Сөйлемді құрылмына қарай талдау бұл сөйлем мүшелеріне қарай талдау. Сөйлемді талдаудағы мақсат сөйлемнің құрылымын сөйлем мүшелеріне ажырату арқылы оның мағынасын түсіну.
Мысалы: Қуанышымда шек болмады. Қазақ тілінде бірінші кезекте баяндауыштан бастап табамыз Себебі, ол-сөйлемнің тірегі. Болмады-баяндауыш-сұрағы не істеді? Не болмады? Шек-бұл-бастауыш. Неде шек болмады? Қуанышымда-бұл-толықтауыш.
Мысалы: Қуанышымда шек болмады. Қазақ тілінде бірінші кезекте баяндауыштан бастап табамыз Себебі, ол-сөйлемнің тірегі. Болмады-баяндауыш-сұрағы не істеді? Не болмады? Шек-бұл-бастауыш. Неде шек болмады? Қуанышымда-бұл-толықтауыш.