініс тапқан. Олар — біздің жан дүниеміздің ашықтығы мен кеңдігі, біздің жүректеріміздің жылуы, қонақжайлылық пен бейбітсүйгіштік, кемеңгерлік пен ойшылдық, еңбексүйгіштік пен іскерлік. Ол — сүйікті жеріміздің өркендеуіне осы уақытқа дейін болмаған қол жеткізудегі өзіміздің күшіміз бен мүмкіндіктерімізге деген сенім. Мен біздің жаңа Қазақстанның осындай бейнесінің әрбір қазақстандықтың ой - санасы мен жан дүниесінен орын табатынына, бүкіл әлемде мойындалатынына сенімдімін. Тағы қайталап айтайын, біздің қасиетті жерімізді ықылым замандардан Ұлы Дала деп, ал бабаларымызды Ұлы Даланың ұрпақтары деп атаған. Біз солардың жалғасымыз. Ұлы Даланың мұрагерлеріміз. Осынау кең байтақ Ұлы Даланың көгінде халқымыздың бақ жұлдызы болып, жаңа Қазақстан дүниеге келді. Біздің Қазақстанымыз — ұлы істердің ұйытқысы болған Ұлы Дала елі! Бұл — біздің тағдырымыз! Бұл — біздің таңдауымыз!»- деген болатын.

Ұлы Дала Елі – біздің мақтанышымыз, бүгініміз бен болашағымыз. Бабалар аманат еткен Ұлы Дала елін көзіміздің қарашығындай сақтау - біздің міндетіміз екені сөзсіз. Ұлы дала елі туралы ойымда қорыта келе, өзімнің «Елімменен мақтанам!» атты туындыммен қорытамын.
Мынау дархан елімменен мақтанам,
Көз жетпейтін жерімменен мақтанам
Бүкіл әлем мойындаған бұл күнде,
Қазақ болып туғаныма мақтанам!

Халық болып тойлап жатқан мереке,
Тарихымның 550 жылдығына мақтанам!
Ұрпағының келешегін ойлаған,
Бабалардың ерлігімен мақтанам!

Тәуелсіз мынау - елімменен мақтанам,
Нар тұлғалы ерлеріммен мақтанам.
Адамдықтың адал жолын ту еткен,
Ұлы ақын - Абайыммен мақтанам!

Терең ойлы, тарихына көз салған,
Еліміздің жастарымен мақтанам!
«Еліміздің болашағы жастар»- деп,
Сенім артқан, Елбасыммен мақтанам!

№118 орта мектептің
9 - сынып оқушысы
Асқар Динара