1 кг бал алу үшін бал аралары 2 - 4 млн гүлді ұшып шығуы қажет. Нәтижесінде ұясына әрбірі 20–30 мг болатын 120–150 мың жүк алып келуі тиіс. Омарташылар ұядан гүлдерге дейінгі қашықтық 1,5 км аспау қажет деп санайды. Сондықтан 1 кг балға аранлған балшырын жинау үшін аралар 400 мың км ұшуы қажет. Ара жанұясы жылына 30 кг дейін бал бере алады.
Балдың емдік қасиеті
Бал барлық ауруға дауа. Тіпті ұяшықтары да халық емінде кеңінен пайдаланылады. Мұны дәрігерлер де мойындап отыр. Балдың құрамындағы пайдалы элементтер араның денесінде бар. Тіпті ара уы да көп дертке шипа.
– Бал зеңдер мен саңырауқұлақты жұқпаларға қарсы тұратын құрамға ие. Сондықтан гинекологияда, инфекциялық ауруда кеңінен қолданылады;
– түрлі жаралар мен күйіктерде, іріңді жұқпаларда да пайдалы. Бал таңу әдісі жараның тез жазылып, тыртықтың бітелуіне сеп;
– спортшылардың таңдаулы тағамы. Құрамындағы қуатты элементтер жаттығуда жоғалтқан күшті қалпына келтіріп, ағзадағы тепе-теңдікті сақтап тұрады,
– қант диабетімен ауыратындар үшін, табиғи бал қант алмастырғыш болып табылады. Бірақ, қант диабетімен ауыратындардың барлығы бірдей бал жеуі керек деген сөз емес. Тек екінші түрімен ауыратын науқастардың ғана пайдаланғаны жөн;
– тұмау кезінде таптырмас дәрі. Тамақтың бітелуін, көздің іріңдеп, балшықтануында және өкпе қабынғанда пайдалансаңыз, тез сауығып кетесіз.
– балды косметологиялық мақсатта да кеңінен қолданатындар бар. Бет терісін жұмсартып, терінің құрғауына қарсы пайдаланады. Шаштың түсуін азайтып, әжімдермен күреседі.
Табиғи балдың кез келген түрі пайдалы, сондықтан өзіңізге ұнайтын түрін пайдалана беріңіз. Сондай-ақ денсаулығыңыз мықты болуы үшін күніне тым болмағанда бір қасықтан жеп тұрғаныңыз жөн. Балдың ең бағалы сұрыбының бірі – жөке балы. Әдетте, ол мөп-мөлдір, сарғыш түсті болып келеді, сондай-ақ ұзаққа дейін кристалданбайды және қабынуға, бактерияға қарсы әрекет етеді. Тау балы теңіз деңгейінен 2200 м биіктіктегі қараған (акация), долана (боярышник), талшын (каштан), шомырт (терновник), мойыл (черемуха), итмұрын (шиповник), ырғай (жимолость), қызылтал (верба) және алғашқы көктем гүлдерінен жиналады. Ағзаны нығайтуға, сонымен бірге жүрек-қан тамырлары жүйесін қалыпқа келтіруге пайдалы. Өзіне тән ерекше иісі бар қарақұмық балы (гречишный мед) қоңыр түсті болып келеді және құрамында темір көп. Қараған балы – асқазан жұмысын жақсартуға, көздің көру қасиетін арттыруға және дене қызуын түсіруге таптырмайтын ем. Балдың құрамына 60-қа жуық зат жинақталған. Олар балдың қай мезгілде, қандай өсімдік гүлдерінен жиналғанына, ауа райы мен жер жағдайына байланысты өзгеріп тұрады. Бұлардың құрамында ең көп кездесетін көміртегі, глюкоза мен фруктоза. Олар балдың 70-75 %-ын құрайды. Балдың құрамындағы көміртегі адам бойына жақсы сіңеді. Көміртегі әсіресе, жүйке клеткалары мен бұлшық ет үшін ерекше қажет. Егер қан құрамында көміртегі азайса, адамның ойлау қабілеті мен дене еңбегіне деген қабілеті күрт төмендейді. 100 грамм балдың өзі 355 калория береді. Сонымен қатар балдың құрамында минералды заттар, микроэлементтер де, ферменттер де, дәрумендер де жеткілікті. Осы қасиетімен бал ас қорытуды, ішек қарынның қызметін жақсартады. Бұл организмнің жалпы жағдайын нығайтып, асқазан қышқылының бір қалыпты болуына жағдай жасайды.
Асқазанында жарасы барлар мен асқазан қышқылы шамадан тыс көп адамдар балды таңертең және түскі тамақтан бір жарым, екі сағаттай бұрын, ал кешкі тамақтан соң үш сағаттан кейін пайдаланғаны жөн. Сонда бал асқазан сөлінің бөліну процесін тежеп, қышқылын төмендетеді, жүректің қыжылын басады. Сөйтіп ол ойық жараның жазылуына жақсы жағдай туғызады. Оны тамақ алдында пайдаланса керісінше асқазан сөлін едәуір көбейтеді. Сондықтан тамақтан кейін жеген дұрыс. Есте ұстайтын нәрсе – балды дәрігер белгілеген дәрі-дәрмекпен пайдаланса, балдың емдік қасиеті арта түседі.
Жүрек-қан тамырлары ауруларына қарсы да балды қолданады. Құрамындағы глюкоза жүректің қызметін күшейтіп, көңіл-күйді жақсартады. Жүрек аурулары кезінде күніне бір шай қасықтан 2-3 рет жеңіз. Өйткені, шамадан тыс жеген бал денеден терді көп бөліп жүрекке салмақ түсіреді. Өкпе туберкулезіне, анемия (қанның азаюы) ауруларына шалдыққанда, шаршап қажығанда балды сүтпен араластырып ішкен пайдалы. Бал жас балалардың өсіп жетілуіне жақсы жағдай жасап, әртүрлі ауруларға ағзаның қарсылық күшін жоғарылатады. Балалар күніне 1-2 шай қасық бал жесе жетіп жатыр. Ұйқысы қашқан, жүйке ауруларына шалдыққандарға да бал таптырмас ем. Мысалы, ұйқысы қашқан адам бір қасық балды бір стақан жылы суға ерітіп, жатар алдында ішсе, ұйқысы тынышталып, жақсы тынығады. Балдан артық ұйқы шақыратын әрі ағзаға залалсыз дәрі жоқ екенін еске сала кетейік. Балды пайдалы екен деп оны бей-берекет қолдана беруге де болмайды. Орынсыз жеген бал да аллергияға шалдық-тырады. Ал панкреатит, қант диабеті аурулары бар адамдардың балды тек дәрігердің кеңесінен кейін ғана пайдалануы керек.
