11 сынып оқушыларына арналған кеңестер
ҰБТ-ға дайындалудың тиімді жолдары
* Емтиханға алдын ала асықпай тыныштық сақтай отырып дайындалуды баста;
* Егер де саған өз ойыңды жинақтау қиын болса, ең оңай деген сұрақтарды есіңе түсір, содан соң ақырындап қиын сұрақтарға өтуге болады.
* Күн сайын шаршағанда, ішкі қобалжу сезімін басатын жаттығу жаса.
Егер көзің ауырса не істеу керек?
Емтиханға дайындық кезінде көзімізге салмақ түседі. Көздің шаршағаны, бұл ағзаның шаршағаны: оған емтихан тапсырмаларын орындауға күш жетпеуі мүмкін. Көзіміз демалғандай жағдай жасауымыз керек.
- Ауыспалы түрде жоғары төмен қара (25 секунд), оңға-солға (15 секунд);
- Көзіңмен өз атыңды, тегіңді жаз;
- Алыстағы затқа ауыспалы түрде көзіңді тігіп қара (20 секунд), сосын алдыңдағы қағазға (20 секунд);
- Сағат тілінің бағытымен төртбұрыш, үшбұрыш сал, сосын керісінше жаса;
Бір күндік кесте жаса
- Бір күнді үшке бөл;
- Емтиханға бір күнде 8 сағат дайындал;
- Спортпен айналыс, таза ауада серуенде, дискотекаға барып биле – 8 сағат;
- 8 сағатттан аз ұйықтама, егер қажет болса түстен кейін ұйықтап ал.
Тамақтану
Тамақтану 3-4 түрлі болуы тиіс, витаминдерге бай және каллориялы жаңғақ, сүт тағамдарын, балық, ет, жемістер жеп, шоколадпен қоректен. Емтихан алдында тойып тамақ ішуге болмайды.
Дайындалатын орын
Өзің жұмыс жасайтын орныңды жақсылап ұйымдастыр. Үстеліңнің үстіне сары, күлгін түсті суреттерді, заттарды қой. Өйткені, бұл түстер интеллектуалдық белсенділікті арттырады.
Кең ауқымды материалды қалай есте сақтауға болады?
Материалды сұрақ бойынша қайтала. Бірінші есіңе түсір, және өзің не білесің соны қысқаша жазып ал, содан кейін басты деректердің дұрыстығын тексер. Кітап оқу барысында, сүйенетін негізгі ойларды белгілеп отыр. Қағазға жеке-жеке әр сұрақ бойынша жауаптар жоспарын жаса. Емтихан алдында жауап жоспары жазылған қағаздарды қарап шық.
Есте сақтаудың кейбір заңдылықтары:
1. Есте сақтау қиындығы оның көлеміне кері пропорционалды өседі. Қысқа сөзден гөрі үлкен үзіндіні жаттау анағұрлым пайдалы.
2. Бірдей жұмыс кезінде есте сақталатынның саны қаншалықты көп болса, түсіну деңгейі соншалықты жоғары болмақ.
3. Назар аударып (концентрированно) жаттағаннан бөліп жаттаған жақсы. Қатарынан жаттай бергенше үзілістермен жаттаған, бәрін бірден жаттағаннан аздап жаттаған жақсы.
4. Қайта-қайта жай оқи бергеннен ойша қайталаған анағұрлым тиімді.
5. Егер үлкен және кішкентай екі материалмен жұмыс істесең, үлкеннен бастаған дұрыс.
6. Ұйықтап жатқан адам жаттамайды, бірақ ұмытпайды да.
Жұмысқа қабілеттілікті қалпында ұстау
1. Ой және дене еңбегін кезектестіріп орындау
2. Гимнастикалық жаттығулардан кувырок, свеча, баста тұру сияқты жаттығулар пайдалы, өйткені ми жасушаларына қанның баруы күшейеді.
3. Көзіңді қорға, әрбір 20-30 минут сайын демалыс бер (көзіңді кітаптан алып, қашыққа қара).
4. Теледидар қарауды барынша шекте.
Емтихан кезіңде және емтиханнан кейінгі қылықтар туралы ұсыныстар
1. Емтиханға бір күн қалғанда еш нәрсемен айналыспа. Егер сен бір нәрселерді жаттап үлгермесең, солай қоя сал, жаттама. Демал, көңіліңді көтер, емтихан жөнінде
2. Емтихан алдында жақсылап ұйықтап ал.
3. Міне сен сыныптың жанындасың. Тыңыштал! «Мен тынышпын» деп бірнеше рет қайтала. Бірінші қатарда жауап беруге тырыс. Егер кірмей көп уайымдап тұрсаң, қорқыныш сезімі жоралап, қобалжисың, өзіңе сенімсіздік туындайды.
4. Ойларыңды жинақтап, эмоцияларыңды ретте.
5. Сыныпқа «Барлығы жақсы болады» деген сеніммен кір.
6. Жақсылап отырып, арқаңды тік ұста. Өзіңді барлығынан жоғары деп сана. «Менде барлығы жақсы» деген пікірді ұстап, оны асықпай бірнеше рет қайтала. Соңында қолыңды жұмырдықтап қатты қыс.
7. Қобалжуды жеңетін тыныс жолдарына арналған жаттығулар жаса:
• Жайлы отыр.
• Мұрын арқылы терең дем алу (4-6 секунд).
• Дем алуды тоқтатып (2-3 секунд) отыр.
8. Тестілеу кезінде қажетсіз сұрақ қоймау үшін зейін қойып тыңда. Саған бланкті қалай толтыру, қандай әріптермен жазу, мектеп нөмірін қалай кодтау керек екенін түсіндіреді.
9. Жан-жағыңа көңіл аудармай, зейін тұрақтылығына тырыс. Сен үшін тек тестті орындау уақыты және тапсырма берілген бланкі маңызды. Тапсырманы соңына дейін оқы.Тапсырманы бірінші сөздерінен түсінікті деп ойлап қалып, аяғын өзім ойлап табам деп асығысқа жол берме.
10. Өзің сенімді сұрақтарға жауап беруден баста. Сонда сен жұмыс жасауға дайын боласың. Кез келген сұраққа сен жауап бере аласың, тек сен ойларыңды жинақта.
11. Келесі тапсырмаға көшкенде, алдыңғы тапсырмана ұмыт, олар бір-біріне ұқсамайды.
12. Шегеру әдісін пайдалан! Сәйкес келмейтін жауаптарды ретімен сызып таста.
13. Егер сен жауап беруде күмәндансаң, өзіңнің интуицияңа сен!
14. Өз жұмысыңды тексеріп шығуға уақыт қалдыр. Қателерді байқау үшін көзіңмен жүгіріп өт.
11 сынып ата - аналарына психологиялық кеңестер
Емтиханның дұрыс тапсырылуына ата-ананың тигізер әсері мол.
ҰБТ дұрыс та жақсы тапсыруға балаға көмек көрсету үшін мынадай ақыл-кеңесті орындауға тырысайық:
1. Балаға көңіл бөліп, қолдау көрсетіңіз.
2. «Сен мұні істей аласың», «Сенің қолыңнан келеді», «Сен мұны өте жақсы білесің» өзіне деген сенімін орнатыңыз.
3. Естеріңізде болсын! Еш уақытта «Біз саған үміт артамыз», «Үмітімізді ақта» деген сөздерді айтудан аулақ болыңыз.
4. Отбасындажылышырай, достық қалыпты және сыйластық жағдайын орнату. Сол махаббатты, сыйластықты балаға көрсете біліңіз;
5. Біруақытта қатты да, мейірімдіде болыңыз, тек сот рөлінде болмаңыз
6. Баланың көңіл-күйіне көбірек көңіл бөліңіз.Баланың дайындалу кестесін қадағалаңыз. Шамадан тысдайындалмай, арасында тынықсын
7. Баланың көңіл-күйіне көбірек көңіл бөліңіз.Баланың дайындалу кестесін қадағалаңыз.
8. Шамадан тыс дайындалмай, арасында тынықсын
Жас өспірімдер арасындағы суицидтік
мінез - құлықтың алдын алуға арналған жаднама
Суицид белгілері
1. Сыртқы түрі мен мінезінде:
► Сағынып, мұңайып жүргендей түр
► Баяу қимылдау
► Сөйлеудің баяулауы
► Қысқа жауаптар
► Жауап бермеу
► Сөйлеудің жылдамдауы
► Екпіндеп сөйлеу
► Ұқыптылықтың шектен шығуы
► Іс- әрекетсіздік
2.Эмоциялық жағынан бұзылуы:
► Зерігу
► Ашулы
► Қоршаған ортаға өшпенді қарым- қатынас
► Өзіне және ортаға салғырттық
► Мақсатсыз үрейлену, қорқыныш
► Қуанышты сәттерге қуана алмау
► Секемшілдік
► Ешнәрсеге мән бермеушілік
► Қайғылы түр.
3.Психикалық аурулар:
► Депрессия
► Себепсіз қорқынышты байқататын невроздық
► Шизофрения
4. Өз өмірін бағалау:
► Өткен өміріне төмен баға беру
► Өткеннің жағымсыз сәттерін көп еске алу
► Жаңа жағдайларға құлықсыз, төмен баға беру
► Болашақ туралы жоспарларының болмауы
5. Қоршаған ортамен араласуы
► Ортамен араласудан қашқақтауы
► Көмекті қажетсініп ортамен қарым- қатынас
жасауға ұмтылыс, қолдау күту
► Өзінің қайғысын ешкіммен бөліспеу.
6. Тәулік барысындағы динамикалық жағдайы:
► көңіл- күйінің көтерілуі немесе күрт төмендеуі.
Балаңыз агрессияға, күйзеліске түспесін десеңіз
- Өз проблемаңызды балаға артпаңыз;
- Егер ашулы болсаңыз, онымен қарым-қатынастан аулақ болыңыз;
- Егер бала сіз айтқан ережеге көнгісі келмесе, күштемеңіз;
- Күш көрсету - баланы түзеу орнына, қарсыластығын арттыра түседі;
- Мәселелерді өзіңіз жеке емес, баламен бірігіп шешіңіз;
- Егер бала сізбен араласуды қош көрмесе, күшпен көндірмеңіз;
-Балаңызға өзіңіздің оны жақсы көретініңізді сездіріп отырыңыз.
- Балаға «сен бәрінен жамансың» деп ешқашанда айтуға болмайды.
- Баланың кез келген сұрағына дұрыс және төзіммен жауап беру керек.
- Балаңызбен жалғыз қалуға әр күн сайын уақыт табуға тырысыңыз.
- Балаңызды тек қана достары ғана емес үлкендердің алдында да өзін еркін ұстауға үйретіңіз.
Анда-санда болса да өзіңізді бала орнына қойып көріңіңіз, сонда ғана
сіздер оларды түсінетін боласыздар.,,
