ХАБАР АКУСТИКАСЫ – телехабардың,әдетте, акустикалық перспектиканы бейне мас-штабымен келістіру ұстанымына құрылғандыбыстық ахуалы. Әрі көрініс, мысалы, жақынорналасқан дыбысты, жалпы көріністі түсі-ру – неғұрлым қашықтатылған дыбысты талапетеді.ХАБАР ТАРАТАТЫН БЕЙНЕГРАФИЯ–хабар тарату жүйесіндегі бейнеграфия.ХАБАР ТАРАТАТЫН ТЕЛЕДИДАР РА-ДИОСИГНАЛЫ– бір теледидарлық бағ-дарламаның бейнелеу және дыбыстау радио-сигналдарының жиынтығы.ХАБАР ТАРАТУ– аумақта бытыраңқыжатқан бүкіл тұтынушыларға электрбайла-ныс құралдарының көмегі арқылы жалпықолданыстағы әртүрлі ақпаратты беру.ХАБАР ТАРАТУ АЙМАҒЫН ҰЛҒАЙТУДӘРЕЖЕСІ – бұл кәбілді теледидарға қатыстыжәне сол аумақта тұратын отбасылардың жал-пы санынан пайыз түрінде есептеледі.ХАБАР ТАРАТУДЫҢ ДЫБЫСТЫҚ-БЕЙНЕЛІК ҚҰРАЛЫ – бір мезгілде естужәне көруге негізделген, бейне, дыбыс пенсөзді үйлестіретін ақпарат.ХАБАР ТАРАТУДЫҢ МАЗМҰНЫ МЕН СИПАТЫН ДЕМОКРАТИЯЛАН-ДЫРУ – аудиторияны, көрермендерді хабар-лардың белсенді қатысушыларына айналды-ру, бағдарламаларды қалыптастыру кезіндекөрермендердің ескертулерін, ұсынымдарынкеңінен пайдалану, хабарларды оларғакөрермендерді тікелей қатыстырумен жасау.ХАБАР ТАРАТУШЫ ТЕЛЕДИДАР –хабарлары телекөрермендердің жаппайкөпшілігіне арналған теледидар.ХАБАР ТАРАТУШЫ ТЕЛЕКАМЕРА –аппаратты-студиялық кешендерде және жылжы-малы теледидарлық стансаларда қолданылатынжәне сапасы жоғары бейнені алуды қамтамасызететін телекамера.ХАБАРҒА ҚАТЫСУШЫ ЖЕКЕТҰЛҒАНЫҢ АБЫРОЙЫ МЕН АРНА-МЫСЫН ҚҰРМЕТТЕУ– теледидаршығармашылық бригадасының мүшелеріөздерінің кәсіптік назарының объектілерінеайналатын әрбір адамның, ұжымның абыройымен ар-намысын құрметтеуі, олармен қарым-қатынаста сыпайы болуы тиіс. Олар жеке өміргеараласудан қашқақтайды және сенімділікбілдірілген мәліметтерді бұл азаматтардың,ұжымның, қоғам мен мемлекеттің құқықтарымен заңды мүдделерін қорғау үшін қажет болғанжағдайларда ғана жариялайды. Журналшы тек-серілмеген мәліметтер мен қауесеттерді тарат-уы, сондай-ақ адамның, оның отбасы, еңбекұжымының беделіне нұсқан келтіретін немесеолардың абыройына кір келтіруге қабілетті сөзтіркестерін пайдаланбауы тиіс.ХАБАРДЫ ЖҮРГІЗУШІ (МОДЕРАТОР)–кадрда жұмыс істейді, өзі сондай-ақ басқа ав-тор әзірлеген мәтінді пайдаланады, өзіндетүсініктеме беруші, диктор мен сұхбат алушыміндеттерін біріктіреді. Телехабар жүргізушігекөптеген талаптар қойылады: ол хабардың бірнемесе бірнеше қатысушысымен сұхбаттысенімді жүргізе білуі, хабар таратудың барлықформаларында жұмыс істеуі, саналуанжағдаяттарға жылдам және дәл бағдарлана білуіХАБАРДЫ
210тиіс. Үнсіз қалу шеберлігімен бірге, басқаларғада өз пікірлерін білдіруге мүмкіндік береді.Жүргізуші жағдаятты меңгеруге, хабарға«стиль» беруге, оның сапасы мен ұзақтығынаәсер етуге, әңгімелесушіні сабырына келтіру-ге, ал қажет болған жағдайда оны «қыздыра»немесе ашық әңгімеге «арандата» білуге мін-детті. Жүргізуші делдал рөлін атқара алады,алайда қажет болған жағдайда, егер оныменәңгімелесуші айтыстың қызуымен жәбірлеушінемесе бұрыс пайымдаушы пікір білдірсе,жағдайдан шыға білуге дайын болуы тиіс.Әрбір жүргізуші өзінше жұмыс істейді: кейдеол өз шеберлігімен көңілсіз хабарды құтқарыпалады, ал кейде тамаша ойластырылған не-месе дайындалған материалды сәтсіздіккеұшыратады. Хабар көрермендерде жүргізушінақ өздері қойғысы келген сұрақтардықойғанын және оны өз пікірін білдіру мін-беріне айналдырмағанын сезінген кездетабысты болып есептеледі. Тақырыптыдұрыс ашу – демек, маңызды проблема-ларды оңайлатпау және елеусіз оқиғаларғаәлдеқандай маңыз бермеу («түймедейдітүйедей қылмау»). Көбінде жүргізушіге оныңжоғары мансапты қонақтармен өзін қалайұстағанына қарай баға беріледі. Көрермендермұндай жағдаятта тәрбиесіздік пен дөрекілік,сондай-ақ мақтаумен жағымпаздану білдір-ген журналшыларға теріс көзқарастарынбілдіреді. Жүргізушіде эмоцияларға берілуқұқығы жоқ, оның барлық пікірлері білімгенегізделуі тиіс.ХАБАРДЫҢОЙЛАСТЫРЫЛҒАНЖОСПАРЫ – оның міндеттерін, тақырыбын,мақсаттарын белгілегеннен кейінгі хабарбойынша жұмыстың алғашқы, бастапқы са-тысы. Хабардың ойластырылған жоспары көпжағдайда сценарийлік жоспарды (сценарий),жанрды, қатысушылар құрамын, түсірулердіңорнын, монтаж сипаты мен әртүрлі көркемдіктәсілдерді пайдалануды анықтайды.ХАБАРЛАМА – 1. Айтылымның ақпа-ратты қамтитын коммуникациялық жағы.Беруге арналған ақпарат. Ақпарат сөйлеутуындысының мазмұнымен сәйкес келмеуіде мүмкін, ол сөйлеу туындысының (мысалы,автордың стилі туралы) құрылымы туралыақпаратты да қамтиды. 2.Жағдаятты сипат-тау тәсілі.ХАБАРЛАР КЕСТЕСІН ДАЙЫНДАУ – ұлттық телехабар тарату стансаларыныңдайын кестесінің негізінде жергілікті қайтатарататын теледидар стансалары үшін хабар-лар кестесін дайындау.ХАБАРЛАУШЫ ОРТАЛЫҚ – оның ішін-де теле-радиохабарларын тарату ұйымдарыдайындағантеле-радиобағдарламаларынтарату жөніндегі қызметтер көрсетудіұсынатын радио-теледидар хабарларын тара-ту орталықтары (РТХТО), радиоорталықтары(РО) және электрбайланысының өзге деұйымдары.ХАКЕР – әртүрлі ұйымдардың компьютер-лік жүйелерін бұзушы, оған бағдарламалаудыңқандай да бір тәсілдерін пайдалана немесекездейсоқ таңдау әдісімен әрекет ете отырып,қожайындардың рұқсатынсыз кіруші. Ха-керлік «компьютерлік қарақшыларға» бүкілдүниежүзіндегі мәліметтер базасына баса-көктеп кіруге мүмкіндік бере отырып, Интер-нет желісінде кең тарады.ХАЛЫҚАРАЛЫҚАҚПАРАТТЫҚАЛМАСУ – мемлекеттік шекара арқылыақпараттық өнімдерді беру және алу, сондай-ақ ақпараттық қызметтер көрсету.ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖАРНАМА –фирманың ұқсас жарнама мәтінін солХАБАРДЫҢ
211елдің ұлттық тіліне аудару арқылы барлықхалықаралық нарықта қолдануы.ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ ПРО-ЦЕСІ– тауарлар бәсекелестігінде сенімдіәрі әділ жағдайларды қамтамасыз ету үшінкоммуникациялық барлық құралдар ментүрлерді (паблик рилейшнз, промоушн, жарна-ма, маркетинг) біріктіру арқылы халықаралықжоспарлау үдерісі.ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ КОН-СУЛЬТАТИВТІК КЕҢЕС – журналистер-ді, ғалымдарды, жұртшылық өкілдерін жур-налистердің ақпаратқа қолжетімдік еркіндігімәселелерін әзірлеуге және бұл салада туындағанмәселелерді шешу бойынша ұсыныстар енгізудідайындауға тарту үшін құралған кеңесші ор-ган – ХҚКК-нің мекен-жайы: 121019, Мәскеу,Новый Арбат, 2, а/я 229. Тел. 203-02-83, факс:203-68-31.ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЭЛЕКТРТЕХНИКА-ЛЫҚ КОМИССИЯ (ХЭК) – ақпаратты жазумен қайта жаңғырту саласында ұсынымдардайындап шығаратын ұйым.ХАРИЗМА– туа біткен талант. «Құдайкешірімі», Жаратушыдан өте сирек дарақасиетке ие болған адам.ХИАЗМ – бір өзінде екі белгі қайталанатын,қайталанған кезде олар кері ретпен орналасыпкелетін фигура.ХОЛДБЭК (ағыл.кедергі) – кинофильмніңбірінші және екінші нарыққа шығу уақытынбелгілеп беретін белгілі бір мерзім.ХОСИДЕН– Y/C (S-Video) бейне-сигналда-ры құрамдастарын беруге арналған төртполюстіажырама. Әдетте күшейткіштермен неме-се бейнепроекторлармен жалғастыру үшінқолданылады.ХОСТ – Интернетте соңғы пайдаланушыларжелісіне кіруге және жұмыс істеуге, ақпараттыорналастыру мен сақтауға арналған компью-тер. Хост – бұл Интернетпен тікелей қосылғанкомпьютер. Сервистік компания компьютері,сондай-ақ тұрақты қосылған компьютерлерХост-компьютерлер болып табылады. Те-рушілік терминалдық қосылыстары бар ком-пьютерлер сервистік компанияның Хост-ком-пьютерімен қосылған терминалдар сияқтыәрекет етеді. Терушілік тікелей қосылыстарыбар компьютерлерді Хост-компьютерлердіңтүр өзгерісі деп санауға болады, өйткені оларқосылғаннан кейін Хост-компьютерлер сияқтыәрекет етеді.ХОСТИНГ – Интернет-серверді ұсынатынжәне оның тәулік бойы жұмыс қабілетінқамтамасыз ететін қызмет. Көп жағдайда ау-ани сервер, яғни Сізге қажетті қызметтердіңжұмысын қамтамасыз ететін бағдарламалыққамсыздандыру ұсынылады, ол бірақ басқаұқсас ауани серверлермен бірге бір аппараттықплатформада жұмыс істейді.ХОСТМАСТЕР – жүйенің шешімі бойын-ша доменнің иесіне берілетін құқық. Осыныңнәтижесінде ол электрондық пошта арқылы тір-келу құқығына ие болады. Хостмастер терминібұдан бөлек, жүйе әкімшілігінің электрондықпоштаға жүктелген міндеттерін немесе ұйымныңделдалдық қызметтерін де қоса атқарады.ХРЕСТОМАТИЯ – жинақ. Оқытумақсатында іріктелген, қандай да бір материал-дар жинағы. Мысалы, шешендік өнердің тама-ша үлгілерінің жинағы.ХРИЯ– уағыз. Арнайы ұйымдастырылғансөз тіркесі арқылы бейнеленген уағыз.ХЭПУСЛЭППИНГ – цифрлық келемеж-деушілік – Интернет немесе мобильдік байла-ныс арқылы өзге адамдарға жіберілетін қорлаусипатындағы суреттер, бейнехабарламалар,зорлық-зомбылық көріністері және т.б
Толығырақ.
