+1 дауыс
18.6k көрілді
Мына сурактарыма жауап таусам деймин. 1. Адай руы неге жогаргы жане томенги болып екиге болинген? Мен озим Жогаргы Адайдын Шегем>Каржауымын! Кангабай батырдын тикелей урпагымын! 2. Шегем руы баска Адай руынын ишки тарамдарындагы аттардан неге ерек? Мысалы Жеменей, Бегей, Коскулак (Пир Бекеттин руы) 3. Адайдын Жакау руы туралы инетте шежире барма? 4. Актобе, Атырау облысын мекендеген жогаргы Адай рулары казирде Сагыз, Емби жерлеринде барма асиресе Шегем Адайлар? Мен озим Каракалпакстаннан келген оралманмын. Менин ажем (акемнин шешеси) оз аке-шешеси туралы коп айтатын. Жаткан жери жайлы болсын, Аксулу деген баба ажем (ажемнин шешеси) "13 жасымда кырдан куладым, ойга куладым" деген создерин алиге шейин бизге айтып отырады, оны есептесек баба ажем 1916 жылы дуниеге келген ал 13 жасында кырдан кулаганы 1929 жылы ягни 1928-1930 "Адай котерилисине" сайкес келеди, сол кезде аке шешелери репрессиага ушырап сол кезде Адай руынын Шегем таралымы Казирги Каракалпакстан, Красноводск (Туркменистан), Иран, Ауганыстан, Астрахань сол жактарга ериксиз, СОВЕТ УКИМЕТИН МОЙЫНДАМАЙ кошип кетеди. Ал 1930 жылга дейин жалгыз Адай руынын кошпели хандыгы орнаганын бири билсе бири билмейди. Жане ажемнин атасы, Орта Азиядагы аныгырак Хиуа хандыгында революцияга катысып Хиуада уакытша укиметтин ханы болып сайланады. Аты Таган. Ажем сол жердин байыргы адамдары Таган хан атын али жаксы биледи дейди, бирак мен ол жердин адамдарын кормедим, ол жерге бармадым. Ал жане косар болсам, 1925-1930 жылдары Каракалпакстан Казак ССР га караган, онымен коса казирги МАНГЫСТАУ облысынын 50 мын км кв жерин Каракалпакстанга НИКИТА ХРУЩОВ косып жиберди, егер бул болмаганда ол жерде туылмаспедик ким билсин! атамды коруди мандайга жазбапты, ол киси 1984 жылы Амударяга батып кетипти. Корген адамдар казирге дейин айтып журетин. Ол киси туралы почти ештене билмеймин... Жане нагашы ажем, шешемнин акесинин анасы Кызылордада дуниеге келген. Мамам ажемнин аягында мулде саусак болмаганын айтады, сойтсе кишкентай кезинде туркмендер ауылын шауып, бар тири жанды кырып салыпты, ажеммен коса касына 4 кызды косып орманга жасырыпты, карда, аяз алганы соншалык, аягынын саусактарын усик алып кетеди! Шешем Кызылордада Коркыт Ата атындагы университетте Казак тили жане Адебиети пани бойынша педагокикалык курста окыган! Елге оралдык, ата бабам омир сурген Мангыстауга келдик. келер бурын катты иштей куандым, калын казак арасында казакша сойлеп олармен араласу мен ушин бакыт сиакты коринди! Келдик, алайда... Келгенде бул жердин казактары орысша сойлеп мазак кылгысы келди, менде орысша сайрадым бар орысшаммен! Орысша тусингенмен сойлеп келистире алмаймын, барьер калыптаспаган! Иа! оралмансын, калпаксын деп бетиме басты, намыска тиди, ортадан аластатты. Мен казактарга саткындык жасап кашып кейин кайта оралгандай ангиме айтты. Сол ащы созди естигенде дереу уктым неге айтканын, биреуи айтады : "менин аталырым сендердин аталарын сиакты аштыктан кашкан жок, ел ушин, жер ушин калды, сен жане сенин тукымын саткын" деп жагамнан алды! Бирак менин аталарым оз ели ушин, халкы ушин котерилиске шыкты, бой котеру сатсиз аякталгасын репрессияга ушырап, елмен бирге сол кырдан ойга тусти! Сонда калайша ол киси саткын болады? Баскасын кайдам Адай бауырларым муны тусинбей, Адай котерилисин емес аштыкты айтса баска казактарга не айтасын!? мумкин осы жерде калган казактар оралман ка3актардын ата бабасын орыстарга косылып шапкан шыгар, устап берген шыгар? мумкин содан олар советти мойындамай, калган казактар мойындаган шыгар! неде болса артык кетсем кеширим сураймын, менин жергиликти казактарга окпем кара казандай болгасын, ашынып куйинип жаздым! Мине менин созиме далел, миндетти турде окындар ! http://news.nur.kz/175529.html БИЗ АШТЫКТАН КАШПАДЫК !!!
МЕнде шегеммин.шегемнин каржауымын маган таза бауыр екенсинго.
сіздің логиніңіз қандай...

18 жауап

–1 дауыс
дұрыс, сіздер қашпадыңыздар. Әркімнің түсінігі әртүрлі. Мен оралмандарды сыйлаймын. Себебі қалған қазақтар қалғанда не бітірді?!! арақ ішуді үйренді, тіл мен салт-дәстүрлерін ұмытты. Мен бірақ оралман емеспін.
+2 дауыс
әрине бар.Мен өзім Байганин деген жерде тұрам мұнда көбісі адай.Байганин Ақтөбе обылысының ауданы.
Мен Атырау облысы Макат ауданында турамын, аке шешем Байганин облысы Жарлы ауылыныкы. Адайдын Жеменейимин
0 дауыс
Сенің нақты сұрағың келгені не екенін дұрыс түсінбедім,сенің ашынуың қате,совет үкіметі кімге тиісті байларға тиісті,олар мал-мүлкін бөліскісі келмеді сосын қашты,ал кедейлер несімен қашсын,біреудің малын бағып,жалшысы боп жүрген кедей әрине совет үкіметіне сенді
Егер кашкындардын бари бай болганда казак аштыкка ушырар меди? Жок сен Адай руы туралы билесинба? Олар байлык не кедей дегенге карамаган елин, жерин суйген. Сойтип котерилиске шыккан! Тарихты жаксылап окыныздаршы 1927-1930 жылдарды отиниш!
Мен сол кезде кедейлерде қашты дегенге сенбеймін,олар неге қашады,елін жерін сүйген адам басқа елге қашпайды,
бұл жерде әңгіме елін жерін сүю туралы емес,бай мен кедей туралы деп ойлаймын.Кедей адам қайда қашады,қалай қашады,алдында тышқақ лағы жоқ болса,оның үстіне кеңес адамы келіп баймен тең боласың деп тұрса,ал байлар ше? мыңғырған малын бергісі келмеді солай көшті ,шет елге
Аке шешен, балаларын, бауырларын бир бирлеп аштыктан кырылып жатса, онымен коймай себепсиз репрессияга ушыраса кол кусырып отырмайсынгой! Ол жакка баргандада жегени алдында болды деп ойлайсындарма? Монголия, Кытайды айтпаймын, АДАЙДЫН Каракалпакстанмен Туркменстаннан оралгандарын айтамын, ол жерде де советтин кызыл туы желбиреди! Омен коймай именно Каракалпакстанга 50 мын км кв отип кетти, Каракалпакстан толыгымен, Кызылорданын, Шымкенттин жерлери Озбекстанга отип кетти. Кейин совет кулагасын шекаранын ар жагында калып койдык! Адилдик кайда? Ер Косай батыр тагыда коптеген казактын батырлары Каракалпакстан жеринде калып койды, Ташкент жакта Толе би, Айтеке би лер жерленген. СОНДА БУЛ КАЗАКТЫН БАРИ ЕЛИН САТКАН КАЗАКТАРМА ?! ОЛАРДА КАРАКАЛПАКСТАНМЕН ОЗБЕКИСТАН ЖЕРИНДЕГОЙ???
0 дауыс

Сондай сөздерді есітіптсің, өкпең орынды. Оны айтып жүргендердің көбі тарихты білмейтіндіктен осылай сәйлейді. Жалпы,біз кеңес дәуірі кезінде қазақтың тарихын мүлде оқыған жоқпыз, алаңсыз қазхақ тарихынан еш ақпарат жоқ ,70-  жылдың ішінде бәрімізді дүмше етіп тастады. Бұл сол коммунистік режимнің аз халықтардың тарихын білгізбей ассимиляцияға ұшыратып жойып жіберудің ең бір тиімді тәсілі екенін енді ғана көзімізді тырнап ашқандай біліп жатырмыз.Интернационал  деген қағиданы ұстанып ,Кеңес үкіметі жаппай орыстану саясатын жүргізді. Көптеген  ұлттық саяси маңызы бар тарихи документтердің көзін жойып,өздерінің казактарымен шатастырмас үшін қазақ халқын тіпті "қырғыз қайсақ", қырғыз ұлтын "қара қырғыз" деп те атаған. В, И. Лениннің өзі кейбір еңбектеріндіе қазақ халқын бұратана, "мәдениетсіз аборигендер" деп жазған. Кеңес үкіметі байды да, кедейді де аяған жоқ, жаппай қыру саясаты жүргізілді Қазақ интеллигенциясын түгелімен қырып ,жойып жіберді.Байлар тек қана кедейлерді қанады деген қате ұғым. Бір бай бір ауылдың халқын жұмыспен қамтамассыз етіп,,жоғын бүтіндеп , басбұзарларын тізгіндеп,осы ауылға қатысты барлық шараларды реттеп отырған, Сондықтан , бай кеңес  үкіметінен қашса, сол ауылдың барлық шаруа батырақтарына дейін сол байдың ізінен өре  көшкен. Кеңес үкіметі кәмпескелеп бар малды алды да ие бола алмай қырды,оның артынан халық аштықтан қырылды. Сол кездегі орыс тарихшылары өздері жазып кетткен  деректерге қараса, бір байдың ауылының жылқысының өзі 40-70 мың бас болады екен. Өркендеген кеңес дәуірінің өзінде бір совхоз тұрмақ ,он совхоз да бұндай жылқыны ұстап баға алған жоқ. Осыдан ақ байқауға болады сол заманның өзінде қарпайым қазақ кедей болмаған,кедейлену Ресейге қосылып,жер тарылғаннан басталған.Қарақалпақстан тұрмақ Ташкент те қазақтың ата мекені болған жерлер. Және бір кезде қазақтың жері болған мекендерді айта берсек толып жатыр,және сол атамекендерінде әліде қандастарымыз тұрып жатыр.  Оралмандарға "сатқынсыңдар" деп жүрген қазақтар осы тарихты білмейді,себебі кеңес дәуірінде бізге өтірік бұрмаланған тарихты  оқытты.Осы70-жыл кеңес дәуірінде туылып, осындай уланған идеологиямен өскен бір толқын бар Және біз сол толқынның ұрпақтарымыз."Қалпақсың" дегенге қорланбай ақ қой, одан бәрібір қарақалпақ болмайсың,және қарақалпақтар өте жақсы ,бізге туысқан халық,Жоңғар шапқыншылығы кезінде олар да қазақпен бірігіп,жоңғарларға қарсы шапқан.Қылышбек деген атақты батыры үлкен тарихи тұлға.Ренішіңді,өкпеңді екінші орынға қойып,әкелерің өзің айтқандай тарихи тұлғалар болса(,Таган хан) солар жөнінде деректер жинап,тарих зерттеушілерімен  кеңес және мүмкіншілік болса, газет журналдарға жарияла. Жойылып кете жаздаған тарихымыз үшін аса құнды ақпарат шығар...  кім біліпті???

–1 дауыс
Сурактарыма жауап издеймин!...
0 дауыс
айналайын бұл мұныңды ата-бабана айтпасан қашып кеткен бізге неге айтасын...жүрекке түспеш...барш..
+1 дауыс

Сұрағыңды нақтылап қойсаң - нақты жауап аласың. Сонда да, басындағы қойған сұрағыңа жауап жазайын.

Адайдың жоғарғы не төменгі деп бөлінуі - ол көші-қон жер жағдайына байланысты. Ертеректе жоғарғы адайлар деп, Қараш, Шегем, Бегей, Балықшы, Қырықмылтық деген руларды қазіргі Ақтөбе облысындағы Сағыз, Ойыл, Доңызтау бойларын жаз жайлауға көшетін болғандықтан айтқан, "арқа жақ, арқа бет" деп те атайды. Басқа көптеген Адай рулары Маңғыстау үстіртінде, Жем саласында, Желтау бетінде т.б. жайлаған. Адайдың Тәзіке ұрпақтары Атырау облысында көп шоғырланған, бұлар Бөкей хандығының Адайлары. Ақтөбенің Байғанин ауданында Адайлар көп кездеседі, олар осы жоғарға Адайлардан қалған ұрпақтар. Адайдың Тобышынан: Ораз, Бегей шығады, сол Ораздан - Жайық, Шегем, Қараш, солардан қалған бір ұрпақ Шегем деген, ерек екенін естігенім жоқ. Мен білгенім осылар.   

+2 дауыс
Ембі жерінде адайлар бар)Мен адайдын Шоғымын(Қырықмылтық)
0 дауыс
Бауырлар барин айтайн сурасандар
0 дауыс
Адай тек Маңғыстауда ғана болатын шығар десем
0 дауыс
Бегей ата кесенеси кай омирден
0 дауыс
тегіңді сұрап білген дұрыс. мен адайдың сүйіндігі екенмін жаман адай деп те атайды. сұрайын дегенім неге жаман деп атаған. нақты дəл келетін аңыз барма осы туралы. рахмет алдын ала. почтама жиберсеңіздер екен. azamateas@gmail.com
0 дауыс
тегіңді сұрап білген дұрыс. мен адайдың сүйіндігі екенмін жаман адай деп те атайды. сұрайын дегенім неге жаман деп атаған. нақты дəл келетін аңыз барма осы туралы. рахмет алдын ала. почтама жиберсеңіздер екен.
0 дауыс
Руым адай тазике.7 атамды билгим келеди
0 дауыс
Сонда сіз Таған ұрпақтарын іздеп жүрсізба?

Ұқсас сұрақтар

...