Микроорганизмдердің басым көпшілігі үшін көмірсулар энергия және көміртегі көзі болып табылады. Олар ыдырағанда энергия түзіледі. Көмірсулардың ең оңай сіңірілетіні – глюкоза, ал одан күрделілері, алдымен глюкозаға дейін ыдырайды. Сондықтан көмірсулардың ыдырау жолдары глюкозадан бастап қарастырылады. Бактерияларды көмірсулар ыдырауының 3 жолы белгілі:
- Гликолиз (ФЕФ);
- Пентозафосфат (ПФ);
- Энтнер-Дудоров (КДФГ).
- Биологиялық тотығу
Прокариоттарда қоректену типтерінің яғни энергия алу жолдары алуантүрлі болғанымен олардың барлығы әртүрлі заттарды тотықтыру процесіне негізделеді. Тотығу- атомдар мен молекулалардың электрон жоғалту процесі. Тотықсыздану – электрондардың атом немесе молекулаға қосылу процесі. Ал жалпы тотығу-тотықсыздану реакциясы деп электронның бір молекуладан екінші молекулаға өтуін айтамыз. Электрон беретін зат донор, қосып алатын зат акцептор деп аталады. Тотығу-тотықсыздану процестері микроорганизмдердің негізгі энергия беретін процестері – тыныс алу мен ашудың негізін құрайды. Бұл реакцияларды биологиялық тотығу дейді.
Энтнер - Дудоров жолының ашылуы туралы ақпарат 1952 жылы американдық ғалымдар Натан Энтнер мен Михаил Дудоров жариялаған . Олар өз жұмысында Pseudomonas saccharophila [en] бактериясында жаңа, бұрын сипатталмаған, глюкоза метаболизмі жолының бар екендігіне сенімді дәлелдер келтірді. Олардың нәтижелері глюкозадағы алғашқы көміртегі атомы (С1) барлығы дерлік СО2-ге түсетініне негізделген, ал глюкоза алмасуының механизмі глюкоза молекуласының бастапқы декарбоксилденуін қамтымайды.
Динитрофенолмен өңделген жасушаларды қолдана отырып, олар С1 сәйкес таңбаланған 1 моль глюкозаның ақыр соңында 2 моль пирув қышқылына (пируват) айналғанын және барлық белгіленген атомдар пируваттың карбоксил тобында болғанын анықтады. Сонымен қатар, шикі жасуша сығындыларында 6-фосфоглюконий қышқылын пируватқа және гликералдегид-3-фосфатқа бөлуге арналған ферментативті белсенділік анықталды. Олар сонымен бірге 2-кето-3-дезокси-6-фосфоглюконат (KDFG) алты көміртекті қосылысты екі үш көміртектіге бөлудің жолындағы негізгі қосылыс болып саналды.
Кейіннен КДФГ кристалды түрде 6-фосфоглюкон қышқылымен ферментативті жасуша қоспасынан бөлініп алынды. Осы өзгерісті жүзеге асыратын ферменттер оқшауланғаннан кейін жолдың екі кезеңі - 6-фосфоглюконаттан КДФГ түзілуі және КДФГ-ның пируват пен гликералдегид-3-фосфатқа бөлінуі басталды.
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%83%D1%82%D1%8C_%D0%AD%D0%BD%D1%82%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0_%E2%80%94_%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0
