Delphi –дің интегралданған ортасын құру
Бағдарламалауға деген қызығушылық күн сайын өсуде. Бұл күнделікті өмірге ақпараттық технологиялардың енуімен және дамуымен байланысты. Егер де адам компьютермен жұмыс жасаса, онда ол адамда ерте ме, кеш пе ынта, кейбір кездері бағдарламаларды үйрену қажеттілігі туындайды.
Қазіргі кезде дербес компьютерлерді пайдаланушылар арасында Windows операциялық жүйелері жанұясы танымал, және бағдарлама жасауға қызыққандар, осы жүйеде жұмыс жасайтын бағдарламалар жазуға ынталанады. Есептеуіш техниканың дамуы, бағдарламаны қамтамасыз жасау құралдарына деген эффективті қажеттілік, бағдарламалау жүйесінің пайда болуына әкелді, олардың ішінде келесілерді Borland Delphi және Microsoft Visual Basic көрсетуге болады. Тез жасау жүйесінің негізіне көрнекі жобалау технологиясы және оқиғалы бағдарламалау жатады, оның мәнін жасау ортасы бағдарламаның генерация кодының үлкен бөлігін алады және бағдарламалаушыға диалогтық терезелермен және жағдайларды өңдеу функциясын құрастыру жұмыстарын қалдырады.
Delphi – бұл Windows операция жүйесіндегі жұмыстарға бағытталған бағдарламаларды жасау ортасы. Delphi-де бағдарламалар, қазіргі көрнекі жобалау технологиялары негізінде құрылады, ол өз кезегінде бағдарламалаудың объекті-бағдарлану ойына базаланады. Delphi- де бағдарламалар Object Pascal тілінде жазылады және ол Turbo Pascal тілінің ізбасары және дамытушысы болып табылады. Delphi және Object Pascal ұзақ эволюцияның қорытындысы және қазіргі кезде ол, ең жаңа компьютерлік технологиялары бар өнім болып табылады. Бөліп айтқанда, Delphi көмегімен, консольдық тіркемелерден бастап және мәліметтер қорымен Internet үшін тіркемелерін аяқтайтын, әртүрлі түрдегі бағдарламаларды құруға болады.
Интегралданған ортаны жасау (Integrated Development Environment-IDE, алда біздер ол үшін ИӨО аббревиатурасын қолданамыз)- бұл ортада жобалауға, шығаруға және тіркемелерді тестілеуге қажеттінің барлығы бар және онда бағдарламаны құру процесін жеңілдету мақсаты бар.
ИӨО өзіне кодтар редакторын, жөндеуші, құрал панелі, кескін редакторы, немен жұмыс жасау керек солардың бәрін интегралдайды.
Windows іске қосу/ Бағдарлама мәзірінің көмегімен Delphi іске қосу. Delphi-дегі пиктограмма батырмасын түртсеңіз, сіздің алдыңыздан интегралданған өңдеу ортасының негізгі терезесі ашылады. Delphi-дің барлық нұсқаларында ИӨО терезесі бірдей болады.
1-сурет. Delphi 6 жасаудың интегралданған ортасы.
ИӨО терезесінің жоғарғы бөлігінен, сіздер бас мәзір жолағын көріп тұрсыздар. Оның құрамы мәннен мәнге бірталай өзгеше және сіз жұмыс жасап отырған Delphi вариантына тәуелді.
Интерфейстің құрамына төрт терезе кіреді:
1. Негізгі терезе (Project 1. dpr);
2. Объектілер бақылаушысының терезесі (Object Inspector);
3. Формалар құрастырушысының терезесі (Form 1. dfm);
4. Программа кодының терезесі (Unit 1. pas).
Delphi бір құжаттық орта, яғни бір мезгілде тек қана бір қолданбалы программамен жұмыс атқаруға болады. Программа жобасының атауы негізгі терезенің жоғарғы қатарында көрсетіледі.
Форма терезесінен Unit кодына және одан кері өту Ғ12 пернесі арқылы орындалады.
Сол жақтағы терезе Browser деп аталады және бұл терезе арқылы программаның құрылымымен танысуға болады. Delphi ортасынан шығу үшін негізгі терезені жабу керек.
Негізгі терезе
Негізгі терезе программаның жобасын құрудағы жұмыстарды басқарады және Delphi ортасы іске қосылып тұрғанда, міндетті түрде экранның жоғарғы бөлігінде орналасады (1-сурет).
Бұл терезеде Delphi-дің негізгі меню жүйесі, пиктограммалық-командалық батырмалар мен компоненттер жинағы (палитрасы) орналасқан. Тақташадағы батырмалар құрамын өзгерту үшін алдымен тақташаны оң жақ
тышқан батырмасын шертіп, шыққан терезедегі тақташалар тізімін және олардың статусын өзгертуге болады.
белгісі объектінің екпінділігін көрсетеді.
Форма (терезе) құрастырушысының терезесі
Форма құрастырушысының немесе форманың терезесі – болашақ
программаның Windows ортасындағы жобасы.
Алдымен бұл терезе бос болады, дәл айтсақ Windows стандартты интерфейстік элементтерінен, яғни жүйелік менюді шақыру, терезені үлкейту/кішірейту, жабу батырмаларынан, тақырып қатарынан және қоршалған шегінен тұрады. Бұл терезенің жұмыс аумағы координаттар торының нүктелерімен реттеліп тұрады.
Программалау Lego конструкторының бөлшектерімен атқарылатын жұмыс сияқты компоненттер жинағынан қажетті компонентті таңдап, форманың терезесіне орналастырудан басталады. Сөйтіп, форма терезесінде қажетті компонеттер бірінен соң бірі орналасады.
Бұл ерекшелік – визуалды (көзбен шолу) программалаудың негізі болып табылады. Программалаушы әр мезгілде құрылатын программаның терезесін бақылап отырып, қажетті өзгерістерді кез келген мезетте енгізу мүмкіндігіне ие болады.
Объектілер бақылаушысының терезесі
Объектілер бақылаушысының терезесі екі парақтан құрылады:
1. Properties – қасиеттері;
2. Events – оқиғалары.
Properties парағы арқылы компоненттердің қасиеттері, параметрлері анықталады. Ал Events парағы компоненттерді әр түрлі оқиғаларға сәйкес сезіндруді анықтайды.
Бағдарлама кодының терезесі
Бағдарлама (немесе модуль) кодының терезесі бағдарламаның мәтінін құруға және оны түзетуге арналған. Бұл мәтін арнайы ережелер бойынша құрылып, алгоритм жұмысын анықтайды. Delphi жүйесінде Паскаль тілінің ұлғайтылған және дамытылған нұсқасы Object Pascal бағдарламалау тілі қолданылады.
Delphi ортасы іске қосылғанда бағдарлама кодының терезесі Windows ортасының бос терзесінің бастапқы кодынан (яғни минималды қажетті кодынан) тұрады:
unit Unit1;
interfaсe // интерфейстік бөлігі
uses // стандартты модульдер
Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls, Forms, Dialogs;
type
TForm = class(TForm)
рrivate
{Private declarations}
public
{Public declarations}
end;
var
Form1:TForm1;
іmplementation // орындалатын бөлігі
{$R*.DFM}
end.
Жаңа форманың кодына Delphi ортасы бұл қатарларды автоматты түрде қосып отырады.
Жобаны құру барысында осы кодқа қажетті өзгерістер енгізіледі. Delphi ортасы unit Unit1; және implementation қатарларының аралығын өзгертіп отырады, ал бағдарламаның жұмыс аумағы {$R.*DFM} және end қатарлар аралығы.
Бас мәзір жобамен жұмыс жасауға қажетті барлық құралдарды шақыра алады. Мәзір бөлімдерінің тағайындалуын және онымен байланысты функцияларды қарастырайық.
File(Файл)- құрамында файлдармен жұмыс жасау үшін командалар жиынтығы бар, оларды жобаға қосады, қалыптар көмегімен жаңа файлдар құра алады, өшіреді, қайта ауыстырады және басып шығара алады. Сонымен бірге, бұл бөлімде жаңа формалармен қосымшаларды құруға арналған клмандалар және шығу командасы бар. Delphi 6 осында Frame (фрейм) жаңа элементін құруға арналған командалар қосылған.
Edit(Правка) – мұнда атына сәйкес мәтіндерді редакциялау, өшіру және оны ауысу буферіне орын ауыстыру, буферден мәтінге қою және редакциялау операциясын жою командалары орналасқан. Бөлімнің бір операциясының көмегімен формадағы компоненттер түрлерінің өзгеруіне тиым салуға болады.
Search(Іздеу)- мәтінмен жұмыс жасауға арналған командалар жиынтығынан тұрады, оларды іздеу және ауыстыру, және де екеуі бір файлда өндірілуі мүмкін және сонымен бірге файлдардың барлық жобаларында немесе кез-келген каталогтарда іске асырылады. Бұл бөлімде сонымен бірге мәтіндерді іздеу командалары және зерттеушінің көмегімен қателерді іздеу командалары бар.
View(Түр)- бұл атпен көбінесе көптеп қолданылатын жобаны басқару құралдарын шақыру командаларын біріктіруге болады, солардың ішіндегілері Project Manager (жоба менеджері), Translation Manager (DLL тілінің менеджері), Object Inspector (объект инспекторы), To-Do-List (есеп тізімі), Alignment Palette (компоненттерді тегістеу терезесі), Browser (зерттеуші), Code Explorer (бағдарлама бойынша өткізгіш), Component List (компоненттер тізімі), Window List (терезе тізімі ), Type Library (түрлер кітапханасы), Debug Windows (жөндеуші терезесі).Соңғылар тізіміне Breakpoints (тоқтау нүктелері тізімі), Call Stack (стек терезесі
