Оңтүстіктің қысы жұмсақ, жерде қар жоқ, анда-санда жаңбыр жауып, ауа көбіне құрғақ болып тұр. Мұндайда көлік қозғалысы көп Шымкенттің ауасы тарылып, шаң-тозаң көбейеді. Ал тозаң түшкіріп-пысқырып жүретіндердің көбейе түсуіне себеп. Яғни дәл қазір жұрт арасынан күркілдей жөтеліп жүргендерді жиі жолықтыруға болады. Бұл жөтелдердің әрқайсысының сипаты әрқалай.
Жөтелдің құрғақ, ылғалды, жедел-өтпелі және созылмалы түрлері болады. Осының ішінде жедел-өтпелі түрі суық тигенде басталып, кемінде үш аптаға дейін созылады. Оған адамның бұдан бұрын да тыныс жолы ауруына шалдыққаны себеп болуы мүмкін. Ал созылмалы жөтел деп 50-60 күнді қамтыған жөтелді айтады. Оның пайда болуына жұтқыншақтың, тамақтың, өндіршектің, қолқаның суықтауы, сондай-ақ кейбір асқазан-ішек жолдары аурулары, қан айналымы бұзылған адамдарда өкпеде қан тежелуі, түрлі невроздар, кейбір дәрілік препараттардың зияны әсер етеді екен.
Ал енді жөтелдің қай түріне қандай препараттар пайдаланылады, олар ағзаға қалай әсер етеді?
Құрғақ жөтелге қарсы жөтел рефлексін басатын фервекс, колдрекс сияқты препараттар қолданылады. Фервекс суда тез еритін түйір (таблетка) түрінде шығарылады, оның құрамында ауруды басатын және дене қызуын төмендететін парацетомол мен аскорбин қышқылы (С витамині) болады. Дегенмен оны 12 жасқа дейінгі балалар мен жүктіліктің алғашқы үш айлығындағы және емізулі баласы бар әйелдерге ішуге болмайды.
Ал енді қақырықты жөтелден тез айығу үшін қақырық түсіретін препараттар пайдаланған жөн. Олар қақырықтың қоюлануын тежеп, оның ағзадан шығуын тездетеді. Мұндай кезде амброксолды пайдалануға болады. Ол төмен тығыздықтағы қолқа секреттерінің түзілуін тездетеді, сондықтан қақырық түсуі қиын қолқа суықтауы, өкпе қабынуы және қолқа демікпесі кезінде қолданылады. Бірақ оны асқазан мен ішек жарасы бар адамдарға, жүкті және емізулі баласы бар әйелдерге қолдануға болмайды. Бүгінде дәріханалардан осы амброксол негізінде жасалған амбробене, амброгексол, амбросан, лазолван, халиксол сияқты препараттарды кезіктіруге болады.
Осы амброксолға құрамы жағынан сәйкес келетін «бромгексин» деген де дәрі бар. Дәріханаларда осы бромгексинге ұқсас 40 түрлі препарат айтылады. Оларды да негізінен жүктіліктің бірінші аптасындағы, бала емізіп жүрген әйелдерге қолдануға болмайды. Мұндай дәрімен емделгендер бала емізуді уақытша тоқтатуы керек.
Қақырықты сұйылтуға қарсы «ацетилцистейн» деген күшті препарат қолданылады. Оны дәрігер созылмалы қолқа қабынуы сияқты күрделі тыныс жолы аурулары кезінде тағайындайды.
Жалпы, жөтелді бір жағынан пайдалы деп те айтуға болады. Яғни жөтел кезінде тыныс жолдары тазаланады. Бұл кезде кеуде мен тыныс жолдарында жоғары қысымды ауа пайда болады да, оның ағыны вирусты ылғалмен қоса шаң-тозаң бөлшектерін, бактериялар мен вирустарды жөтелмен сыртқа шығарады. Дегенмен ауру уақыты созыла келе жөтел адамды шаршатып, ұйқысын, тамақтану режимін бұзады, тағы да басқа жайсыздықтар тудырады. Сондықтан дәрігерге көрініп, оның себебін, жою жолдарын анықтау қажет. Біріншіден, жөтелу рефлексін жоятын, екіншіден, ағзадан қақырық шығаруға әсер ететін препараттар қолданған жөн. Ең дұрысы, ауру жөтелден басталды ма, әлде жөтел ауырып жүргенде пайда болды ма, осы жағына көңіл бөлу керек. Сондай-ақ жөтелдің жоғарыда аталған түрлерін де анықтап алу маңызды. Егер құрғақ, бірден пайда болатын жөтелге кеуде қуысының ауруы қосылып сезілетін болса, онда міндетті түрде дәрігерге көрінген жөн. Бұл кеуде бұлшық еттерінің үздіксіз жөтелуден ауыруы немесе плеврит болуы мүмкін. Плеврит – өте қауіпті ауру.
Жалпы, жедел-өтпелі жұқпалы тыныс жолдары ауруларымен, қолқа, өкпе қабынуы кезінде сұйықты көбірек пайдалану керек. Сұйықтық адам салмағының әрбір килосына 30 миллиграмм болуы тиіс.
Жөтеліп жүрген кезде тыныс алу жаттығуларын жиі жасап тұрған абзал. Әрине, сырқаттың қандай жаттығулар жасауы керектігін емдеуші дәрігер анықтап береді.
Ақпарат мына сайттан алынды: http://www.zamana.kz/component/content/article/1-latest-news/1966-jotel.html
