Қытай жазбаларында үйсіндер (усунь) туралы көптеген деректердің сақталуы бірнеше тарихи және геосаяси себептерге байланысты. Үйсіндер — б.з.д. II ғасырдан б.з. III ғасырына дейін Орталық Азияда, қазіргі Қазақстан мен Шыңжаң аймағына жақын жерлерде өмір сүрген көшпелі тайпа. Олар Қытайдың Хань әулетімен (б.з.д. 206 – б.з. 220) тығыз байланыста болған, сондықтан қытай тарихшылары оларды егжей-тегжейлі жазып отырған.
Саяси және дипломатиялық қатынастар: Хань әулеті үйсіндерді Орталық Азиядағы маңызды одақтас ретінде қарастырды. Оларды өз жағына тарту арқылы Қытай өзінің батыстағы қарсыласы – хуннуларға (сюнну) қарсы тепе-теңдік орнатқысы келді. Осы мақсатта үйсіндермен сауда, әскери одақтастық және тіпті неке арқылы байланыстар орнатылды. Мысалы, Хань әулеті үйсіндерге ханшайымдарын ұзатып, осы қарым-қатынастарды нығайтқан. Мұндай оқиғалар қытай шежірелерінде, әсіресе "Ханьшу" (Хань тарихы) және "Ши цзи" (Тарихи жазбалар) сияқты еңбектерде толық сипатталған.
Жібек жолының маңызы: Үйсіндердің өмір сүрген аймағы Жібек жолының басты бағыттарына жақын орналасқан еді. Бұл аймақ сауда және мәдени алмасу үшін стратегиялық маңызға ие болды. Қытай билігі осы жолдарды бақылауда ұстау және қорғау үшін үйсіндермен ынтымақтастықты нығайтты, бұл да олар туралы көп жазба қалдыруға себеп болды.
Қытайдың тарих жазу дәстүрі: Қытайда тарихты жазу өте жүйелі және егжей-тегжейлі жүргізілді. Хань әулеті кезінде Сыма Цянь сияқты тарихшылар көрші халықтар мен тайпалар туралы деректерді мұқият жинап, жазып отырған. Үйсіндердің көшпелі өмір салты, әлеуметтік құрылымы, әдет-ғұрыптары және Қытаймен қарым-қатынасы осы жазбаларда кеңінен қамтылды.
Хунну қаупіне қарсы буфер: Үйсіндер хуннулар мен Қытай арасындағы буферлік аймақта орналасқандықтан, олардың рөлі Хань әулеті үшін өте маңызды болды. Хуннудың шабуылдарынан қорғану және осы аймақты тұрақтандыру үшін үйсіндердің әскери күші мен одақтастығына сүйенді. Бұл да олар туралы көп ақпараттың сақталуына ықпал етті.
Қорытындылай келе, үйсіндер туралы қытай жазбаларында көп деректің болуы олардың Қытаймен тығыз байланысы, стратегиялық маңызы және Хань әулетінің өз мүдделерін қорғау саясатымен түсіндіріледі. Бұл деректер бүгінгі таңда көшпелі халықтардың тарихын зерттеуде баға жетпес құндылыққа ие.
