Орта ғасырлар мен Ежелгі Антикалық дәуір бір-бірінен мың жылдан астам уақытқа созылатын екі үлкен тарихи кезең. Осы уақыт ішінде қоғамда, мәдениетте, ғылымда елеулі өзгерістер болды. Бұл өзгерістер осы кезеңдерде жиналған және өңделген деректерде де көрініс тапты.
Орта ғасыр деректері мен Ежелгі Антикалық деректер арасындағы негізгі айырмашылықтар төмендегідей:
Мәліметтердің саны мен әртүрлілігі. Ежелгі Антикалық дәуірде деректер негізінен ірі қалалар мен штаттарда жиналып, өңделді. Орта ғасырларда деректер кең көлемде жиналып, өңделе бастады. Бұл сауданың, ауыл шаруашылығының және басқа да қызмет салаларының дамуымен байланысты. Нәтижесінде ортағасырлық дереккөздерде көне дереккөздерге қарағанда кең ауқымды құбылыстар туралы мәліметтерді табуға болады.
Деректер сипаты. Ежелгі Антикалық деректер негізінен сипаттама болып табылады. Оларда географиялық нысандар, тарихи оқиғалар, діни сенімдер және басқа да құбылыстар туралы мәліметтер бар. Орта ғасыр деректері негізінен статистикалық сипатта. Оларда халық саны, егін көлемі, сауда көлемі және басқа да көрсеткіштер туралы ақпарат бар.
Деректер көздері. Ежелгі Антикалық дәуірде мәліметтер әртүрлі әдістермен, соның ішінде бақылаулар, сауалнамалар, санақтар және т.б. арқылы жиналып, өңделді. Орта ғасырларда есептерді, кестелерді және графиктерді пайдалану сияқты мәліметтерді жинау мен өңдеудің жаңа әдістері қолданыла бастады.
Міне, орта ғасырлар мен ежелгі антикалық деректер арасындағы айырмашылықтардың кейбір нақты мысалдары:
**Алғашқы географиялық карталар Ежелгі Грецияда жасалған, бірақ олар өте қарабайыр болды. Орта ғасырларда әлем туралы жаңа білімді көрсететін дәлірек карталар жасалды.
**Ежелгі Римде халық санағы жүргізілді, бірақ олар тұрақты емес және әрқашан дәл бола бермейді. Орта ғасырларда халық санағы жүйелі және дәлірек жүргізіле бастады.
**Алғашқы тарихи шежірелер Ежелгі Египетте жасалған, бірақ олар ауызша дәстүрге негізделген және әрқашан сенімді бола бермейді. Орта ғасырларда жазба деректерге негізделген тарихи шежірелер жасала бастады.
Жалпы алғанда, орта ғасыр деректері Ежелгі Антикалық деректерден кеңірек қамтылуымен, статистикалық сипатымен және деректерді жинау мен өңдеудің жаңа әдістерін қолдануымен ерекшеленеді.
