Question

Мұхтар Әуезов "Қорғансыздың күні" кітабы не туралы жазылған?

Answer 1

Жүректі сыздатып, көкіректі қарс айыратын шығармалардың шоқтығы биігі осы əңгімелер шығар, сірə. Көлемі шағын болғанымен, əрбір сөйлемінің, нүкте-үтірінің астында ауқымы кең, ойлауға ауыр дүниелер сапырылып жатыр. Құндылықтарды қайта ой елегінен өткізіп, тебіренісің, шіркін. "Қорғансыздың күні" жинағымен танысуымды "Жетім" əңгімесінің аудионұсқасын көшеде тыңдап жүріп бастадым. Содан не керек, дереу кітабын алдым.

Бұл кітапты қолға алған сəттен бауыры бораннан босамайтын, бұдыры жоқ жалаңаш Арқалық сипатталып басталды. Табиғаттың қатал көрінісінің сипатталуы тегін емес екен: бейшара халыққа табиғат та пана болып жарытпапты. Содан барып қорғансыздар: жесір кемпір, орта буындағы жесір əйел мен жетім Ғазиза емес, ол - тегіс халық екенін аңғаруға болады. Бір жақсылықтың нышанын кездестіру үмітімен қайғы үстіне қайғы көрпедей жинплып, жүк болған кітап беттерін, кітап беттерін емес, тарих парақтарын ақтарып отқанда тасқа қашалғандай ауыр ізін қалдырды да кетті...
Қазақ жұртының жарасынан сыр шерткен шығарма өткен ғасырдың бірінші ширегінде жазылған.

Answer 2

Қазақтың аса шебер жазушысы, керемет әңгімелер мен повестердің авторы Мұхтар Әуезовты білмейтін қазақ жоқ. Қазаққа ғана емес, әлемге әйгілі жазушы ол.
Сол керемет жазушының 1921 жылы жазылған "Қорғансыздың күні" атты әңгімесін оқыдыңыздар ма? Мен оқып шықтым. Осы әңгімеден алған әсеріммен және оқиғаның желісімен сіздермен бөліссем деймін.
Әңгімеде Арқалық тауының етегінде Күшікбай деген асуды мекендеген жағдайлары мәз емес ауылда болған оқиға баяндалады. Сол ауылда жасы сексеннен асқан кәрі кемпір, кемпірдің келіні мен он үш жасар Ғазиза атты немересі үшеуі бір лашық үйде күн көреді. Бейшара үшеуінің көрмеген азабы қалмайды. Екі ай бұрын әлгі кемпірдің баласы аурудан көз жұмады. Артынша екі аптадан соң ұлы қайтыс болады. Асыраушысынан айырылған үшеуін туған-туыс, ағайындары қарайласпай тастап кетеді. Үйдің еркектерінен айырылып, қара жамылып отырғанда келінің көзі су қараңғы болып көрмей қалады. Бар ауыртпалық Ғазизаның мойнына түседі. Осылай азапты күндері өте береді. Бір күні осы үйге екі жолаушы келіп түнейді. Үйге келген кісілер көңіл айтып, құран оқиды. Ол екі жолаушының он үш жасар Ғазизаға көзі түсіп, бастарына арамы ой келеді. Сыртқа шыққанда сол ойларын іске асырып, бейшара қызды зорлап, намысын аяқ асты етеді. Бұндай қорлыққа шыдамаған қыз анасы мен әжесіне айтуға бата алмай, әкесінің бейітіне барып, қақаған аязда үсіп өледі. Әжесі мен анасы зар жылап, одан бетер қайғырып қала береді. Әлгі екі оңбаған болса түк болмағандай болып кете береді.
Бұл әңгіме бір ғасыр бұрын жазылғанымен бүгінгі күнгі өзекті мәселелердің бірі жайлы болып отыр. Ең сорақысы өздері құран оқып, сол үйдің қызын зорлағаны болып тұр және қиын қыстауда қалған туысқандарын қалдырып кетіп қалған ауыл адамдарының ісі. Қазақ халқы "жесірін жылатпаған" дегенді көп естуші едім. Бірақ осы әңгімеде мүлде басқаша баяндалған. Бұл әңгімедегі қорғансыз үш әйелдің жағдайы жүрегіңді ауыртады. Файзулла Мұхамедәлі.