1900-1940 жылдардағы Қазақстандағы шаш сәні туралы нақты деректер аз сақталғанымен, суреттер мен тарихи мәліметтерге сүйенсек, бұл кезеңде ер адамдардың шаш үлгілері мен мұрттары өте сәнді болғаны байқалады.
Сол кезеңдегі шаш қию дәстүрі
1. Классикалық қысқа шаш – Көптеген зиялылар, Алаш қайраткерлері мен үкімет өкілдері шаштарын қысқа әрі ұқыпты қиғызған. Бұл еуропалық стильдің ықпалы болғанын көрсетеді.
2. Тарақпен артқа қайырылған шаш – Кейбір фотосуреттерден байқалғандай, шашты артқа қайырып, май жағып (бәлкім, вазелин немесе басқа майлар) сәндеген.
3. Мұрт сәні – Жұқа етіп қиылған немесе "қалың мұрт" сәні кең таралған. Сәкен Сейфуллин, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов сынды қайраткерлер осы стильді ұстанған.
4. Ұзын шаш үлгілері сирек – Қазақтың дәстүрлі ұзын шаш қою мәнері (батырлар заманындағыдай) бұл кезеңде ұмыт қалған, себебі заманауи, еуропалық стиль кең тарала бастады.
Шаштараздар болды ма?
Иә, Қазақстанда ХХ ғасырдың басында-ақ ер адамдарға арналған шаштараз шеберлері (бүгінгі барберлер сияқты) қызмет көрсеткен болуы мүмкін. Оған дәлел – көптеген зиялылар мен әскерилердің шашы өте ұқыпты қиылған. Бірақ шаштараздар кең таралмаған, көбіне:
Үйде ата-анасы, ағасы немесе әйелі шаш қиып берген.
Арнайы қалалық шаштараздарда (әсіресе, Орынбор, Семей, Алматы сияқты қалаларда) қызмет көрсетілген.
Әскер қатарында немесе мемлекеттік қызметкерлерге арнап шаш қию тәртібі болған.
Шаш сәні қайдан келді?
Бұл сән көбіне Ресейден, Еуропадан келген стильдердің ықпалымен қалыптасты. Сол кездері Ресейде кең тараған "офицерлік стиль" мен "интеллигент шаш үлгілері" қазақ зиялылары арасында танымал болды.
Қысқасы, бұл кезеңдегі қазақ зиялылары шаштарын кәсіби немесе өз ортасында ұқыпты қиғызған. Егер нақты бір тұлғаның шаш үлгісіне қызықсаңыз, айта аласыз, мен оны сипаттап бере аламын.
