Бетпақдала мен Мойынқұмның қиылысар тұсында Андасай атты қорғалым (заказник) бар. Бұл табиғаты әсем, қолат-қолат сайлары аң-құсқа бай тарихи жер. Осыдан екі жарым ғасыр бұрынғы Ақтабан шұбырынды тұсында мұнда Андас атты сері де пері саятшы жігіт өмір сүрген екен. Жамбыл тауының етегіндегі дүбірлі бір жиында баған басындағы жамбыны атып түсіріп ел аузына іліккен сол марқасқа азамат жоңғар шапқыншылығында ерлікпен қаза табады да ол оққа ұшқан жер оның есімімен байланыстырыла Андасай аталып кетеді.
1966 жылы шырышы бұзылмаған арда табиғат аясына толы осы өңір №220 Үкімет қаулысымен мемлекеттік зоологиялық қорғалым болып жарияланды. Бетпақдаланың Сарыарқаға асар белінде орналасқан ол содан бастап қазірге дейін жабайы жануарлардың жерұйық мекені болып келген жайы бар. Олай дейтініміз, қорғалым аймағында бауырымен жорғалаушылардың 10, су құстарының 200, тауық тұқымдастардың 12, сүт қоректілердің 40-тан астам түрлері мекендейді. Мұнда “Қызыл кітапқа” енгізілген Бетпақдала сылдыр шөбі, албержауқазыны сияқты өсімдіктер мен қарақұйрық, құлан, ақбөкен, арқар, шұбар күзен, қалбағай, дуадақ, сұңқар, лашын, бүркіт, ителгі, безгелдек сынды аң-құстар тіршілік етеді. Бұл табиғат байлығына Қазақстан Үкіметінің тапсыруымен Ауыл шаруашылығы министрлігі соңғы бес жылда қыруар қаржыбөліп, олар ұтымды қорғалып отыр.
Андасайда 1966 жылдан бері киіктер мен құландар және арқарлардың өсіп-өнуі туралы 4 іргелі ғылыми жұмыс жүргізілген. Таяу болашақта дуадақтар мен шөл бүркіті жайлы зерттеу басталмақ. Сондай-ақ кезінде Ресей телеарнасының “Хайуанаттар әлемінде” атты хабарын жүргізуші Дроздов осы жерден танымдық телефильм түсіріп, Мойынқұм өңіріндегі Андасай қорғалымын көптеген елдерге паш еткені бар. “Қазақтелефильм” жұмыс істептұрған кезде өзіміз сөз етіп отырған аймақтан “Тастүлек” деген кинолента да өмірге жолдама алып, Болгариядағы халықаралық байқауда жүлде алып қайтқан-тын. Менің республикалық “Жігер” фестивалінің лауреаты атанып, құсбегілік өнерге қызыққан АҚШковбойлары арасына барып қайтуым жоғарыдағыдай деректі-танымдық фильмдердің жемісі деп ойлаймын.
Андасай қорғалымы 1966 жылдан 1982 жылға дейін Қазақ КСР Министрлер Кеңесі жанындағы аңшылық бас басқармасының құрамында болды. Содан кейін Орман шаруашылғы министрлігінің қарамағына өтті. Ол кезде жағдайымыз жақсы еді. Бұлай дейтініміз, сол уақытта мұнда жоғары жақтан арнайы тағайындалған директор мен аға қорықшыдан басқа 4 кордон шолғыншысы және 14 орман күзетшісі бар болатын. Олардың бәрі браконьерлерді тап басып тапжылтпай ұстайтын “УАЗ” мәшинелерімен,қару-жарақ және байланыс құралдарымен қамтамасыз етілген-ді.
1992 жылдан бастап Андасайдағы жағдай күрт төмендеп кетті. Өйткені, өтпелі кезеңнің өлара шағында мұндағы аң-құсқа көз тіккен суық қолды сұғанақтар көліксіз қалған күзетшілерді көзге ілмейтін болды. Бірақ соның өзінде: “Табиғат – менің тағдырым!” деген қорықшы жігіттеріміз айлап еңбекақысын ала алмай қиналып жүрсе де міндеттеріне жауапкершілікпен қарап, браконьерлерге байыпты тосқауыл қоя білді.
