0 дауыс
3.1k көрілді
Қазақтың жаңарған салт-дәстурлері керек?

1 жауап

0 дауыс
Көшпелілер ең бірінші кезекте балаларын әдет-ғүрып, салт-дәстүрлер арңылы төрбиеледі. Адамдар заң деп саналы түрде қабылдайтын, халықтың рухани адам-гершілік өмірінің негізі болып табылатын ңарым-ңаты-нас нормалары - дәстүрлердің өсері өте күшті, ңоғамдық сана - мораль, заң, дінмен байланысты болып, үжымда, мектепте рухани қасиеттерді қалыптастыратын, ел өмірімен біте ңайнасып кеткен рухани байлық, жоғары деңгейдегі қүбылыс.Әрбір ұрпақ өз кезі мен өткеннің талаптары, обьективті факторлар негізінде жеткіншек үрпақты өмірге даярлап, оны ата-бабалар дәстүрінде, өмірде жинақталған тәжірибе негізінде тәрбиелеп, оларды мүмкіндігінше терең игере түсінуі керек.

Сыбаға. Қүрметті қонаңқа немесе өздерінің жақын-жуығына арнап сақтаған кәделі ет мүшелері сыбаға деп аталады. Балаларға қүлақ, жүрек сияқты сыбағалары болады.

Базарлық - алыс сапарға шыққан адамдар көрші-ңолаңдарына, сыйлас адамдарына, жас балаларға ірілі-үсақты сыйлықтар әкеледі. Бүл - жақсы көрудің, сый-ластыңтың белгісі.

Байғазы - балалардың, жастардың жаңа киімі үшін (мысалы, қамшы, шана, ер-тоқым) берілетін ақшалай, заттай сый. Байғазы сүраудың еш артықтығы жоқ. Жең-гелері, шешелері «байғазыға байдың қызы» деп те айта-ды. Байғазы - балалардың көңіл-күйін көтеретін дәстүр.

Жүмалық. Бүрынғы кездерде дәріс алып жүрген ба-лалар молдаға арнап жүма күндері оған арнаулы сыбаға (ет, қымыз, май, ңүрт, т.б.) әкелетін болған. Мүны «жүмалың» дейді.

Ер балаға ңыз айттырып, қүда түсу дәстүрі 12-13 жас-та орындалған. Бүл баланың психикасына ықпал етіп, өзін үлкейген екенмін деп сезіне бастағандығын білдіреді. Қызды көруге келген жігіттің әкесіне қалың-дық үнаса, ол сол үйдің төріне ңамшы іліп, белдеуге жорға ат байлаған. Төрге қамшы ілінген соң қыздың басы бос емес, үкі таққан ңыз деген. Қыз әкесі 1-1,5 жыл жігіт жаңтан жаушы келгенше күткен. Келмесе берген затта-рын ңайтарған. Жаушылықңа сөзге шешен, әзіл-ңал-жыңға жүйрік адамды жіберген. Жігіт жағынан келген қүдаларға алдынан арңан керу, беттеріне үн жағу, қол-аяғын таңып, өгізге мінгізу, әйелдердің жаулығын ер-кектердің басына байлау сынды ырымдар жасалған. Қалыңмалға қоса қызға 5 жақсы зат берілген. Олар: сәу-келе, білезік, сырға, көйлек, камзол. Қайын атаға ер-түрманымен ат сыйлаған. Қыздың шешесіне алтын жүзік тарту еткен. Күйеудің келу қүрметіне «Қынаменде» ойын-сауық кеші үйымдастырылған. «Күйеу қашар» кәдесі бойынша қыздың жеңгесі күйеу жігітті жасырып, қайын атасының үйіне әкеледі. Күйеу қайын енесіне үш рет иіліп, тәжім етіп сәлемдескен. Ауылдың үлкен әйел-дері күйеудің қолына қасық пен май беріп, жанып түрған отқа май қүйғызған. Қыздың жеңгесі «шымыл-дық ашар», «қол үстатар», «шаш сипатар» кәделерін алған.
...