Жай бөлшектерді ең кіші ортақ бөлімге келтіру
Берілген бөлшектірдің бөлімдерінің еі кіші ортақ еселігі сол бөлшектердің ең кіші ортақ бөлімі болады. Мысалы:1/8 және 5/6 бөлшектерін алайық. ЕКОЕ (6; 8)=24, ендеше 1/8 мен 5/6-тің ең кіші ортақ бөлімі 24.
Бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру үшін оның алымына да бөліміне де көбейтілетін сан толықтауыш көбейткіш деп аталады. Мысалы:1/8 мен 5/6
бөлшектерінің толықтауыш көбейткіштерін табайық.1/8-дің толықтауыш көбейткіші: 24:8=3,ал 1/6-дің толықтауыш көбейткіші: 24 : 6 = 4
Бөлшектерді ортақ бөлімге келтіру үшін:
Бөлшектердің ең кіші ортақ бөлімін табу керек.
Әр бөлшектің толықтауыш көбейткіштерін табу керек.
Әр бөлшектің алымын да бөлімін де толықтауыш көбейткіштеріне көбейту керек.
Мысалы: 5/6, 3/4 бөлшектерінің ортақ бөлімі: ЕКОЕ (6;4)=12, 5/6-ның
толықтауыш көбейткіші 12:6=2,3/4-тің толықтауыш көбейткіші 12 : 4 = 3.
Ең Кіші Ортақ Еселік, екі не бірнеше натурал санның – берілген сандардың әрқайсысына бөлінетін ең кіші оң сан. Мысалы 30,18,15 сандарының Ең кіші ортақ еселігі 90 болады. Ең кіші ортақ еселігі бөлшектерді қосу және алу кездерінде пайдаланылады. Бұл ретте екі не бірнеше бөлшектің ең кіші ортақ бөлімі ең кіші ортақ еселігі болып саналады. Егер берілген сандардың жай көбейткіштерге жіктелуі белгілі болса, онда ол сандардың ең кіші ортақ еселігін табу үшін, барлық жіктелуде кездесетін әрбір көбейткішті ең көп рет алып көбейту керек. Мыс., 15, 20, 25 сандарының Ең кіші ортақ еселігі былай анықталады: 3*5*2*2*5 = 300. Ең кіші ортақ еселігі ұғымы сандарға ғана емес, екі не бірнеше көпмүшелікке де қолданылады. Бұл жағдайда екі не бірнеше көпмүшеліктің Ең кіші ортақ еселігі олардың әрқайсысына бөлінетін, дәрежесі ең кіші көпмүшелік болады.
Қасиеттері:[өңдеу]
1. Кез келген натурал a және b сандарының ең кіші ортақ еселігі әрқашан бар және ол жалғыз болады
2. a және b сандарының ең кіші ортақ еселігі сол сандардың үлкенінен кем болмайды, яғни , егер a>=b болса, онда Е(a;b )>=a
3.a және b сандарының ортақ еселіктерініңкез келгені ең кіші ортақ еселікке бөлінеді. Мысалы, 12 және 8 сандарының ең кіші ортақ еселігі - 24 саны: 448:24,72:24 және т.б.
