Мынаны көріңізші.Бәлкім табылып қалар
Тақырыбы: d- элементтердің жалпы сипаттамасы. Мыс
d-элементтерінің басты химиялық сипаты сыртқы электрон қабатында 2s электрон болуымен анықталады.Кезекті электрондар сыртқы электрондық қабаттан санағанда екінші қабатқа түсіп,d- деңгейшені толтырады.Сондықтан d-элементтер химиялық реакцияларда металдар сияқты оң тотығу дәрежесін көрсетеді.
Мыс ІБ топ элементі.Оның электрондық формуласы:
Си +29 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s1
Мыс атомында оныншы d-электрон төртінші s-деңгейшеден «құлап» түсуі нәтижесінде үшінші d-деңгейшеге өтеді, сондықтан бұл электрон қозғалғыш.
Жер қыртысында мыстың мөлшері 0,01% массаны құрайды.Ол саф күйінде және қосылыстар түрінде кездеседі.Маңызды минералдары: халькопирит-СиFeS2, малахит-
CuCO3* Cu(OH)2,куприт-Cu2O.
Алынуы:
2Cu2S+3O2 ═ 2Cu2O+2SO2
2Cu2O+Cu2S ═ 6Cu+SO2
Химиялық қасиеттері:
Жай заттармен әрекеттеседі
Cu+Cl2 ═ CuCl2
2Cu+O2 ═ 2CuO
Cu+S ═ CuS
Күрделі заттармен:
Cu+2H2SO4 ═ CuSO4+SO2+2H2O
Cu+4HNO3 ═ Cu(NO3)2+2NO2 +2H2O
конц
Cu+8HNO3 ═ 3Cu(NO3)2+2NO↑+4H2O
сұйыл
Сu+2AgNO3 ═ Cu(NO3)2+2Ag
Мыс қосылыстарын анықтау.
Мыс және оның ұшқыш қосылыстары жалынды көк жасыл түске бояйды. Тұздарына сілті қосқанда мыс гидроксидінің көгілдір тұнбасы түзіледі.
Cu2+ + 2OH- ═ Cu(OH)2↓
Қолданылуы:
- Электр тогын өткізетін қондырғылар жасауда;
- Металдық қаптаулар алуда;
- Әр түрлі заттардың металдық көшірмесін алу үшін;
- Әсемдік бұйымдар дайындауда,
- Полиграфияда, мыс қалыбын жасауда;
- Радиотехникада қолданылады.
Тақырыбы: Мырыш.
Мырыш-ІІ Б топтың элементі. Электрондық формуласы:
Zn +30 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d10 4s2
Графиктік формуласы:
Химиялық реакцияларда тек соңғы қабаттағы 2s электронды беріп, +2 тотығу дәрежесін көрсетеді.Әдетте мырыш кендері –полиметалдық. Маңызды минералдары: мырыш алдамшысы-ZnS, цинкит-ZnO, мырыш шпаты-ZnCO3.
Алынуы.
2ZnS+ 3O2= 2ZnO+ 2SO2
ZnO+ C= Zn+ CO
Химиялық қасиеттері:
Жай заттармен
Zn+ Cl2= ZnCl2
2Zn+ O2= 2ZnO
Zn+ S= ZnS
Күрделі заттармен
Zn+ H2O= ZnO+ H2
Zn+ 2HCl2= ZnCl2+ H2
Zn+ 2NaOH=Na2ZnO2+ H2
Мырыштың маңызды қосылыстары:
Zn(OH)2-мырыш гидроксиді, екідайлы қосылыс.
Zn(OH)2+ 2HCl= ZnCl2+2H2O
Zn(OH)2+ 2NaOH= Na2(ZnOH4)
Мырыш сульфаты-ZnSO4*7H2O мырыш купоросы.
Мырыш сульфиді- ZnS люминесценттік қабілеті бар.
Мырыш қосылыстарын анықтау.
Мырыш тұздарына сілті қосқанда қоймалжың тұнба түзеді.
Zn+2 + 2OH- = Zn(OH)2
Ү. Бекіту.
Мырыш-ауада тұрақты, орташа белсенді металл.Мырыштың өзі және қосылыстары екідайлы қасиет көрсетеді.Мырышты темірден жасалған бұйымдарға қорғаныш қаптамалар жасау үшін және құймаларын алу үшін қолданады.
