Мұхтар Әуезовтің «Еңлік-Кебек» поэмасы қазақ қоғамындағы өмір мен әлеуметтік қайшылықтарды бейнелейтін бейнелердің кең галереясын ұсынады. Міне, басты кейіпкерлердің ерекшеліктері:
Еңлік:
Әдемі және еркіндік сүйгіш: Еңлік - сұлулықтың, рухани тазалықтың және бостандыққа ұмтылудың көрінісі. Ол амалсыз, қалаусыз некені жоққа шығарып, жүрегінің үніне еріп, Кебекті таңдайды.
Адал да батыл: Кебекке деген сүйіспеншілік Еңліктің негізгі мағынасына айналады. Ол әлеуметтік айыптауларға қарамастан өз сезімдерін сақтайды. Оның бейнесі трагедиялық, бірақ дәстүрге қарсы күшті мінезді ашады.
Таңдау құқығы үшін күрестің символы: Еңлік жеке адамды шектейтін, махаббат сезімін басып тастайтын архаикалық өмір салтына наразылық белгісіне айналады.
Кебек:
Ержүрек, бекзат: Кебек – ең жақсы қасиеттерді бойына сіңірген идеалданған жауынгер. Ол әділетсіздікті қабылдамайды, Еңлікке деген махаббатына адалдық пен абырой үшін күшті жауларға қарсы тұруға дайын.
Жалғыз көтерілісші: Кебек жеке шындық пен бақыт үшін бүкіл отбасымен бетпе-бет келеді. Кейіпкердің бейнесі тұтас бір қоғамның іргетасына қайшы келетін романтикалық жалғызбастылықтың ерекшеліктерін көрсетеді.
Қайғылы тұлға: Қақтығыс ақыры Кебектің өліміне әкеп соқтырады, бірақ махаббат пен батылдық өлім алдында да жеңіліссіз қалады.
Еспембет:
Әлеуметтік қатыгездіктің тұлғасы: Жеке бас мүддесін, рулық озбырлықты және қартайған патриархалдық қоғамның қатыгездігін бейнелеген Еңлік әке. Ол үшін дәстүр мен рудың билігі ар-намыс пен сүйіспеншіліктен жоғары негізгі құндылықтар болып табылады.
Антагонист: Басты кейіпкерлердің трагедиялық тағдырындағы негізгі қозғаушы күш, жағымсыз кейіпкер рөлін атқарады. Оның образы дәстүрдің әділетсіздігін әшкерелеуге арналған.
Басқа маңызды кейіпкерлер:
Жантық: Халық даналығын, ғашықтарға жанашырлығын танытқан дана қария. Ол жанжалдасушы тараптарды татуластыруға тырысады.
Шеге: Қорқақ пен айлакер, арамдық пен оппортунизмнің символы. Бұл жағымсыз кейіпкер оқиғаның трагедиялық аяқталуының құралына айналады.
Батырлар бейнесінің ерекшеліктері
Мұхтар Әуезов күрделі, көп мағыналы кейіпкерлер жасайды. Еңлік пен Кебектің жағымды образдары белгілі бір романтикалық аурамен ерекшеленеді. Теріс кейіпкерлер адамдық болмысынан құр қалмайды. Бәрі де сол кездегі қазақ қоғамының өмірімен, шындығымен тығыз байланысты. Әрбір сурет автордың ниетіне тереңірек енуге көмектеседі - әлеуметтік әділетсіздіктерді сынау және адамның өз сезіміне құқығын бекіту.
Ескерту: Өлең дамыған сайын образдар дамып, күрделене түсуі мүмкін. Бұл негізгі талдаудың мысалы; Кейіпкерлерді терең зерттеу үшін мәтінді зерттеп, шығарманың егжей-тегжейіне ену керек.
