Жаздың жаймашуақ күні. Әңгіме - дүкен құрып жүрген ауыл тұрғындары және көңіл көтеріп ән айтып отырған жігіттер қыздар бейнеленеді. Армандары мен мақсаттарын, болашақтарын бірге байланыстырған жастар көше бойлап, қыдырып жүр.
Жігіт: – Ауылдағы анамды тастап арман қуып, оқуға бара алмадым. Еңбекке де үйреніп қалдық. Бір бірімізге бауыр басып та қалдық, институтқа бірге тапсырсақ қайтеді?
Қыз; –... не дерімді де білмеймін, менің де өмір бойы сенің жаныңда болғым келеді. Бірақ, ойлануым керек.
(Осындай бақытты сәтті радиодан тараған суық хабар бұзып жібереді).
І…. Радио: Тыңдаңыздар, тыңдаңыздар! Кеше біздің ұлан байтақ жерімізге неміс фашистері тұтқиылдан басып кірді... (жастардың үрейі ұшып, жүгіргендері бейнеленеді).
Қасиетті соғыс. сөзі В. Лебедев Кумач пен композитор А. Александров. әні жаңғырады.
1. оқушы
\тарихи деректер айтылып жатқанда таспадан оқ атулар естіліп турады\
Ұлы Отан соғысының басталуы
1941 жылы 22 маусымда фашистік Германия өзара шабуыл жасаспау жөніндегі кеңес - герман шартын бұзып, неміс армиясы соғыс жарияламастан КСРО аумағына баса - көктеп кірді. Жер бетінде болып өткен соғыстардың ішіндегі ең қатал әрі ауыр соғыс басталды. КСРО - ға қарсы соғысқа Германияның одақтастары — Румыния, Венгрия, Италия, Словакия, Финляндия қатысты. Гитлершілдердің жағында соғысқа кіруге Жапония, Болгария, Түркия, Испания дайын тұрды. Бұл жағдай Қызыл Армияны Қиыр Шығыс пен Закавказьеде ірі әскери құрамаларын ұстап тұруға мәжбүр етті. Ұлы Отан соғысы Екінші дүниежүзілік соғыстың құрамдас бөлігі болды. Екінші дүниежүзілік соғыс орасан зор кеңістікте жүргізілгенімен, соғыс қимылдары кеңес елінің аумағында өтті. Кеңес Одағы Ұлы Отан соғысына дайындықсыз кірісті. 1930 жылдардағы әскерилерді қудалау соғыстың алғашқы күндерінде сәтсіздіктерге ұшыратты.
2. оқушы
Фашистік Германияның соғыс жоспары
1940 жылы жасалған «Барбаросса» жоспарына сай Германия қысқа мерзім ішінде (6 - 8 апта) Архангельск - Еділ - Астрахан шебіне шығуды көздеді. Бұл қауырт соғыс — блицкригтің негізгі мақсаты еді. «Барбаросса» жоспарын жасағанда фашистік Германияның басшылары КСРО - ны «көптеген ұлттардың жасанды әрі әлсіз бірлестігі», «ішкі бірліктен айырылған этникалық конгломерат (қоспа)» ретінде қарастырды. Фашистер басып алынған кеңестік аумақта Остланд рейхскомиссариаттарын — герман провинцияларын құруды жоспарлады. Германияның Қазақстанға қатысты жоспары айқын еді. КСРО - ны жеңгеннен кейін фашистер Орта Азия мен Оңтүстік Қазақстанда бірыңғай герман аумағын құруды көздеді. Бұл аймақты «адамзатқа жатпайтын» славян халықтарынан тазарту міндеті қойылды.
1941 жылдың соңында түрік - монғол халықтарын жою жоспарланған болатын. Немістердің жоғарғы барлау мектебі болашақ отарлардың карталарының жобасын дайындап, 1942 жылдың басында «Еділ - Жайық» жөне «Үлкен Түркістан» мемлекеттік құрылымдарын құруды жоспарлады. Үлкен Түркістан отарының құрамына Қазақстан, Орта Азия, Татарстан, Башқұртстан, Әзірбайжан, Солтүстік Кавказ, Қырым, Синьцзянь, Ауғанстанның солтүстік бөлігі енгізілді. Қуыршақ мемлекеттерді құру арқылы гитлершілдер экономикалық және саяси мақсаттарды: ұлы герман империясы үшін қуатты шикізат және қосымша азық - түлік базасына ие болуды, кеңестер елін отарға, оның халқын құлдарға айналдыруды көздеді..
3. Сахнаға жүргізушілер шығады. \Музыка әуенімен\
Оқушы - ХХ ғасырдағы ең бір қанды қасіреті соғыс еді. Себебі, оған әлем халықтарының 80 пайызы қатысты. Сондай - ақ, майдан баталиясына 61 мемлекет тартылды, 40 елдің жерін соғыс өрті шарпыды, 100 миллион адам қолына қару алды. Олардың арасында көп ұлтты Кеңес Одағы деген алып ел бар еді.
оқушы - Бүгінгі мерекелік шара Ұлы Отан соғысында құрбан болған аталарымыз бен әкелеріміздің, мәңгі жас болып, жадымызда сақталған жауынгерлер мен офицерлер рухына, бейбіт кезеңде дүниеден өткен ардагерлерге, бүгінде ортамызда жүрген Ұлы Отан соғысы ардагерлерінің құрметіне арналады.
Көрініс: (Мұңды әуен ойнап тұрады). Ән ойналып жатқанда бірі баласын, бірі әкесін, ал бірі сүйген жарын, бірі бауырын соғысқа шақырып салып тұрғаны сомдалады. Әйелдердің жылаған дауыстары естіледі.
4. оқушы Қазақстаннан 1 миллион 366 мың адам майданға аттанады. Қазақстанда соғыстың алдында 6, 2 миллион халық тұратын еді. Республикадан еңбек армиясына 700 мың адам жіберілді. Сонда Қазақстаннан соғыс жылдары әскери комиссариаттары арқылы 1 млн. 900 мыңдай адам сапқа тұрды. \Брест қорғанысы слаидта корсетіліп тұрады.
Брест қорғанысы — Ұлы Отан соғысының алғашқы күндері жау соққысына ерлікпен тойтарыс берген КСРО - ның шекаралық шебіндегі қаһармандық соғыс қимылы. 1941 жылы 22 маусым күні қамалда 7 - атқыштар батальоны, атқыштар корпусының штабтық және шаруашылық бөлімшелері, застава, шекаралық отряд, НКВД әскері және медсанбат болған. Қорғандағы адамдар саны 7 — 8 мыңнан аспаған, бірақ жау қамалды атқылай бастағанда, олардың тең жартысына жуығы алдын ала белгіленген жерге кетіп, бекіністерде шамамен 3, 5 мыңдай адам ғана қалған. Қамалға қарсы гитлершілер Варшава мен Парижді алуда ерекше көзге түскен 45 - жаяу әскер дивизиясын жапты. Оларға ауыр артиллерия батареялары мен 1250 кг - дық фугастық және 2200 кг - дық бетон жарғыш снарядтар ататын “Тор” жүйесіндегі аса қуатты артиллерия қондырғылары қолдау көрсетті. Қамалға жау ұшақтары 1800 кг - дық жарықшақтық, жандырғыш және фугастық бомбалар тастады. Көп ұзамай қамал түгелдей қоршауда қалды. Алғашқы абыржушылықты пайдаланып, жаудың шабуылдаушы батальондары десанттық қайықтар мен көпір арқылы цитадельге өтті де, Тересполь қақпасын және шіркеу үйін басып алды. Қамал гарнизоны үлкен шығынға ұшырады. Қамалды қорғаушылар әрбір үй, әрбір қабат, әрбір бөлме үшін жан алып, жан берісті. Брест қамалын қашармандықпен қорғаған 33 ұлттың өкілдері арасында қазақстандық жауынгерлер В. Лобанов, Р. Хабибуллин, Айтбаев, И. С. Арыскин, И. Волнистов, Д. Жақыпов, Жампейісов, К. Иманқұлов, П. А. Карболин, М. Ниязов, К. Байжігітов, Ф. Д. Виволанец, С. Н. Лебедов, И. Е. Черемнов, М. И. Карслиев, А. Сабырбаев, Г. Д. Деревянко, т. б. болды. 1971 жылы оның негізінде мемориалдық ансамбль ашылды. Бауырластар зираты оның құрамдас бір бөлігіне айналды. Зиратта қамал қорғау жолында ерлікпен шейіт болған 850 кісі жерленген. Олардың 213 - інің есімі анықталған. 1965 жылы 8 маусымда Брест қамалына “Батыр - қамал” атағы берілді.
ӘН; Есжанов М. Б. Ана туралы баллада.
