"Кальян" тарту зиян емес пе?
Қазір дәмханалар мен мейрамханаларда темекі тартуға тиым салынғаны белгілі. Алайда демалыс орындарында кальян тартып «кайф» алуға тосқауыл қойыла қойған жоқ.
Мұндай хош иісті микстер (әр түрлі шөптерден жасалған ұнтақ, оны темекі сияқты тартады) әу баста бөлме ішін хош иістендіруге арналған екен. Алайда жақсының бәрін иіскеп, дәмін татып көруге дағдыланған кейбір азаматтар оны тартып та көрген. Сөйтсе олардың әсері есірткінің әсерінен кем түспейтін болып шығады. Міне, содан бастап адамзат арасында микстерді де темекі сияқты тартатын әдет қалыптасқан. Бұл микстердің құрамына әртүрлі шөптесін өсімдіктермен қатар түрлі синтетикалық заттар болады. Олар микстерге есірткі әсерін береді.
Микс өндірісінің орталығы – Голландия. Ол жақтан түрлі-түсті қаптамаларда оралған қоспалар бүкіл әлемге таралады. Алғашында шөптен жасалған ұнтақтар дәрігерлер мен құқық қорғау органдары қызметкерлеріне ешқандай күмән туғызбаған. Дегенмен бұл заттарға деген сұраныстың күн санап артуы оларды алаңдата бастапты.
Бүгінде жастар арасында түрлі микс пайдалану да сәнге айналғаны жасырын емес. Тауарды сатумен, таратумен айналысатындар миксті барынша мақтайды, денсаулыққа түк те зияны жоқ деп жатады. Ал оны зерттеуді енді ғана қолға ала бастаған мамандар құрамында адам денсаулығына өте зиянды JWH-018 деген есірткіге ұқсас заттың бар екенін анықтаған. Ең өкініштісі, бұл заттар біздің елімізде тиым салынған психотропты заттар қатарына жатқызылмайды. Яғни оны емін-еркін саудалауға болады деген сөз.
Есірткіден кем әсер етпейтін мұндай микстерге деген сұраныс күн санап артып келе жатқанын айттық. ТМД елдері қатарында бұл затқа деген құштарлық ресейлік жастар арасында сәнге айналыпты. Біздің еліміз де Ресейден қалып тұрған жоқ. Ал олар бізге қайдан келеді?
Зиянды ұнтақтар Ресейге басында Ұлыбританиядан жеткізілген екен. Ал қазір микстер негізінен Қытайдан әкелінетін көрінеді. Олардың құрамында JWH-018, JWH-027, JWH-073, JWH-200 деген каннабиноидты синтетикалық заттар бары белгілі болып отыр.
Білетіндердің айтуынша, бөлшек саудамен сатылған 1 кило ұнтақтан 50-80 пайызға дейін пайда түседі екен. Тауар бұзылмайды, әрі пайдасы да шаш-етектен. Ал денсаулық пен есті алар құштарлықты ешкім ойламайды.
Еуропа ғалымдары да микске деген ессіз құштарлықтың тым көбейіп кеткенінен секем алып, оның құрамын зерттеп көріпті. Сөйтсе хош иісті ұнтақтардың көпшілігінің құрамы адам ағзасына аса зиянды болып шыққан. Нәтижесінде Жаңа Зеландия мен Канадада хош иісті микстің көптеген түрлерін сатуға тиым салынған. Кальян тарту, яғни хош иісті миксті жиі пайдалану қатерлі ісік ауруларына, жүйке жүйесінің бұзылуына соқтырады екен.
Микстер біздің қолданысымызға жаңадан енген зат. Сондықтан да бұл тақырыпқа қатысты дау жиі туындап жатады. Мәселен, кейбір мамандар «Аромамиксті» тартудан кейінгі адамның жүйкесіндегі өзгерісті есірткіге мас болу сияқты қарау керек десе, оған кереғар пікір білдірген ендігі біреулер «олай болса барлық хош иісті әтір су түрлерін де есірткі қатарына жатқызу керек» деген дау айтады. Алайда микстерді иіссумен салыстыруға болмайды. Себебі хош иісті ұнтақтардың құрамы толық зерттелмеген. Бұл ұнтақтардан адам 3-5 сағатқа дейін мас болады. Оның дәмін татқан кейбіреулер мұның нағыз анашадан кем түспейтіндігін де айтуда. Сондықтан билік басындағылар ғалымдардың сөздеріне құлақ асып, ертерек оларға тиым салатын заңдар қарастырмаса, ертеңгі ұрпағымыздың есірткіге тәуелді, ессіз шөпке есі кеткен нашақор болып өсуі ғажап емес.
Қ. ЖҰЛДЫЗ.
немесе [Мына жерде де][1] жазылған.
[1]: http://www.atyrau-islam.kz/index.php/ru/2012-01-16-05-10-44/172-islamda-oror-kalyan-shegudi-kimi-andaj-madiyar
