Жалпы, жеңіл атлетика спорттың патшайымы саналады. Себебі, кез келген спорт түрі жүгіруден тұрады. Яғни спортшы қандай да бір жаттығуды бастамас бұрын жүгіріп, денесін қыздырып алады. Дұрыс жүгірудің ережесімен танысу:
Бірінші кеңес – дұрыс қыздырыну. Жүгіру – бір қарағанда оңай болып көрінгенімен, ең қиын спорттың бірі. Жүгірудің алдында кішігірім жаттығу жасайды. Аяқты жоғары көтеріп, тездетіп ұшына қояды. Осы жерде ескеретіні, жаттығу немесе жүгіру кезінде өкшемен тұруға болмайды. Өйткені, күшті өкшеге салса тізеден жарақат алуы мүмкін. Келесі жаттығу түрі – аяқты артқа сермеу. Осы жерде тізе алдыға шығып кетпеуі тиіс. Ендігі жаттығу – аяқты алдыға серпу. Одан соң сол иықпен, бұдан кейін оң иықпен серпіліс жасау, ұзындыққа серпілу, адымдап жүгіру. Соңғысын жасағанда мейлінше тізені көтеру қажет. Осы кішігірім серпілістен соң жүгіріп бастауға болады.
Екінші кеңес – жүгіргенде дұрыс дем алу.
Адамдарда жүгіргенде мұрынмен демалу керек деген теріс түсінік қалыптасқан. Қазіргі кезде ондай ойдан арылу қажет. Жүгіргенде ауызбен дем алып, ауызбен дем шығару керек. Өйткені жүгірген кезде адамның бұлшық еттеріне ауа баруы қажет. Мұрынмен дем алғанда бұлшық еттерге ауа аз барып, оның қатып қалуына әкелуі мүмкін. Ал ауызбен дем алғанда ауаны көбірек жұтады.
Үшінші ескеретін кеңес – жүгіру кезінде қолды жинақы ұстау. Маманның айтуынша, жүгірудің техникасы бойынша әрдайым қол жинақы болуы керек.
Төртіншіден, жүгіру кезінде аяқты дұрыс басу.
Көбісі жерге аяқтың ұшын немесе өкшесін қойып жатады. Олай жүгіру дұрыс емес, аяқты басқанда табанды түгел жерге тигізіп, аяқтың ұшына серпіліс беру керек.
Бесінші кеңес – жүгіруге киетін аяқ киімді дұрыс таңдау. Аяқ киімнің табаны жұқа болса, жүгіргенде аяққа батады. Сондықтан, табаны қалың болғаны және аяғынан жарты см болсын үлкен болғаны лазым. Себебі жүгіргенде аяққа қан жүгіреді, аяқ киім тар болса жайсыз болуы мүмкін.
Алтыншы кеңес - марафонға қатысатын адамдар дұрыс тамақтана білуі керек. Мәселен, марафонға қатысқанда желаяқтарға су мен банан беріледі. Жалпы, түрлі қашықтықтағы марафонға қатыспас бұрын кез келген адам осы алты ержені ұстану керек .
Сонымен бірге, әуесқой адамдар жұмыс ыңғайы мен уақытына қарай аптасына 3 күн таңертең немесе кешке жүгіргені дұрыс. Егер таңертең жүгіретін болса ол адам күні бойы өзін сергек сезінеді.
Жүгірудің әр мүшелерге пайдасы
Іс жүзінде әрбір адам жүгірудің пайдасын біледі. Жүгіру адамның барлық жүйесіне және мүшелеріне оң әсер ететін ең қолжетімді және қарапайым спорт түрлерінің бірі болып саналады:
Жүрек. Жүгіру қанды тамырлар арқылы белсенді жүгіртіп, оларды нығайтады және жүрек-қан тамырлары ауруларына қарсы тұруға көмектеседі. Тұрақты жүгірудің арқасында жүрек камераларының көлемі ұлғайып, соның нәтижесінде жүрек мықты бола түседі. Бұдан бөлек, жүгіру жүрек соғу жиілігін қалыпқа келтіреді және тахикардияны жеңуге көмектеседі.
Тамырлар. Жүйелі түрде жүгіру қан қысымын қалыпты келтіріп, қан тамырларының тонусын арттырады. Сондай-ақ, қысымы жоғары адамдарда қан қысымын төмендетуге, ал төмендерде оны көтеруге көмектеседі.
Иммундық жүйе. Жүгірудің ағзаның қорғаныш күшін арттыратыны дәлелденген, ол шынығу әсерін көрсетеді және суық тиюге қарсы тұруға көмектеседі.
Тыныс алу жүйесі. Жүгіру өкпенің жағдайын жақсартады, күшейтеді және олардың көлемін арттырады.
Ас қорыту жүйесі. Асқорыту органдары да тұрақты жүгірудің арқасында жақсы жұмыс істей бастайды. Бұл адамның ішектері жүгіру кезінде белгілі бір массаждан өтетіндіктен болады. Сонда өкпенің өңі жақсара түседі, ал соның арқасында іш өту немесе іш қату сияқты проблемалар жоғалады.
Эндокриндік жүйе. Жүгіру майлы тіндерді азайтуға көмектесетіндіктен, ол гормондық фонды қалыпқа келтіре алады. Сонымен қатар, бездердің жағдайы жақсарып, тері серпінді және жинақы болады.
Сондай-ақ, жүгірудің физикалық күш пен төзімділікті арттырудың тамаша құралы екенін ұмытпауымыз керек. Жүгірудің арқасында аяқтың, іштің, қолдың, мойынның, бөксенің бұлшықеттері белсенді дамиды. Нәтижесінде, адам айтарлықтай епті және күшті болады.
Жүгірудің пайдасы жоғары болу үшін не істеу керек
Жүгірудің пайдасын барынша арттыру үшін белгілі бір ережелерді сақтау керек:
- Жаттығу үшін стадион немесе саябақ қолайлы. Мұндай орындарда әдетте иттермен жүруге тыйым салынған, сонымен қатар, онда көлік те жүрмейді, сондықтан ауа барынша таза болады. Егер жақын жерде ешқандай саябақ немесе стадион болмаса, қозғалыс аз, тыныш көшелерді таңдауға кеңес беріледі. Ал жүгіруді таңертең, таңғы асқа дейін немесе кешкі уақытта бастау керек. Себебі, бұл кезде ағза дене жаттығуларына айтарлықтай дайын болады.
- Жүгіруді бастамас бұрын міндетті түрде сергектеніп және созылу қажет. Еңкею мен денені оңға-солға бұру, отырып-тұру секілді бойды қыздыратын жаттығулар бұлшықеттердің қан айналымын күшейтеді және буындардың созылуының алдын алуға көмектеседі. Сонымен қатар, денені ширату процесінде буындарды зақымданудан қорғайтын буын май бөлінеді.
- Жұлын, тізе және омыртқаға шамадан тыс күш түсірмеу үшін аяқты дұрыс қою керек. Мысалы, түсу кезінде аяқты біркелкі қойған дұрыс. Ал, дене алға қарай аздап иіліп тұруы тиіс және жүгіру кезінде онымен теңселмеу керек. Жоғары қарай шоршып секіруден және жерге қатты түсіруден аулақ болыңыз. Сондай-ақ, қол шынтаққа бүгілулі және олардың қозғалысы уақыт өте келе қадамдармен еркін болуы керек. Кейбір жүгірушілер қолды мүлде қозғалтпағанды ұнатады. Негізі мұнда өзіңіздің жеке сезімдеріңізді басшылыққа алып, ыңғайлы болып көрінетін қол қозғалысын таңдауыңыз керек.
- Жүгіру кезінде мұрынмен де, ауызбен де дем алу қажет. Егер тыныс алу ретсіз болса және ауаның көп бөлігін ауыз арқылы «жұтуға»тура келсе, онда жүктеме тым жоғары және сіз темпті баяулатыңыз.
- Жүгіру кезінде жүрек жиілігін бақылау маңызды. Жүрек соғысы минутына 100-100 соққыдан аспауы үшін жүрексоғысын өлшейтін қарапайым құрал сатып алу ұсынылады. Егер оның жиілігі артып кетсе, жүрек соғысы тұрақтамайынша темпті төмендетіңіз.
- Бірден өзіңізді қалжырататын жүктемелер алмаңыз. Жүгіруді енді бастаған адам күніне 10-15 минуттан жүгіре бастауы керек және жаттығудың қарқындылығы мен ұзақтығын бірте-бірте арттыруы қажет. Жүгіруге енді қызығып жүргендерге бір-екі минуттық жүгіруден кейін бірнеше минут жүруге ауысатын аралық жаттығу әдісі ұсынылады. Егер жағымсыз немесе ауырсыну сезімі болса, темпті баяулатыңыз немесе жаттығуды толықтай тоқтатыңыз.
- Жүгірудің пайдасын барынша арттыру үшін дұрыс киім мен аяқ киім таңдау қажет. Олар денені қыспайтындай жайлы болуы керек. Жүгіруге арналған ең жақсы аяқ киім – соққыға арналған арнайы жастықшалары спорттық кроссовкалар.
- Жүгіру жаттығуларына бір сағат қалғанда тамақтануға болмайды. Егер қарныңыз қатты аш болса банан, алма немесе басқа жемістерді жеуге болады. Ал жүгіріп болғаннан кейін қолыңызды бірден тамаққа созбай, кем дегенде бір сағат күтіңіз. Сондай-ақ, жүгірудің алдында да сұйықтық ішпеңіз, бірақ жаттығудан кейін бірден бір стақан таза су ішсеңіз болады. Бұл ағзаның су теңгерімінің қалыпты жағдайға оралуына мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, жүгіруді бастамас бұрын дәрігермен кеңесу керек. Бұл әсіресе кез-келген созылмалы аурулардан зардап шегетін адамдар үшін өте маңызды. Себебі, кейбір ауруларда жүгіруге болмайды. Ол жұқпалы аурулардың өткір түрі, тірек-қимыл аппаратының аурулары немесе жарақаты, қан тамырларының және жүректің зақымдануы секілді аурулар.
Жүгірудің адам денсаулығына пайдасы өте көп. Оны жүгіруді әдетке айналдырған адамдар да мойындайды. Сол себепті сіздердің назарларыңызға күнделікті жүгірудің 10 пайдасын ұсынғымыз келіп отыр. Олар төмендегідей:
1. Жүрегіңізді қатайтады. Күніне 10 минут жүгірудің өзі сізді жүрек-қан тамыр ауруларынан аман сақтап қалады.
2. Көңіл-күйіңізді көтереді. Жүгіру кезінде қуаныш пен ләззат алу гормонын сезінесіз.
3. Буындарыңызды қатайтады. Жай жүрістен гөрі жүгірудің пайдасы көбірек. Өйткені остеоартроздың алдын алып, буындарыңызды қатайтасыз.
4. Калорияңызды азайтасыз. Жарты сағат жүгіріп, көптеген калориядан құтыла аласыз. Ал егер желге қарсы немесе тауға қарай жүгірсеңіз, онда одан да көп калорияңызды азайтуға болады.
5. Аяғыңызды әдемі етеді. Жүгіру барысында аяғыңыздың барлық буыны жұмыс жасайды. Сондықтан ол әдемі әрі тартымды көрінеді.
6. Ішіңізді қатайтады. Жүгіру арқылы ішіңіздегі артық майдың бәрінен оңай арыласыз. Сонымен қатар ішектерңіздің құрылысы мен қызметін жақсартады.
7. Жұмыс тәртібі күрделі адамдарға да келе береді. Жұмыстан қолдары босамай, жаттығу залына баратын уақыт таппай жүрген жандарға да ыңғайлы. Өйткені 10 минут жүгірудің өзі сіздің денсаулығыңызға көп әсерін тигізеді.
8. Төзімді қылады. Жүгіруді күнделікті әдетке айналдырған адамдардың айтуы бойынша, жүгіру адамды төзімді қылатын қасиетке ие екен.
9. Медитация секілді әсер етеді. Көптеген жүгіруші жүгіру кезінде белгілі бір мәселеге сырт көзбен қарап, одан шығудың оңай жолын табуға мүмкіндік болатынын айтады. Оған қоса жүгіру күйзелістен құтылуға көмектеседі.
10. Қалаған уақытыңызда айналыса аласыз. Би, жүзу, ауыр атлетика секілді спорт түрлерінің белгілі бір тәртіптері бар. Ал қалаған уақытыңызда жүгіруге сізге ешкім кедергі келтіре алмайды. Тіпті дәл қазір жүгірсеңіз де өзіңіздің еркіңізде.
Бұл жазбамызды оқи отырып, сіздің де жүгіруге көңіліңіз оянған шығар. Салауатты өмір салтын ұстанып, жүгіруді жаныңызға серік етіңіз. Достарыңызбен бөлісуді ұмытып кетпеңіз.
Басыңызға қиындықтар түсіп, сәтсіздікке ұшырасаңыз, жүгіріңіз! Себебі, жүгірген кезде адам бойындағы барлық жағымсыз ойлардан арылады. Сондай-ақ, жүгірудің арқасында көңіліңіз көтеріліп, талай мәселелердің шешімін таба аласыз. Жүгіру арқылы басқа жандармен танысып, достарыңыздың қатарын кеңейтесіз. Сондай-ақ, көптен бері кездеспей, сырласа алмаған құрбыңызға бірге жүгіруді ұсынып, дидарласыңыз. Жүгірудің басты пайдасы - денсаулықты түзету. Ұзақ ғұмыр кешем десеңіз, жүгіріңіз. Жүгіру иммунитетті көтеріп, жүрек қан тамырларының жұмысын жақсартады. Сондай-ақ, ұйқысыздықтан арылып, арықтауға жол береді.