АҚ1 (Алм., Жам.) сауылатын малдардағы ауру. А қ тиді ме, сүт шықпайды (Алм., Жам.).
АҚ2 (Алм., Жам.) анық, айқын, шын. Бір өтірігі жоқ, бәрі а қ, батыр жаудың қол-аяғын байлап, осында алып келді (Алм., Жам.).
АҚ3 (Жамб., Жам.) тек, тек қана. Мұндай еңбек үстінде Ұлтайдың ойлайтыны а қ: «бір іс екі іс болмасын, жақсы істелсе ол өзіме де, колхозыма да әбиір». Ұлтайдың бір мінезі – еңбек үстінде сөйлеу дегенді білмейді, білетіні а қ: аршындап қимылдау, норманы асыра орындау, қалғандарға көмек беру («Кол-шы», 1935, №67).
АҚ4 (Рес.: Волг., Қалм.) теңіз.
АҚА1 (Алм., Шел.; Шығ. Қаз., Зайс.; Жамб., Жам.) айыр. А қ а с ы н ы ң санына қарай екі
а қ а, үш а қ а, төрт а қ а деп шөп жинайтын құралды айтамыз (Алм., Шел.). Бізде ағаштан жасалған үш тармақты айырды ғана а қ а дейді, ал темір айырды аша дейді (Шығ. Қаз., Зайс.). Үшақа, бесақа дегендегі «а қ а» айыр, тармақ деген мағынада да қолданылады (Жамб., Жам.).
АҚА2//АҚАС (Гур.: Мах., Маңғ., Есб.; Орал: Жән., Орда, Казт.; Түрікм., Красн.) аға, кейде өзінен үлкен кісіге қаратпа сөз ретiнде де айтылады. Балам, а қ а ң н ы ң атын алып кел (Орал, Жән.). А қ а, үйге кіріп жатыңыз (Гур., Есб.). – А қ а, сіздің бұл сөзіңіздің жаны бар екен (Түрікм., Красн.). Бәсе, Қайырбек а қ а м ғой... (Ғ. Сл., Шалқар, 195). Білесің бе бұл сенің Дауыл а қ а м а берген конфеттеріңнің қағаздары (Ә. Сәр., Тол. туғ., 309). – Тек, әй! Ойбай-ай, мына баланы-ай! А қ а м а айтайын ертең! Көргенсіз екен бұл! – дейді (Ж. Нәжім., Кішк., 13).
[Туваша акы (Рус.-тув. сл., 1980, 52); тофа. аха (В. Расс., ФЛТЯ, 152); хақ. ача (Хак.-рус. сл., 1953, 37); саха. аға (Як.-рус. сл., 1972, 29); алт. акы, ача (Н. Баск., ДК, 204; ДЧТ, 100). Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде ақа аға (С. Мал., ПДП, 359). Мон. ах аға (Моң.-қаз. сөз., 359); тұнғыс-маньчжур тілдерінде ака, аха, ага, ағ, агу тұлғалы сөздер – туыстардың үлкені, аға деген мағыналарда қолданылады (ССТМЯ, 1, 23)].
АҚА3 (Гур., Маңғ.) әке.
АҚАБА1 (Қарақ.) арықта қалып қойған су.
АҚАБА2 1. (Қ.орда: Сыр., Жал.) тоқтау су, жаңбыр суы. А қ а б а н ы ң айналасы саз (Қ.орда, Сыр.).2. (Шымк.: Сайр., Арыс, Шәу., Сарыағ.; Жамб., Шу) бау-бақша, егінге жіберілген судың мөлшерден асып сыртқа шыққаны. Арықтан жіберілген судың а қ а б а с ы н турала (Шымк., Сайр.).3. (Жамб., Жам.) егін суы жайылған жердің орны. Сиыр а қ а б а д а. А қ а б а н ы ң шөбі көктеп қалыпты (Жамб., Жам.).
[Өзбекше оқова сөзі тек сөз тіркесі ішінде келіп (сувно оқова қилиш) мағынасы жағынан жоғарыда көрсетілгендерден алшақ кетпейді (Узб.-рус. сл., 1959, 313)].
АҚАБА3 (Ақт., Қараб.) сүттің іріп кетуі. Шелектегі сүт а қ а б а болып тұр. А қ а б а бол-
ған сүттен құрт қайнатамыз (Ақт., Қараб.).
