Литосфераның экологиялық функциялары - бұл литосфераның рөлі мен маңызын, соның ішінде жер асты сулары, мұнай, газдар, геофизикалық өрістер мен онда болып жатқан геологиялық процестерді, биотаның және, негізінен, адамзат қауымдастығының тіршілік әрекетін анықтайтын және бейнелейтін функциялардың барлық алуан түрлілігі . «Литосфераның экологиялық функциялары» термині мен түсінігін 1994 жылы В.Т.Трофимов пен Д.Г.Цилинг енгізген. Литосфераның экологиялық функциялары (қасиеттері) туралы білім геологиялық айналымның жаңа ғылымы - экологиялық геологияның зерттеу пәні болып табылады.
Қазіргі уақытта литосфераның биотаға әсер ететін және Жердегі тіршіліктің бар екендігін анықтайтын төрт негізгі қасиеті (қызметі) бар: Литосфераның ресурстық экологиялық қызметі минералды, органикалық және органоминералды ресурстар мен литосфераның геологиялық кеңістігінің биотаның өмірі мен белсенділігі үшін биогеоценоз ретінде де, әлеуметтік құрылым ретіндегі рөлін де анықтайды. Литосфераның геодинамикалық экологиялық қызметі литосфераның табиғи және антропогендік процестер мен құбылыстар арқылы биотаның күйіне, адам өмірінің қауіпсіздігі мен жайлылығына әсер ететін қасиеттерін көрсетеді.
Литосфераның геохимиялық экологиялық қызметі литосфераның табиғи және техногендік шығу тегі геохимиялық өрістерінің (гетерогенділіктің) қасиеттерін көрсетеді, олар биотаның күйіне тұтастай алғанда, оның ішінде адамдарға да әсер етеді. Литосфераның геофизикалық экологиялық қызметі литосфераның табиғи және техногендік шыққан литосфераның геофизикалық өрістерінің (біртектілігі) қасиеттерін көрсетеді, олар биотаның, оның ішінде адамның күйіне әсер етеді. Литосфераның көрсетілген экологиялық функциялары және олардың қазіргі кездегі көрінісі Жердің табиғи және техногендік факторлардың әсерінен эволюциялық дамуына байланысты екенін есте ұстаған жөн.
Қарастырылған позициялардан (литосфераның экологиялық функцияларының даму тенденциялары) Жердің геологиялық тарихындағы табиғи орта эволюциясының фонында екі негізгі уақыт кезеңі ажыратылады. Бірінші кезең таза табиғи, ол Жердегі тіршіліктің пайда болуынан (шамамен 3,5 миллиард жыл бұрын) адамзат өркениетінің пайда болу кезеңін қамтиды, ал екінші кезең табиғи және техникалық, әсіресе соңғы 200 жылды қамтиды және техногенездің өнімі болып табылады.
Экожүйеде адам популяциясының басым орналасуы оның тіршілік ету ортасына және биотаның қалған бөлігінің әсерінен едәуір асатын тереңдікке белсенді әсер етуімен байланысты. Осылайша литосфера дәстүрлі геоэкология, биоэкология, биогеография немесе экологиялық топырақтану шеңберінде зерттелмеген.
