Иә, Фаберже мен Картье сынды әлемге әйгілі зергерлер өз дәуірінде (XIX — XX ғасырдың басы) асқан шеберліктерімен танылған. Олар асыл тастардан жасалған әшекейлер мен сәндік бұйымдарды жасауда озық технологияларды қолданған. Ал сол кезеңде, яғни XIX ғасыр мен XX ғасырдың басында Қазақстанда да зергерлік өнер жоғалмаған, тіпті кейбір зергерлер асыл металдар мен тастардан бұйым жасауда ерекше шеберлік танытқан. Алайда, Фаберже немесе Картье сияқты халықаралық деңгейде танылған зергерлер болғаны жөнінде нақты деректер аз.
Қазақстандағы танымал тарихи зергерлер:
Шоқан Уәлихановтың заманындағы зергерлер – XIX ғасырда өмір сүрген қазақ зергерлері көбіне күміспен жұмыс істеген. Бірақ кейбір шеберлер алтын, маржан, жақұт (рубин), лағыл (сапфир), т.б. асыл тастарды да қолданған.
Бөкей Ордасы мен Жетісу өңіріндегі зергерлер – бұл аймақтарда алтын мен бағалы тастардан әйелдер әшекейлерін (шолпы, жүзік, білезік) жасаған белгілі шеберлер болған.
Зергер Құлтұма – ел аузында қалған шеберлердің бірі, кейбір деректерде оның алтыннан әшекейлер жасағаны айтылады.
XIX ғасырдың соңындағы Орынбор мен Троицк жәрмеңкелеріне қатысқан қазақ зергерлері – бұл жәрмеңкелерде өз бұйымдарын асыл тастармен безендіріп сататын қазақ шеберлері де болған. Бірақ олардың есімдері көбінесе жазба күйде сақталмаған.
Неліктен есімдері аз белгілі?
Қазақ зергерлері көбіне халық арасында танылып, есімдері жазбаға түспеген.
Көшпелі өмір салтына байланысты бұйымдар функционалды әрі ұлттық стильде жасалған.
Архив пен жазба деректер аз сақталған.
Қорытынды:
Фаберже немесе Картье деңгейінде әлемге танылған қазақ зергері туралы нақты тарихи дәлелдер жоқ. Бірақ Қазақстанда солармен замандас әрі алтын, рубин, бриллиант сынды тастарды қолданған зергерлердің болғаны — тарихи шындық. Тек олардың аты-жөні мен еңбегі көбіне ауызша дәстүрде ғана сақталған.
Егер қаласаңыз, мен қазақ зергерлерінің сол дәуірдегі бұйымдарына қатысты фото немесе сипаттамаларды тауып бере аламын.
