Булану дегеніміз – заттың сұйық немесе қатты күйден газ тәрізді күйге (буға) айналу процесі. Бұл процесс кез келген температурада жүреді, бірақ температура жоғарылаған сайын булану жылдамдығы артады.
Буланудың түрлері:
Кебу: Бұл сұйықтықтың беткі қабатынан баяу жүретін булану процесі. Кебу кезінде сұйықтықтың температурасы төмендейді, себебі булануға қажетті энергия сұйықтықтың өзінен алынады. Мысалы, терімізден тердің булануы немесе кірдің кебуі.
Қайнау: Бұл сұйықтықтың тек беткі қабатынан ғана емес, сонымен қатар ішінде де бу көпіршіктерінің пайда болуымен жүретін қарқынды булану процесі. Қайнау белгілі бір температурада, яғни қайнау температурасында жүреді. Қайнау температурасы сұйықтықтың түріне және сыртқы қысымға тәуелді. Мысалы, судың қалыпты атмосфералық қысымда қайнау температурасы 100°C.
Сублимация: Бұл қатты дененің тікелей газға айналу процесі, сұйық фазаны айналып өтеді. Сублимацияға мысал ретінде құрғақ мұздың (қатты көмірқышқыл газының) булануын айтуға болады.
Буланудың маңызы:
Табиғаттағы су айналымы: Булану - су айналымының маңызды бөлігі. Күн сәулесінің әсерінен мұхиттардан, көлдерден, өзендерден және топырақтан су буланады. Бұл бу атмосфераға көтеріліп, бұлттарды құрайды, содан кейін жаңбыр, қар немесе бұршақ түрінде жерге қайта оралады.
Термореттеу: Адамдар мен жануарлар терлеу арқылы дене температурасын реттейді. Тер тері бетінен буланғанда, ол салқындату әсерін береді.
Өнеркәсіпте: Булану әртүрлі өндірістік процестерде, мысалы, тұзды судан тұз алуда немесе сұйықтықтарды қоюландыруда қолданылады.
Егер сізде булану туралы қосымша сұрақтар туындаса, қоя беріңіз!
