әдетте бұл жайлы мектепте 6-шы сыныпта түсіндіретін еді. сіздің жасыңыздағыдан мұндай сұрақты есту бухгалтерден "дебит-кредит неменеге керек осы" дегендей естіліп тұр. қысқаша (!) түсіндірейін - күн жердің барлық жерінде бір әтте бола алмайды, ақырындап айналып жүреді, шығыстан батысқа қарай. ал адам деген нәрсе ұзындық, ен, биіктіктен кейін төртінші өлшем бар екенін байқаған (толық болмаса да, кішкене түсінік бар), соған шартты өлшемдер қойған (жыл, ай, сағат, минут...). сол өлшемді қолданған кезде біреуде енді таң атып жатқанда, сонау жақтағы біреуде кешкі уақыт болады. Сондықтан "сағат таңғы 10 бәрінде де таңғы 10" қылу үшін жерді шартты меридиандар бойынша сағаттық белдеулерге бөліп, ал қолданысқа әкімшілік сағат белдеулерін іске қосқан ( әр мемлекет өз ыңғайлығы үшін). Осы арқылы ғана алматыда саған 12 де күн күйдіретін биіктікте тұса, әлемнің басқа да бөліктерінде де саған түскі 12 күннің шашамен жоғарыға жақын тұрғандағы кезімен сәйкес келеді. бірақ ол әрдайым олай емес. мысалы, новосибир деген ресей қаласы мен алматы шамамен бір белдеуде тұрғанымен, ол жақта 1 сағат ерте (алматыда сағат 1.00 болса, онда 2.00 болып қояды). ал қытай да қазақстан сияқты бірнеше сағаттық белдеуде тұрса да, қазақстанның қасындағы құлжа қаласында да анау шығыстағы пекинмен уақыты бірдей. көп жазу болып кетті. біреулер "қалжың" жеп ойлап қалатын сұрақтар болмас үшін жағрапияны жақсы оқу керек:P
saitan
пікір
