«Қазақ» сөзі кездесетін бірінші сөздіктің атауы сөздіктің қай түріне жататыныңызға байланысты:
1. Түркі тілдерінің сөздіктері:
«Түркі диалектілерінің сөздігі» (1784), авторы – Вильгельм Людвиг Геттинг – «Қазақ» деп белгіленген 100-ге жуық сөзді қамтиды.
2. Қазақ тілінің сөздіктері:
«Қырғыз-қайсақ тілінің сөздерінің жинағы» (1895), авторы – Василий Васильевич Радлов – қазақ тілінің тұңғыш баспа сөздігі, 6000-ға жуық сөзді қамтиды.
«Қазақ тілінің сөздігі» (1940), авторлары – А.Байтұрсынов, М.Дулатов, С.Сейфуллин – қазақ тілінің тұңғыш түсіндірме сөздігі, 40 000-ға жуық сөзді қамтиды.
3. Басқа тілдердің сөздіктері:
«Орыс тілінің сөздігі» (1847), авторы – Владимир Иванович Даль – құрамында «қазақ» сөзі бар.
4. Топонимикалық сөздіктер:
«Түркістан өлкесінің географиялық атауларының сөздігінде» (1910), авторы – Г.Н.Потанинде «қазақ» сөзі бар.
Айта кету маңызды:
19 ғасырға дейін «қазақ» сөзі жалпы қабылданған жоқ.
Оның орнына әртүрлі этнонимдер қолданылды, мысалы, «қырғыз-қайсацкий».
Осылайша:
«Түркі диалектілерінің сөздігі» (1784) – «Қазақ» сөзі кездескен алғашқы сөздік.
«Қырғыз-қайсақ тілінің сөздер жинағы» (1895) – қазақ тілінің тұңғыш баспа сөздігі.
