Мең, Қал — өзінің бітісі мен сыртқы көрінісі жағынан әр түрлі болып келетін тері ақауы. Ол туа бітеді немесе туғаннан кейін әр кезде пайда болуы мүмкін. Әдетте меңнің көлемі мен саны жасөспірім кәмелетке толар шақта, әйел екі қабат кезінде көбейеді Меңді электр тоғінің көмегімен және хирургиялық жолмен жоюға болады. Бірақ орнында аздаған тыртық қалады. Қара-қоңыр және қара меңге ерекше зер салу қажет, өйткені олар ұлғайып, өсіп, жайылып кетуі мүмкін. Мұндай жағдайда дереу дәрігерге көріну керек.
Лондондағы Королдік колледж профессорлары меңі көп адамдардың ұзақ жасайтынын дәлелдеп шығарды. 100-400 меңі бар 900 егіздердің жасушаларын зерттегенде, жас көрінетін болып шықты. Көпшілігі остеопороз, жүрек қабынуы ауруларына ұшырамайтыны белгілі болды.
Ата-бабамыз бойында қалы бар ұл баланы бақытты санап, Қалдыбай, Қалдыбек, Қалжан, Қалтай деп атаса, меңі бар қызды Меңтай, Меңдіқыз, Меңдігүл, Меңсұлу, Қалдыкүл деп атаған. Бір қызығы, күндіз туған балада көбірек кездеседі екен.
Ал түкті меңдер — сарғыш-қоңыр, қара, терісі кедір-бұдыр, бетін қылшық басқан болады. Ол денеге жайылып шығады да, адамның сыртқы келбетін бұзады. Өскен меңді электр тогінің көмегімен және хирургиялық жолмен алып тастауға болады. Бірақ, орнында аздаған тыртық калуы мүмкін. Әсіресе, қара-қоңыр және қара меңге көңіл бөлу керек, өйткені олар жайылып, өсіп кетуі мүмкін. Ондай жағдайда дерматолог-дәрігерге қаралу керек.
Жеке адам денесіндегі қалдарына (меңіне) қарап, оның қауіпты, қауіпсызын, адамның болашағын, мінез-құлқын білуге болады.
Ғұлама ғалым, қараүзген шипагер Өтейбойдақ Тілеу-қабылұлы "Шипа-герлік баян" кітабында өте қатерлі аяқ астынан болатын аурудың көбі көзінің сұғы (қалы) барлар мен тілінде қалы барлардан болатынын, ал бұл адамдардан тіл, көз ауруы адамға (әсіресе балаларға) жабысатынын айтады. "Көз сұғы бар адамның көзі ішінде не маңайында қара қал не меңдіме аз көрігі болмақ. Оның көз қарашығы жалынды, қаруы сұқты, өткір. Жанары қара болмақ. Тіл сұғы барлардың ауыз айналасы, ерін-ұрт маңында меңдіме не қал болмақ. Тілінде, өте-мөте өзектік тілінде теңбіл не қалсүрей болмақ", - дейді ("Ш.Б", "Жалын". 1996 ж. 146-бет).
Қалдың не меңнің қауіпты болу себебі ол адам денесінен "сорғыш" биоөріс шығарып, ол қараған баланың не үлкен кісінің бір жеріне еніп, одан әрі сырқаттың асқынған түрін туғызады. Балаға көз бен тіл тиюдің қауіптілігі (1 тәуліктен асса бала жоталары көгеріп, денеге қара дақ пайда болып, көзі ішіне тартып, ұйқы кетіп, тамақ ішпей өліп кетуі де мүмкін) баланың терісінің кедергілік қарама-қарсылық күші аз, терінің кедергісі сондықтан да көз бен тілі бардың "кері қуатына" төтеп бере алмайды. Ал үлкен кісілердің көбінің көз бен тілге қайтарымдылығы басым. Үлкендер-дің терісінің кедергісі жоғары болады. Көз бен тілінің сұғы барлар бұл сырын өздері білетіні де білмейтіні де болады. Білгендері сұғы не тілі балаға я басқаға тигенін білсе, өзі келіп ырым жасап, "көзім тасқа" деп жатады. Көз бен тіл тигенде білетін адамға тіл мен көздің сұғының ашын алдырып тастаған жөн, мұндай ауруға шалдыққандар созбалы тіпті тұқым-қуалаушылық ауру мен қасіретті жағдайға да душар болады. Тіл мен көзден сақтанудың ұлттык қорғаныстық ырымдары да пайдалы болмақ. Таза дін жолындағылар көз бен тіл сұғын денеден тез шығарады. Аштау әдісі де пайдалы. Әр жанұяда бір адамның көз бен тіл сұғын қайыру әдіс-тәсілін білгені ұрпағын аман сақтаудың жолы. Бәріңізді де Алла көзі мен тілінің сұғы барлардан сақтасын! Енді калдың (меңнің) басқа да ерекшеліктерін білген де артықтык етпейді. Әрі қалы (меңі) бардың бәрін көзі мен тілі бар деу қате. Меңнің де бақыт, қуаныш, парасатты, мейірманды, киелі, дарынды, батырлық, өнершілік, т.б. касиеттер сыйлайтынын білген де пайдалы.
http://anck.kz/Galamnyn%20zhumbakh/pag13.htm
