Ата-ана – иләһи құдіретпен кеңейтілген рахмет құшағы
----------------------------------------------------
Ана, осы сөз адам жүрегінің түбін жарып шығып, керемет аялы сезімге жетелері хақ. Өмірге шыр етіп келген күннен бастап, өзің үшін жаралған жандар - ол ата-анаң. Өміріңнің сәнін де, әрін де келтіретін, жаманыңды жасырып, жақсылығыңды асыратын да ата-анаң. Ана, әке деген сөздер өмірдегі ең асыл, ең қасиетті де қастерлі сөздер. Әке-шешенің өсіріп тәрбиелеген, білім беріп жетілдірген жемісі - бала-шағасы. Ата-ана қандай жағдай болмасын «балам қатарынан қалмасын, білім алып үлкен азамат болсын» деп, әрқашан тілеуін тілеп жүретін асыл жандар. Олардың ешқашан жаманы болған емес. Әке мен шешенің бар бақыты бала-шағасының амандығы, солардың адам болуы ғана. Кез-келген ақын, жазушы ата-ананы жырға қосып, қалам тербеуі де бекер емес. Солардың бірі Фариза Оңғарсынова ана, жалпы әйел заты туралы былайша жырлаған.
«Ей, адамзат, қара жерге гүл еккен.
Қара орманды түлеткен.
Қалаларды күл еткен,
Тыңда мені жүрекпен.
Тыңда мені сан жұрттар,
Кең әлемде кеуделерде тарлық бар,
Тұтастық бар, қалдық бар,
Дүниеде ұзын қолды үстем бар.
Шарасыз бір күштер бар,
Махаббат бар, құрлықтар бар, түстер бар.
Жанартау бар, жарылу бар, дүмпу бар.
Айтпай аспай құрту бар,
Сәнді үйлерде күңкіл бар.
Адалдық бар, мейірім бар, зорлық бар.
Қайратыңды қайнатады қорлықтар.
Ұлылық бар, даналар бар, мұрат бар.
Шың аталған қырат бар,
Терең жатқан бұлақ бар.
Бірақ соның бәрінен,
Биік тұрған бір күш бар.
Дидарына жер де құштар, күн құштар.
Ол - нәзіктік, мәңгі шуақ, нұры құт.
Сарқылмайтын жылылық.
Ол - тірліктің қуаты,
Әйел атты ұлылық».
Дәл осылай деп әлемге жар салып, ананың құдіретін айғайлап айтқың-ақ келеді. Осы өлеңнің өзінен ана құдіретін бірден түсінуге болады. Өлеңді оқи отырып өзіңе жаңа бір қуат ала білесің. Анаға деген құрмет, махаббат артады. Әрбір перзент дәл осылай қолынан келгенін ата-анасына арнаса, онда әлемде мейірім мен мейірбан-дылық мәңгі тұрар еді.
Барлық жақсы игі істердің бастауы, жақсылықтың жаршысы - ана. Анаға деген ыстық сезімді, ыстық ықыласты сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Оны тек өз жүрегіңмен сезіне отырып, көрсете білуің керек.
Жабыққан, сүрінген сәттерде әрқашан жаныңнан табылып, қолтығыңнан демеп, жұбатып, үлкен армандарға жетелейтін, нұрға толы жүрегімен үмітіңді келер күнге жалғайтын да анаң мен әкең. Бойындағы бар асыл қасиеттерді баласының бойынан табылғанын қалап, барынша жақсы тәрбие беруге ұмтылып, сол үшін қара шаштарына ақ түсіретін, бала үшін от пен суға бірдей түсетін ата-ананың бұл өмірдегі атқарар жүгі тым ауыр.
XXI ғасырда, дамыған заманда өмір сүріп жүрген жастарымыздың ата-анаға деген мейірімділігі қаншалықты дәрежеде? Өкінішке орай, бүгінде анаға ауыр сөз айту, әкеге қарсы келу жастар арасында белең алып бара жатыр. Қолда барда алтынның қадірі жоқ дегендей, жанындағы аналарына бір жылы сөз айтуға жарамайтын халге жеткендері, бойларынан тар жолда тайғақ кешіп жүрген ата-анаға деген мейірімділікті жоғалтады.
Ислам дінінде ата-ананың орны өте жоғары. Өйткені, ата-ананың айтқанын істеуге Алла тағала әмір еткен. Әйелдердің бақыты адал да ерекше ана болуларынан басталады.
Аналар - Жаратушының ұлы мархабатынан ең көп үлес алған тіршілік иелері. «Жәннат - аналардың аяғының астында!» деген пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аналардың қасиетті тұлғалығына куәлік еткен. Бұл жайында хазреті Мәуләнә «Ана ақысына назар аудар! Оны төбеңе көтер! Сірә, аналар босануда қиналмаса, балалар дүниеге келуге жол таба алмас еді...» деген. Айдан анық ақиқат - адал да ерекше аналар ең биік құдірет, аса терең және нәзік бір махаббат орнында болуға тиіс. Отбасындағы барлық келеңсіздікке тосқауыл болатын сабырға толы - ана жүрегі. Отбасының бақыты ананың күлімсіреуімен басталады. Отбасындағы береке мен бірлік те ананың мейірімге тұнған назарына байланысты екендігі сөзсіз.
Аузынан жырып баласына беретін, түн ұйқысын төрт бөліп, сәбиі үшін өмір сүретін ата-ананың ақысын төлеу жер басып жүрген әрбір перзенттің парызы мен адал атқарар борышы. Өйткені олардың әрбір әжімінде баласының қуанышы мен қайғысы, жүріп өткен жолы бар.
«Ата-анаңа сөзбен, амалмен жақсылық жаса» дейді. Әсіресе, қартайған шағында көбірек қуан-туға тырысқан абзал. Өйткені, қария кісі үшін кішкене ғана қуаныш үлкен бақыт болып табылады. Халқымызда: «Адам ұрпағымен мың жасайды» деген қанатты сөз бар. Сондықтан ұлт болашағы мен ұрпақ жайы қарияларымызды қадірлеуден басталуы керек. Ал, ата-анасын құрметтемей, перзенттік парызын өтемейтін балалардан келелі ұрпақ өсіп шығуы екіталай. Егер кішілердің ізеттілік көрсеткенін қаласақ, алдымен, өзіміз үлкендер-ді сыйлауымыз қажет.
Ол үшін, ең алдымен, адамға иман керек. Аллаға сеніп, иман келтірген адам ата-анасын әлпеш-теп өтуге дайын. Өйткені, ондай адамдар ертеңгі есеп күнінің не екенін жақсы біледі. Әйтсе де, ел арасына іріткі салып, баланы ата-анаға қарсы қойып жүрген сан түрлі жат ағымдар мен секталар бар. Соларға қосылып, сөзін сөй-легендер үшін ертеңгі күні тек қана өкініш болатыны белгілі.
Бұл өмір біз үшін сынық, о дүниенің азығы. Шынайы өмір кілті ананың аяғының астында. Ал біз болсақ, дүниеге құнығып, асыл заттың бағасын білмей, рухани байлығымызды жоғалтып жатырмыз. Дүниеге бәріміз де шыр етіп қалай келсек, солай өтеміз. Мейлі бай бол, жарлы бол бәрібір о дүниенің таразысына сенің жиған алтындарың тартылмайды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы бірде былай депті: «Ең бірінші анаңды сыйла, екінші рет те анаңды сыйла, үшінші ретте де анаңды сыйла, сонан соң барып әкеңді сыйла»,- деген. Яғни перзент әрдайым ата-ананы құрметтеп, оларға жақсылық жасап, айтқандарын екі етпеуі тиіс. Қартайған шағында оларға қарап «үһ» деместен, ауыр сөз айтпауы, көңілдерін қалдырмауы керек. Бұл дүниеде ата-анасына қамқорлық жасап, балалық махаббатын арнаған перзент ертең ақыретте пайғамбарлармен бірге еш қиындықсыз жәннатқа кіреді.
----------------------------------------------------
Ана, осы сөз адам жүрегінің түбін жарып шығып, керемет аялы сезімге жетелері хақ. Өмірге шыр етіп келген күннен бастап, өзің үшін жаралған жандар - ол ата-анаң. Өміріңнің сәнін де, әрін де келтіретін, жаманыңды жасырып, жақсылығыңды асыратын да ата-анаң. Ана, әке деген сөздер өмірдегі ең асыл, ең қасиетті де қастерлі сөздер. Әке-шешенің өсіріп тәрбиелеген, білім беріп жетілдірген жемісі - бала-шағасы. Ата-ана қандай жағдай болмасын «балам қатарынан қалмасын, білім алып үлкен азамат болсын» деп, әрқашан тілеуін тілеп жүретін асыл жандар. Олардың ешқашан жаманы болған емес. Әке мен шешенің бар бақыты бала-шағасының амандығы, солардың адам болуы ғана. Кез-келген ақын, жазушы ата-ананы жырға қосып, қалам тербеуі де бекер емес. Солардың бірі Фариза Оңғарсынова ана, жалпы әйел заты туралы былайша жырлаған.
«Ей, адамзат, қара жерге гүл еккен.
Қара орманды түлеткен.
Қалаларды күл еткен,
Тыңда мені жүрекпен.
Тыңда мені сан жұрттар,
Кең әлемде кеуделерде тарлық бар,
Тұтастық бар, қалдық бар,
Дүниеде ұзын қолды үстем бар.
Шарасыз бір күштер бар,
Махаббат бар, құрлықтар бар, түстер бар.
Жанартау бар, жарылу бар, дүмпу бар.
Айтпай аспай құрту бар,
Сәнді үйлерде күңкіл бар.
Адалдық бар, мейірім бар, зорлық бар.
Қайратыңды қайнатады қорлықтар.
Ұлылық бар, даналар бар, мұрат бар.
Шың аталған қырат бар,
Терең жатқан бұлақ бар.
Бірақ соның бәрінен,
Биік тұрған бір күш бар.
Дидарына жер де құштар, күн құштар.
Ол - нәзіктік, мәңгі шуақ, нұры құт.
Сарқылмайтын жылылық.
Ол - тірліктің қуаты,
Әйел атты ұлылық».
Дәл осылай деп әлемге жар салып, ананың құдіретін айғайлап айтқың-ақ келеді. Осы өлеңнің өзінен ана құдіретін бірден түсінуге болады. Өлеңді оқи отырып өзіңе жаңа бір қуат ала білесің. Анаға деген құрмет, махаббат артады. Әрбір перзент дәл осылай қолынан келгенін ата-анасына арнаса, онда әлемде мейірім мен мейірбан-дылық мәңгі тұрар еді.
Барлық жақсы игі істердің бастауы, жақсылықтың жаршысы - ана. Анаға деген ыстық сезімді, ыстық ықыласты сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Оны тек өз жүрегіңмен сезіне отырып, көрсете білуің керек.
Жабыққан, сүрінген сәттерде әрқашан жаныңнан табылып, қолтығыңнан демеп, жұбатып, үлкен армандарға жетелейтін, нұрға толы жүрегімен үмітіңді келер күнге жалғайтын да анаң мен әкең. Бойындағы бар асыл қасиеттерді баласының бойынан табылғанын қалап, барынша жақсы тәрбие беруге ұмтылып, сол үшін қара шаштарына ақ түсіретін, бала үшін от пен суға бірдей түсетін ата-ананың бұл өмірдегі атқарар жүгі тым ауыр.
XXI ғасырда, дамыған заманда өмір сүріп жүрген жастарымыздың ата-анаға деген мейірімділігі қаншалықты дәрежеде? Өкінішке орай, бүгінде анаға ауыр сөз айту, әкеге қарсы келу жастар арасында белең алып бара жатыр. Қолда барда алтынның қадірі жоқ дегендей, жанындағы аналарына бір жылы сөз айтуға жарамайтын халге жеткендері, бойларынан тар жолда тайғақ кешіп жүрген ата-анаға деген мейірімділікті жоғалтады.
Ислам дінінде ата-ананың орны өте жоғары. Өйткені, ата-ананың айтқанын істеуге Алла тағала әмір еткен. Әйелдердің бақыты адал да ерекше ана болуларынан басталады.
Аналар - Жаратушының ұлы мархабатынан ең көп үлес алған тіршілік иелері. «Жәннат - аналардың аяғының астында!» деген пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аналардың қасиетті тұлғалығына куәлік еткен. Бұл жайында хазреті Мәуләнә «Ана ақысына назар аудар! Оны төбеңе көтер! Сірә, аналар босануда қиналмаса, балалар дүниеге келуге жол таба алмас еді...» деген. Айдан анық ақиқат - адал да ерекше аналар ең биік құдірет, аса терең және нәзік бір махаббат орнында болуға тиіс. Отбасындағы барлық келеңсіздікке тосқауыл болатын сабырға толы - ана жүрегі. Отбасының бақыты ананың күлімсіреуімен басталады. Отбасындағы береке мен бірлік те ананың мейірімге тұнған назарына байланысты екендігі сөзсіз.
Аузынан жырып баласына беретін, түн ұйқысын төрт бөліп, сәбиі үшін өмір сүретін ата-ананың ақысын төлеу жер басып жүрген әрбір перзенттің парызы мен адал атқарар борышы. Өйткені олардың әрбір әжімінде баласының қуанышы мен қайғысы, жүріп өткен жолы бар.
«Ата-анаңа сөзбен, амалмен жақсылық жаса» дейді. Әсіресе, қартайған шағында көбірек қуан-туға тырысқан абзал. Өйткені, қария кісі үшін кішкене ғана қуаныш үлкен бақыт болып табылады. Халқымызда: «Адам ұрпағымен мың жасайды» деген қанатты сөз бар. Сондықтан ұлт болашағы мен ұрпақ жайы қарияларымызды қадірлеуден басталуы керек. Ал, ата-анасын құрметтемей, перзенттік парызын өтемейтін балалардан келелі ұрпақ өсіп шығуы екіталай. Егер кішілердің ізеттілік көрсеткенін қаласақ, алдымен, өзіміз үлкендер-ді сыйлауымыз қажет.
Ол үшін, ең алдымен, адамға иман керек. Аллаға сеніп, иман келтірген адам ата-анасын әлпеш-теп өтуге дайын. Өйткені, ондай адамдар ертеңгі есеп күнінің не екенін жақсы біледі. Әйтсе де, ел арасына іріткі салып, баланы ата-анаға қарсы қойып жүрген сан түрлі жат ағымдар мен секталар бар. Соларға қосылып, сөзін сөй-легендер үшін ертеңгі күні тек қана өкініш болатыны белгілі.
Бұл өмір біз үшін сынық, о дүниенің азығы. Шынайы өмір кілті ананың аяғының астында. Ал біз болсақ, дүниеге құнығып, асыл заттың бағасын білмей, рухани байлығымызды жоғалтып жатырмыз. Дүниеге бәріміз де шыр етіп қалай келсек, солай өтеміз. Мейлі бай бол, жарлы бол бәрібір о дүниенің таразысына сенің жиған алтындарың тартылмайды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы бірде былай депті: «Ең бірінші анаңды сыйла, екінші рет те анаңды сыйла, үшінші ретте де анаңды сыйла, сонан соң барып әкеңді сыйла»,- деген. Яғни перзент әрдайым ата-ананы құрметтеп, оларға жақсылық жасап, айтқандарын екі етпеуі тиіс. Қартайған шағында оларға қарап «үһ» деместен, ауыр сөз айтпауы, көңілдерін қалдырмауы керек. Бұл дүниеде ата-анасына қамқорлық жасап, балалық махаббатын арнаған перзент ертең ақыретте пайғамбарлармен бірге еш қиындықсыз жәннатқа кіреді.