Іріктеп алу - ақпарат жинап, оның іріктеп алынған бір ғана бөлігін талдаудан жүрттың неғүрлым ірі топтары жөнінде баллам жасау. Халық санағы - әлеуметтік және экономикалық өзгерістерді бақылаудың қымбатқа түсетін тұрі. Олар жиі емес әдетте он жыдда бір рет өткізіледі. Іріктеп алу елдің бүкіл тұрғындарын немесе оның жеке топтарын өдцеқацда арзан және жиірек зерттеуге мүмкіндік береді, мұның үстіне ресурстар жиналатын ақпараттың терендігі мен сапасын жақсартуға бағытталады, ал халық санагында алынатын ақпарат үстірт болады. Іріктеп алу басқа да әдістерді, мысалы, өндіруші өнеркәсіпте сапаны бақылау ретінде жүргізіледі. Әлеуметтану ілімінде оны реттеп алу мен қорытынды статистика методологиясының негізі ретінде пайдалану эмпиристік зерттеудің экономикалық тиімділігін орасан жақсартуға септігін тигізді.
Ықтимал іріктеу парықталатын универсумның өрбір окілі оны іріктеп алудың белтілі бір немесе тіркелген мүмкіндігіне ие болуын талап етеді, Бұл әртұрлі мөлшерде Іріктеп алудан бүрыс байлам жасау тәуекелін санмен өлшеу үшін қажет. Егер жұрттың бір тобынан екі өкілдің бірі еркін тандап алынатын болса, осылай іріқтелген өкілдердің жартысы тұтас топтың өкілі бола алмау тәуекел, елу адамнан бір окіл іріктеп алынғандығынан әлдеқайда кем болатыны интуиция бойынша айқын секілді көрінеді. Екінің бірінен іріктелгендер үлесінің неғүрлым жоғары болуы, бірдің үлесіне қарағаңда неғүрлым сенімді ақпарат беруге тиіс секілді көрінеді. Бірақ Іріктеп алудың іс жүзіндегі мөлшері осынау іріктеу қаншалықты өкілдікті екенін анықтауда әлдеқайда маңызды. Шамамен 2500 адамды іріктеп алу тұтас алғанда, ол 100000 адамнан немесе бір миллион адамнан алынғанына қарамастан, сенімділік жағынан да, өкіл болуы жағынан да бірдей болып шығады. іс жүзінде 2000 — 2500 адамды Іріктеп алу бүкіл ел ауқымында іріктеп зерттеу жүргізгенде, әсіресе сипаттамалардың тар шеңбері парықталғанда ең жиі кездесетін өлшем. Іріктеп алуды жүргізу жоспарлары толып жатыр. Еркін реттеу немесе қарапайым еркін іріктеу — Бұл әрбір адамға алынуға тең мүмкіндік болатын іріктеу, мұнан кейін нәтижесіңде алынған ақпаратқа ықтималдық статистика әдістері қолданыла алады.
мұның жиі кездесетін бір нүсқасы стратификациялаған еркін іріктеу: жүрттың парықтшіатын тобы өуелгі шағын топтарға немесе жіктерғе бөліп, еркін іріктеу сол жіктердің ішінде жүргізіледі. Мысалы, еркін іріктеу саяси өкілдердің еркеқтер тобына да, әйелдер тобына да қолданыла алады, бірақ саны көп еркеқтер тобынан жиырманың бірі әйелдер тобының саны салыстырмалы тұрде аз болғандықтан, екінің бірі іріктеп алынуы мүмкін. Тағы бір жиі кездесетін нүсқа аз сатылы немесе көп сатылы (Бұл кейде комплексі деп аталады) іріктеу. Мысалы, еркін іріктеу әуелі зерттеу үшін жертілікті салалардың шектеулі санын іріктеп алу үшін, содан кейін оның екінші сатысы еркін іріктелген сала ішінен адамдарды немесе үй шаруашылықтарын, не компанияларды іріктеп алу үшін қодданынады қажет болғанда екінші саты үшке тіпті одан да көпке дейін ұлғаитыла алады, бірақ ақтық іріктеу тадцауды куаттау үшін жеткшікті мол болуы керек. іріктеуді жасаудың осынау жоспарларының бөріңде түпкілікті іріктеу процесінде еркін таңдау қолданынады, ол үшін сайлаушылар тізімінен, үй шаруашылықтары мекенжайынан, компаниялар атауларынан немесе ақтық іріктеуді құрайгъш басқа өкіддерден тізім жасалады Олардың бәрі топтардан іріктеудің процедураларына қайшы келетін ешқандай алмастыруға жол берілмей, зерттеуге енгізілуге тиіс. Осы себептен еркін іріктеу бойынша зерттеуге қатысатын сұраушынар тиісті сұралмаңцардың зерттеуге катысудың қажеттіпне көзш жеткізу үшін көп күш-жігер жүмсауы керек іріктелген барлық өкілдермен србат жүргізудегі сәтсіздік мәліметтердщ толық алынбауына байланысты, кемшіліқтерге соқтыруы мүмкін. Қарапайым еркін іріктеу кезіндегіге қарағаңда, іріктеудщ комплексті жоспарларын жасау кезіндегі қателіқтерді статистикалық жағынан анықтау анағүрлым қиын. іріктеу пайызы мен іріқтелгеңцер мөлшері белтілі болған бойда, ықтимаддық теориясы толып жатқан статистикалық байламдарға нега береді, ол баиламдарды іріктеп алынғаңцардың бақылау Универсум сипаттары жөнінде шыгаруға болады іріктелген орта мәндердің бөлінуіндегі стандарт ауытку (Бұл туралы жас мөлшері секілді кез келген сипаттама үшін алынатын орташа мәндей стандарт қателік жайындағыдай айтылады) іріктеліп алынған мәліметтердің сеніщілігін бағалау үшін есептеле алады.
Толығырақ: https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%80%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BF_%D0%B0%D0%BB%D1%83
