ИЕ ТҰМАРҚЫЗ БЕН ЕСКЕНДЫР (САКЕН ХАН ДУРЫС) ҚАЗАҚ БОЛДЫ. ТАҒЫ ҰЛЫ ҚАЗАҚТАР МЫНАУ ТАРИХТА БЕЙНЕЛЕНГЕН:
1. Турадж - (солтүстік елдердің патшасы - (Aryānem Vaējah) кейін Тұран деп аталды).
2. Афрасиаб – (Тұранның аты аңызға айналған патшасы, тұрандықтардың билеушісі – Орталық Азияның ежелгі көшпелі және жартылай көшпелі монғол тілдес халқы.
3. Шах Виштасп - (Ежелгі Бактриядағы алғашқы мемлекеттің негізін қалаушы, Зардушттың қамқоршысы).
4. Заратуштра – (зороастризмнің негізін салушы, Авеста берілген пайғамбар.
5. Зарина – (сақтардың патшайымы, мидия ұрпағы).
6. Хушнаваз – (б.з.д. 5 ғ.) ұлы патша, Хутталан мемлекетінің негізін салушы.
7. Томирис – (б.э.д. 570-520, массагеттер патшайымы, Ұлы Кирдің әлеуетті әйелі)
8. Шырақ – (Дарий І-нің бүкіл әскерін талқандаған)
9. Катан – (Македониялық басқыншылармен соғысқан Бактрия).
10. Бесс - (ІІІ Дарий (330-329) өлтірілгеннен кейін өзін патша деп жариялап, таққа атын алды - Артаксеркс V. Ескендыр Ұлыдің ұрпағы).
11. Спитаменес – (Соғды мен Бактриядағы көтерілісті басқарған соғды әскер басшысы, б.з.б. 329-327 жж. Ескендір Зұлқарнайынның ұрпағы).
10. Апама - (Ситаменнің қызы, Селевкилер әулетінің негізін қалаушы Селевк І-нің әйелі, Апама ұлы Антиох Селевкийлер империясының мұрагері болды).
11. Раксана - (б.з.д. 342 - 309 ж. Бактрия ханшайымы, Ескендыр Ұлыдің әйелі).
12. Аршақ1 - (Арсак әулетінің негізін салушы).
13. Тиридаттар – (негізін салушы
Парфия империясының.
Парфия патшасы
247 - 211 BC).
14. Кужула Кадфисес – (Кушан империясының негізін салушы)
15. Канишка I – (б.з. 2 ғасырда билік еткен Кушан патшасы. Канишка тұсында Кушан империясы өзінің дамуының шыңына жетті).
16. Вахшунвар – (Эфталиттердің патшасы
457).
17. Михира – (Үндістандағы Эфталит империясының негізін салушы. 502-530 жж. билік құрған).
18. Бахром Чубин – (12 000 әскерімен қағанат түріктерінің 300 000 әскерін талқандады).
19. Борбадом Марвази (589-628) көрнекті музыкант, реформатор, әнші және аспапшы).
20. Гурак (710), Соғды патшасы, араб жаулап алушыларының ұрпағымен соғысқан.
21. Деваштич - (Самарқан Соғдының соңғы соғды афшині ( билеушісі), билігі - 708-722).
22. Хатлон шахы Бадри Тархон (737 ж. өлген), арабтардың ұрпағымен соғысқан.
23. Имам Әбу Ханифа – (699-767).
Исламның ұлы теологы, факих және мухаддис, төрт сүнниттік мазхабтың бірінің негізін қалаушы).
24. Әбу Муслим Хорасани – (700-755) Омейядтарды тақтан құлатып, Аббасидтерді билікке әкелген Хурасан көтерілісінің басшысы.
25. Хаким ат-Тирмизи – (755-869) – шығыс ирандық сопылық ағымының өкілі, білімінің тереңдігі үшін әл-Хаким (данышпан) құрметті лақап атқа ие болды.
26. Яхья Бармаки – (Бармакидтер әулетінің өкілі, Харун ар-Рашидтің бас уәзірі)
27. Мұқанна - (Хорасан уағызшысы, Аббасидтер бүлікшіл ұрпақтарының басшысы (775-785).
28. Тахир I ибн Хусейн (776-822) Тахиридтер әулетінің негізін салушы.
29. Әл-Хорезми – (783-850) қазақ ғалымы классикалық алгебраның негізін салушылардың бірі.
30. Әли Ферғани – (798-861) қазақ астрономы және математигі. Еуропада ол Альфраганус деген атпен белгілі болды).
31. Афшин Хайдар – (8 ғ. Истаравшан патшасы Ковустың ұлы, Бабакты жеңген қолбасшы).
32. Саман-худат – (Саманидтер әулетінің негізін салушы).
33. Имам әл-Бухари – (810-870. Исламның ұлы теологы, сүнниттердің ең беделді және сенімді «Сахих әл-Бухари» хадистер жинағының авторы).
34. Имам ат-Тирмизи (824-892) көрнекті хадисші және ислам заңгері. Бірқатар кітаптардың авторы.
35. Исмаил Самани – (849-907) Оның тұсында Саманилер империясы өзінің дамуының шыңына жетті).
36. Рудаки – (858 – 941) – көрнекті ақын, қазақ – парсы классикалық поэзиясының негізін салушы.
37. Әл-Фараби – (872-951) Ортағасырлық шығыс философиясы өкілдерінің бірі.
38. Әл-Ходжанди (940-1000) қазақ – парсы математигі және астрономы).
39. Әл-Бируни – (973-1048) Қазақ – парсы ғалымы, екінші ұстаз (яғни Аристотельден кейінгі екінші) деген есімді алған.
40. Ибн Сина - (Авиценна (980-1037) деген атпен белгілі) қазақ ғалымы, философы және докторы, шығыс аристотелизмінің өкілі.
41. Қаныкей – хан Манастың әйелі, осы екі адамнан қазақ руы тарайды.
42. Насыр Хосроу – (1004-1088)
Қазақ - парсы ақыны
философ және дін қайраткері.
43. Сури ибн Мұхаммед – (Гуридтер әулетінің негізін салушы).
44. Санаи Ғазнауи – (1081-1141?) ірі сопы ақындардың бірі.
45. Мұхаммед Гури – ((1149-1206),
Тарихта ол Мұхаммед Горский ретінде де танымал болды).
46. Ғиат ад-Дин Мұхаммед – (1163-1202) Гуридтер әулетінің ұлы патшасы.
47. Ас-Самарқанди (1250-1310) қазақ математигі және астрономы, әл-Хазинидің шәкірті.
48.Темұрмәлік – (бас
Шыңғыс ханның ұрпағы қазақ халқының күресі).
49. Жалалуддин Руми – (1207-1273) Қазақ – парсы ақын-сопы. дервиштердің рухани атасы тариқа).
50. Сұлтан Уәләд – (1226-1312)
Қазақ - парсы ақын-сопы, сонымен қатар мевлевилік сопылық дәстүрдің негізін қалаушы)
51. Махмуд Тороби – (1242 ж. өл.), көтеріліс басшысы, моңғол басқыншыларының ұрпағы.
52. Камал Худжанди – (1321-1401) қазақ – парсы ақыны, сопы).
53. Бахауддин Нақшбанди – (1318-1389).
Сопылық бауырластықты (тариқа) жаңғыртты.
54. Якуб әл-Чархи (1359-1447) – ислам дінінің қайраткері. Хаджаған-Нақшбанди сопылық қорының рухани жетекшісі.
55. Фотимай Хуросони – (қазақ мемлекеттілігінің дамуына зор үлес қосқан қазақ әйелі, Моңғол ханының кеңесшісі).
56. Маулана-заде - (Самарқандтағы сарбадар қозғалысының жетекшісі)
57. Ысқақ Самарқанди – (1413-1482) қазақ тарихшысы).
58. Абдурахман Джами – (1414-1492) Парсы тіліндегі классикалық верификацияны аяқтаушы ретінде белгілі.
59. Камаледдин Бехзад – (1455-1535) қазақ миниатюристі, өнер тарихындағы жартылай аңызға айналған тұлға.
60. Хилоли – (1470-1529)
Қазақтың лирик ақыны.
Оның ғазалдары халық арасында кең тараған, бүгінгі күні де күйге жазылған.
61. Асаф хан – (1569-1641) – Моғол империясының мемлекет қайраткері).
62. Нұр Жаһан – (1577-1645) Моғол әулетінің тарихындағы ең көрнекті әйел кейіпкері).
63. Мумтаз Махал – (1593-1631) – Моғол империясының билеушісі Шах Джаханның шың сүйікті әйелі. Оның құрметіне Тәж-Махал салынды!