Абай Құнанбаев "Желсіз түнде жарық ай" өлеңіне талдау
Тақырыбы: Табиғаттың тылсым сұлулығын суреттеу арқылы адамның ішкі сезімдерін ашу.
Идеясы: Адам мен табиғат арасындағы үндестікті көрсету, жан дүниесінің нәзік толғаныстарын табиғат көріністерімен ұштастыру.
Жанрлық ерекшелігі: Лирикалық өлең.
Өлеңнің құрылысы:
Шумақ саны: 3
Тармақ саны: 12
Ұйқасы: а-а-б-а (шалыс ұйқас)
Бунақ саны: 7-8 буынды
Әуені: баяу, сазды
Өлеңдегі көркемдік ерекшеліктер:
Теңеу: "Сәулесі суда дірілдеп"
Эпитеттер: "желсіз түн", "жарық ай", "терең сай", "тасыған өзен", "қалың ағаш", "құлпырған жасыл жер жүзі"
Кейіптеу: "Сыбырласып өзді-өзі", "Тау жаңғырып, ән қосып"
Аллитерация: "Сыбырласып өзді-өзі"
Ассонанс: "Желсіз түнде жарық ай"
Өлеңнің мазмұны:
Абай бұл өлеңінде табиғаттың тыныштық сәтін суреттейді. Желсіз түнде ай сәулесінің суда дірілдеуі, тасыған өзеннің күрілдеуі, ағаш жапырақтарының сыбырласуы - бәрі де адамның жан дүниесіне тыныштық пен жұбаныш сыйлайды. Өлеңнің соңғы шумағында табиғат пен адамның бірлігі айқын көрінеді. Таудың жаңғырығы, үрген ит пен айтақтың даусы - бәрі де табиғаттың біртұтас тіршілігінің белгісі.
Қорытынды:
"Желсіз түнде жарық ай" өлеңі - Абайдың табиғат лирикасының тамаша үлгісі. Ақын өлеңінде табиғаттың сұлулығын шебер суреттеп қана қоймай, оны адамның ішкі сезімдерімен шебер ұштастыра білген.
Бұл талдау сізге Абайдың "Желсіз түнде жарық ай" өлеңін тереңірек түсінуге көмектеседі деп үміттенемін.
