Қаныш Сәтбаевтың «Жол басы» роман-эссесі қазақ халқының көрнекті қайраткерлерінің бірінің өмірі мен шығармашылығын баяндайтын тарихи құнды құжат. Сәтбаев – Ресейде жоғары білім алған алғашқы қазақтардың бірі. Ол тау-кен инженері болып, Қазақстандағы тау-кен өнеркәсібінің дамуында маңызды рөл атқарды.
Роман-эссе Сәтбаев өмірінің 1899-1920 жылдар аралығын қамтиды. Оның балалық шағы мен жастық шағы, Ресейде оқығаны, Қазақстанда жұмыс істегені туралы айтылады. Сәтбаев 20-ғасырдың басында Қазақстанда болған оқиғаларды, сондай-ақ өз ойын, сезімін жан-жақты сипаттайды.
Сәтбаевтың роман-эссесі мынадай себептерге байланысты маңызды тарихи мәнге ие:
Бұл қазақ авторының орыс тілінде жазған алғашқы әдеби шығармаларының бірі.
Қазақ халқының көрнекті қайраткерлерінің бірінің өмірі мен қызметі туралы түсінік береді.
20 ғасырдың басындағы Қазақстан тарихын тереңірек түсінуге көмектеседі.
Сәтбаевтың роман-эссесі алғаш рет 1940 жылы жарық көрді. Ол көптеген тілдерге, соның ішінде қазақ, орыс, ағылшын, француз, неміс тілдеріне аударылған. Эссе романы Қазақстанның және басқа елдердің мектептері мен университеттерінде кеңінен зерттеледі.
Сәтбаевтың роман-эссесі 20 ғасырдың басындағы Қазақстан тарихын тереңірек түсінуге көмектесетін маңызды тарихи құжат болып табылады.
