Бізге күнбағыс майлары көбіне Ресейден импортталынады. Қарапайым сатылымда жүрген Семки пістесі де Ресейден импортталынады.
Бізде пісте өсірілінбейді деген қате пікір, ОҚО көбіне күнбағыс, пісте мен мақсары өсіреді. Мақсарыдан бөлек мақтаның шитінен де майды алып жатады. Егуін егеді, бізде ауа райы қолайлы. Бірақ өнімді өңдейтін зауыттар тапшы болғандықтан қайда экспорттауын білмей жатады. Сондықтан көбіне еге бермейді. Егер еліміздің дамуына үлес қосамыз десек, шағын-орта бизнесті дамытуымыз керек. Орташа 20-30 адамды жұмыспен қамтамасыз ете алатын шағын цехтар, май өндіру зауыттарын көптеп қолға алу керек.
Мұнда май шығаратын шағын зауыттың жақсы бизнес жоспары бар екен.
p.s. Күнбағыс өсіру жобасы
Жоба анкетасы:
Инвестициялық жоба мақсаты: күнбағыс өсіру.
Өнімділік: жылына 200 тонна, егістік ауданы 100 га.
Өнім: күнбағыс.
Жоба құны: 15,7 млн. теңге.
Өтімділік мерзімі: 1 жыл.
Жобаның тұжырымдамасы
Жобаның тұжырымдамасы–жергілікті өндірушілердің майларды ары қарау экспорттау үшін өңдеуі мақсатында, Оңтүстік Қазақстан облысында күнбағыс өсіру.
Өнімнің анықтамасы
Күнбағыстың шекілдеуіктері азық-түліктің сирек, дәмді және пайдалы үлгісіне жатады. Күнбағыстың дәнегі жүректің жақсы жұмысы үшін өте пайдалы. Олардың құрамында клетчатка және түрлі минералдар, цинк, кальци, темір, және магнимен селен бар. Күнбағыстың шекілдеуіктері – сирек кездесетін Е және В витаминдерінің қосындысына ие. Е витамині аталық әлеуеткежағымдыәсер етеді. Күнбағыстың шекілдеуіктерінде кальций қаймақ пен йогурттағы мөлшерімен бірдей кездеседі, бұл шекілдеуіктерді шынында да баламасыз етеді.
Маркетинг жоспары және нарық анализі
Қазақстан Республикасының статистика агенттігінің мәліметтеріне сәйкес негізгі ауылшаруашылық өнімдері егістік алқабының жалпы көлемі Республика бойынша 2007 жылға 18954.5 мың гектарды құрады. Соңғы үш жылда егістік алқабының кеңеюі байқалады: 2003 жылмен салыстырғанда егістік алқаптары 8,6 пайыздық пунктке өскен.
Республиканың барлық егістік алқабының 3,5% немесе 672,8 мың га май тұқымдастарына тиесілі.
|
Жыл/мәдениет
|
дәндер
|
майлылар
|
арпа
|
жемдіктер
|
көкөністер
|
бақшалықтар
|
|
2008
|
16190,3
|
905,4
|
2119,2
|
2322,3
|
112,2
|
55,5
|
|
2009
|
17208,8
|
1185,4
|
1853,2
|
2514,4
|
112,2
|
53,3
|
|
2010
|
16626,4
|
1749,5
|
1582,2
|
2522,6
|
120,4
|
63,4
|
|
2011
|
16198,8
|
1817,3
|
1541,2
|
2587,3
|
128,7
|
67,8
|
|
2012
|
15699
|
1828,2
|
1580,9
|
2603,4
|
118,5
|
77
|
Мың га, ҚРАШМ мәліметтері бойынша, стат.агенттігі
Алқап құрылымындағы негізгі мәдениеттер, 2012 жыл
Таблица мен диаграммалардан көрініп тұрғандай, ауылшаруашылық мәдениеттеріне берілген алқапты Қазақстан толықтай иерген. Өзгерістерегістің өзінің құрылымының ішінде болып жатады Дәнді дакылдар өз позициясын айтарлықтай жоғалтуда, олардың орнын прогрессивті мәдениеттер басуда. Сонымен бірге майлылар тұқымдасына басымдық берілетін мемлекеттік субсидиялар да озық өнім егуге ынталандырады.
2010-2012 жылдарда ОҚО егістік алқабы 100 мың гектарға үлкейіп 2012 жылы 738 мың гектарға жетті. Осылай 2012 жылы ең үлкен бақшалық мәдениет өнімдері жиналды - 1 миллион 100 мың тонна, 235 мың тонна картоп, 753 мың тоннакөкөністер, 77,5 мың тоннамайлы мәдениеттер, 40 мың тоннажүзімжәне 386 мың тоннамақта.
Технологиялық процесс
Орналасуы. Майлы мәдениеттің маңызды ерекшелігі олардың тұқымында немесе көшетінде өте үлкен мөлшерде майлы майдың жинақталуында. Және де майлылар мәдениетінде май алу ұшін өсірілетін нағыз майлылар ерекшеленеді.
Күнбағыс май өте жағымды дәмге ие және көп жағдайда табиғи түріндегі қолданысқа ие. Сонымен бірге күнбағыс майын әртүрлі өнеркәсіп түрлерінде қолданады.
Шекілдекіктерді өңдеу барысында жмых пен шрот алынады. Сонымен қатар ұрықшаның лузгасы да пайдаланылады, ал жасыл май малға бағалы жем саналады.
Айта кету керек, күнбағыс – бағалы балды мәдениет. Күнбағыс жабайы өсімдік түрінде тек Америкада ғана кездеседі. Қазіргі түріндегі мәдени күнбағыстың отаны ретінде бұрынғы Кеңес Одағының құрамында болған елдер саналады.
Күнбағыс – ерте егілетін мәдениет түрі. Бірақ жақсы қорытындыларды көктемгі суару жұмыстары басталғаннан екі үш аптадан кейін егу арқылы алуға болады. Бұл алқапты арам шөптерден жақсы тазартуға мүмкіндік береді. Егуге жоғары сапалы сорттар және отандық және шет елдік селекциялардың гибриді пайдаланылады. Егкеннен кейін алқапты міндетті түрде тығыздайды.
Вегетация кезінде арам шөптердің пайда болуына байланысты қатараралық өңдеу жүргізіледі. Күнбағыс өсімдерінің 60-70 сантиметрлік өсіміне қол жеткізген кезде барлық қатараралық механикалық өңдеулер тоқтатылады.
Күнбағысты жинауға егін толық піскенде, нақтырақ айтсақ, сары-қоңыр,қоңыр және құрғақсебеттердің (90 % аз емес) пайда болғанынан бастап кіріседі. Өнімнің өте біркелкі емес пісуінде өсімдіктердің десикациясын жүргізеді.
|
Күнбағыс мәдениеті
|
Өнімді өндіру
|
егістік ц/га
|
Жалпы өнім, тонна
|
Тыңайтқыштар қосу
|
Саны тонна
|
Бағасы, теңге
|
Дизельді отын
|
|
Бұлақ сорты
|
|
20
|
200
|
Тыңайтқыштар барлығы
|
40
|
36 190
|
110 тг/л
|
|
Аудан 100 гектар
|
Дән
|
|
|
Оның ішінде: азотты
|
|
|
|
|
|
Тұқым шашудың нормасы 12 кг/га
|
|
|
Фосфорлы- аммофосты
|
40
|
36 190
|
|
|
Тұқым барлығы 1 200 кг
|
Калийлі
|
-
|
|
|
Күнбағысты өсіру бойынша технологиялық карта
|
Агротехникалықжұмыстар
|
Өлш. бірл.
|
Мөлшері
|
|
Жырту
|
тг/га
|
6 000,00
|
|
Тырмалау
|
тг/га
|
1 500,00
|
|
Шабықтау
|
тг/га
|
2 000,00
|
|
Молование
|
тг/га
|
1 250,00
|
|
Дизельді отын
|
га/л
|
260,00
|
|
л/тг
|
24 960,00
|
|
Кесу ВОС
|
тг/га
|
1 600,00
|
|
Тұқым (350 тг/кг)
|
кг
|
12 кг/га
|
|
тг/га
|
4 200,00
|
|
Тегістеу ВОС
|
шт
|
6-8 раз
|
|
тг
|
12 000,00
|
|
Минералды тыңайтқыштар
|
|
|
|
Нитро аммофос (44640 тг/тн)
|
кг/га
|
150 кг/га
|
|
тг
|
6 696,00
|
|
Аммиакты селитра
|
кг/га
|
250 кг/га
|
|
тг
|
6 935,00
|
|
Суару
|
рет
|
8-10 рет
|
|
Суару нормасы
|
Мың куб/га
|
10 350 куб/га
|
|
тг
|
12 420,00
|
|
Гербицид
|
л/га
|
2,5 л/га
|
|
тг
|
7 500,00
|
|
Тасымалдау
|
рет
|
2 рейс
|
|
тг
|
4 400,00
|
|
Жинау
|
тг
|
25 000,00
|
|
|
|
|
|
Агротехникалық шығындар
|
|
|
|
Жоспардан тыс шығындар (20%)
|
тг
|
31 035,00
|
|
Барлық шығындар
|
|
147 496,00
|
|
1 га алқап өнімділігі
|
ц/га
|
20,00
|
|
1 ц өзіндік құны.
|
тг
|
7 500,00
|
|
Сатылым бағасы
|
тг
|
150,00
|
|
Бір жиналым суммасы
|
тг
|
300 000,00
|
|
Таза пайда
|
|
152 504,00
|
Тыңайтқыштар:
9. Нитро аммофос 15 тонна – 44 640 теңгеден = 669 600 тг
10. Аммиакты селитра 25 тонна – 27 740 теңгеден = 693 500 тг
11. Тұқым 1 200 кг – 350 теңге/кг = 420 000 тг
12. Гербицидтер 250 литр * 3 000 теңге = 750 000 тг
БАРЛЫҒЫ: 2 533 100 теңге
Барлық шығындар:
13. Тыңайтқыштар мен тұқымдар – 2 533 100 теңге
14. Өңдеу шығындары – 5 375 000 теңге
15. Сумен қамсыздандыру – 1 242 000 теңге
16. Дизельді отын – 2 496 000 теңге
17. Басқалар – 3 103 500 теңге
БАРЛЫҒЫ 100 гаға: 14 749 600 теңге, оның ішінде 1 гаға: 147 496 теңге
1 кгкүнбағыстың өзіндік құны = 147 496/2 000 кг = 73,7 теңге
Сатылым бағасы = 150 теңге/кг
Таза кіріс = 150 – 73,7 теңге = 76,3 теңге
Таза пайда 1 гаға: 76,3 теңге*2000 кг = 152 600 теңге
Барлығы 1 гаға: 152 600 теңге.
Жобаны жүзеге асыруға қажетті инвестиция мен шығындар
Жобаға жұмсалатын жалпы инвестициялық шығындар ішінде:
|
Шығын атауы
|
Шығын, теңге
|
|
Жер телімі 100 га
|
1 000 000
|
|
Тұқым
|
420 000
|
|
Тыңайтқыштар мен агрохимикаттар
|
2 113 100
|
|
Механизмдерді жалдау
|
5 375 000
|
|
Дизельді отын
|
2 496 000
|
|
Сумен қамсыздандыру
|
1 242 000
|
|
Еңбек ақы
|
1 317 172
|
|
Әлеуметтік салық және әлеум. аударымдар
|
66 680
|
|
Басқалар
|
1 719 648
|
|
БАРЛЫҒЫ
|
15 749 600
|
Алғашқы инвестициялар жер телімін сатып алуға, екін материалын сатып алуға, тыңайтқыштар мен агрохимикаттар, дизельді отын, сумен қамсыздандыру, еңбек ақы төлеу және басқа да шығындарды кірістіреді, барлығы 15 749 600 теңге.
Қаржылық жоспар
|
Мақала атауы
|
201Х
|
|
Кіріс
|
30 000 000
|
|
Өндірістік шығындар–шикізат және материалдар
|
2 533 100
|
|
Таза пайда
|
27 466 900
|
|
Барлық операциялық шығындар
|
12 297 992
|
|
Еңбек ақы
|
1 317 175
|
|
Техниканы жалдау
|
5 375 000
|
|
Сумен қамсыздандыру
|
1 242 000
|
|
Дизельді отын
|
2 496 000
|
|
Еңбек ақы төлеу қорының аударымдары
|
148 169
|
|
Басқалар
|
1 719 648
|
|
Операциялық пайда
|
15 168 908
|
|
Корпоративті кіріс салығы
|
900 000
|
|
Таза пайда
|
14 268 908
|
Қызмет көрсетуді жүзеге асыру пайдасы. 1 кг сатылу бағасы150 теңгеге тең.100% күнбағыс сатылымы болған есеппен алынған жалты пайда: жылына 200 тонна. х 150 000 теңге = 30,0 млн. теңге.
|
Егін өнімділігіц/га
|
20
|
|
Күнбағыс бағасы, теңге/кг
|
150
|
|
Көлемі, кг
|
200 000
|
|
Пайда, теңге
|
30 000 000
|
Шикізат және материалдар. Күнбағыс өсіруде негізгі шығындар болып тұқым, тыңайтқыштар және агрохимикаттар саналады. 2 000 кг күнбағысқа 2,5 л гербицидтер, 150 кг нитро аммофос, 250 кг аммиакты селитра, 12 кг тұқым қажет. Жоспар бойынша егін өнімділігі жылына 20 ц/га құрап отыр.
|
Егін алқабы
|
га
|
100
|
|
Гербицидтер 3000 теңгеден 250 л/100 га
|
тг
|
750 000
|
|
Нитро аммофостар 44 640 теңгеден 15 т/100 га
|
тг
|
669 600
|
|
Аммиакты селитра27 740 теңгеден 25 т/100 га
|
тг
|
693 500
|
|
Тұқымдар 350 теңгеден 1 200 кг/100 га
|
тг
|
420 000
|
|
Шикізатқа жұмсалған барлық шығындар
|
тг
|
2 533 100
|
Еңбек ақы және бюджеттік аударымдар. Күнбағысты тиімді өсіру үшін келесі жұмыскерлер қажет:
|
Лауазым/мамандар
|
Айлық еңбекақы, теңге
|
Саны
|
Жылдық еңбекақы, теңге
|
|
Жалдамалы жұмысшылар
|
39 764
|
2
|
477 175
|
|
Агроном
|
70 000
|
1
|
840 000
|
|
Барлығы
|
|
|
1 317 175
|
Әлеуметтік салықтар. Жоба бастамашылары екі айлық есептік көрсеткіш көлемде өздеріне және бір айлық есептік көрсеткіш көлемінде әрбір жұмысшыға әлеуметтік салық төлейді(1 852 теңге АЕК * 2 * 12 ай. + 1 852 теңге АЕК * 2 жұмысшы 6 ай. + 1 852 теңге АЕК * 1 жұмысшы * 12 ай. =88 896 теңге).Әлеуметтік аударымдар екбекақыдан міндетті зейнетақы аударымдарын алып тастағандағы бөлігінің 5 % тең (1 317 мың теңге *(1-10%)*5% = 59 272 теңге).
|
Әлеуметтік салық, теңге
|
88 896
|
|
Әлеуметтік аударым, теңге
|
59 272
|
Агротехникалық жұмыстар
|
Атауы
|
Тариф
|
Жұмыс көлемі га
|
Барлық сомма
|
Дизельді отын
|
|
1 гаға литр нормасы
|
Барлығы литр
|
Барлығы сомма
|
|
Жер айдау
|
6 000
|
100
|
600 000
|
260
|
26 000
|
2 496 000
|
|
Дискілеу
|
1 250
|
100
|
125 000
|
|
|
|
|
Жерді тырмалау
|
1 500
|
100
|
150 000
|
|
|
|
|
Чизельдеу
|
2 000
|
100
|
200 000
|
|
|
|
|
ВОС кесу
|
1 600
|
100
|
160 000
|
|
|
|
|
ВОС тегістеу
|
12 000
|
100
|
1 200 000
|
|
|
|
|
Тасымалдау
|
4 400
|
100
|
440 000
|
|
|
|
|
Жинау
|
25 000
|
100
|
2 500 000
|
|
|
|
|
Барлығы
|
-
|
-
|
5 375 000
|
-
|
-
|
2 496 000
|
Жоғарғы көрсетілген кестеде агротехникалық қызмет тарифтері және дизельді отын тұтынудың шығын нормалары көрсетілген.
Салық пен бюджеттік аударымдар. Жоба бойынша корпоративті табыс салығы салық салудың оңтайландырылған жүйесі бойынша төленіп отырады, табыстың 3% - 900мың теңге (30,0млн. теңге * 3%).
Жобаны қаржыландыру мен мемлекеттік қолдау мөлшері
БВУ арқылы несиелендіру.Қаржылық есептеулер жарты жылдық кешіктіру арқылы, одан кейін ай сайынғы төлем төлеу арқылы 3-жылдық өтеу мерзімімен, 14%пайыздық ұтыс тігуде заем қажеттігін көрсетті.
«Еңбекпен қамту – 2020бағдарламаларсын» жүзеге асыру арқылы кредиттелу. Бағдарламада ауыл тұрғындарына өз кәсібін ашуларына бюджеттік қаражат бөлу қарастырылған.
