Қыз ұзату тойына
Алтынымыз мақтанар,
Тілеуші едік басыңа
Болсыншы деп бақ қонар.
Сол сәт бүгін келіп тұр
Ақ тілекті ақталар.
Көлге біткен құрағым,
Өрге біткен шырағым.
Анаң сенің шаттанар,
Табылды деп сыңарың.
Әкең сенің мақтанар
Маздады деп шырағым.
Қыз ұзату тойы
Үйлену – алдымен бірін-бірі сүйіп-ұнатқан қыз бен жігіттің ата-ана, ағайын-туғандары танысып-білісуінен басталады. Алғашқыда күйеу жігіттің әке-шешесі, ағайын-туыстары болашақ келіннің үйіне келіп – қыз ата-анасының, туыстарының ризалығын алып, құда болысып, тойдың барысы жайлы сөз байласады. Олардың келісімі бойынша қыз ұзату, келін түсіру тойлары бөлек-бөлек өткізіледі.
Құттықтау үлгілері
Адам беру біреуге оңай емес қашанда, өмір заңы осы ғой – салт-дәстүрден қашам ба?! Өзіміз де қыз болдық, еріп кеттік сезімге – айналайын құрдасым, кетті қыз деп езілме! Барған жерде ашылсын бағы қыздың деп тіле, біздің қызды әкеткен күйеу бала да епті ме? Ұзағынан сүйіндірсін ылайым, жақсы болса күйеу бала – неге бүгін жылайын?!
*
Қызымыздың қонған жері құтты болсын! Денсаулығы мықты болсын! Жүрегі оның түкті болсын, сауған малы сүтті болсын! Өзге елде қадірі арта берсін! Енесі мен анасын бірдей көрсін, көпбалалы ана болып гүлдей берсін!
Қадірлі қонақтар. Бүгінгі қуаныш иелері! Ағалар, аналар! Іні-қарындастар! Осы ақ дастархан басында адал ниетпен жиналып отырған құда-жекжаттар!
Тойға келіп отырған жаңа құдаларға «төрге шыққандарыңыз құтты болсын!» демекпіз. Құдалықтарың мың жылға ұлассын!
Бала – артта қалған із,
Бақыт – ұзатылған қыз,
Байлық – қолға ұстаған мұз,
Дүниенің қызығы сіз бен біз!
- дегендей, «сіз-біздігіміз» еш уақытта жоғалмасын. Екі жастың бақытын берсін, көре алмаған дұшпанкөз арамыздан кете берсін!
Бекзаттарым-ай,
Жекжаттарым-ай,
Жекжат болып ауылыма кеп жатқаның-ай!
«Бала бақытын қыздан іздейді,
Қыз бақытын түзден іздейді», деген екен дана бабаларымыз. Біздің қызымыз бақытын сіздің шаңырақтан іздеп келді. Үлпілдеген үкіміз бізден өтті – сіздерге жетті. «Жібекті түте алмаған жүн етеді», - дейді. Жүн етсеңіз де, гүл етсеңіз де ендігі жауапкершілік жүгі - өздеріңізде, қадірлі құдалар!
*
«Жолаушы мұраты - жету, қыз мұраты – кету» екенін ұғынғанымызбен, бауыр етінен жұлып алып қызды өзге жұртқа аттандыру кімге болса да оңай емесін бәріміз білеміз. Алайда, барған жерінде тастай батып, судай сіңіп жатса – абыройларыңыздың асқақтағаны сол емес пе! Құдай қуат берсін, құда-жекжаттарымызға сана берсін, жақсы жер болса – қызымыз алаңдамай бара берсін! Екі жас бақытты болсын, өмірі жақұтты болсын!
Ей, уақыт-ай!
Екенсің ғой тым қысқа,
Барады ұқсап кешегі өткен жыл құсқа.
Балалықтың бір базары тарқай ма,
Досым қызы шығып жатыр тұрмысқа.
Екі балаң отау құрды, топтасты,
Екі тасқын бір айдынға тоқтасты,
Қыз ұзату тойы дейміз,
Жігіт ше?
Жігіт бүгін бостандықпен қоштасты.
Салтанатты той үстінде отырмыз,
Айдын-көлде аққу қаздай отыр қыз.
Қос періште көрінеді көзіме,
Біздер – пенде, қарапайым топырмыз.
Біледі ғой қимастықтың өлшемін –
Әке болып,
Ана болып көрсе кім?
Өз қолымен өзі үзіп бергендей,
Жүрегінің ең қажетті бөлшегін.
Кірбің басса не амал бар жүзіңді,
Баса алмайсың
Басыңдағы ызыңды,
Тап осындай той-даңзаға соңында
Әкетер ме сенің де ертең қызыңды?!
Қуан, достым, өлең сөзге болма алаң,
Қызым түгіл, ұлымды ойлап қозғалам.
Қыз ұзай ма, әлде жігіт...
Кім білсін?!
Не десең де күйеу балаң - өз балаң.
Тойдағылар,
Қане сап, сап, тыныштал,
Біз дайынбыз,
Ей, асаба, дұрыстал.
Жас жұбайлар махаббатын бекітіп
Шампан шапшып,
Қоңырау соқсын хрусталь.
Соқсын,соқсын,
Шампан толған хрусталь.
*
Қимайды ұзатқан жақ қыз баласын,
Жан-жүйең қалай ғана сыздамасын.
Құдалар алақанға салып бердік
Жүректің жұлын алып бір парасын.
&
