<p><strong>Қазақ ер азамат, жігіт, баланың қазақша есімдері мен есімдері мағынасы</strong></p><p><strong>Абай......Айнан</strong></p><p>АБАЙ - қазақ есімі, ел ағасы. Абай есімінің мағынасы әр түрлі: абайлағыш, байқағыш, ойшыл деп түсінігі бар. Бұл есім қазір халық арасында жиі қойылады.</p><p>АББАС - араб тілінен алынған — қатал, қатыгез, жауынгер. Түрлері - Ғаббас, Қаппас, Қапбас.</p><p>АБЗАЛ - араб тілінен алынған - ардақты, аса қадірлі, ең құрметті.</p><p>АБЫЗ - араб тілінен алынған — күтуші, қорғаушы, сақтаушы. Жаңа мағынасы — ғалым, білімпаз. Түрлері — Хафиз, Қапыз. Біріккен тұлғалы есім — Абызбай.</p><p>АБЫЛАЙ - араб тілінен алынған есім - <em>абыл, әбіл</em> — ата, әке. Әбділмәмбет деген есімнің қысқарған түрі.</p><p>АБЫЛҒАЗЫ – араб тілінен <em>ғазы</em> — жауынгер, әскер, яғни жауынгердің, әскердің атасы, әкесі.</p><p>АҒАБЕК – көне түркі тілінен алынған <em>аға + бек</em>. Жас жағынан немесе лауазым жағынан үлкен, жоғары бек.</p><p>АҒЗАМ - араб тілінен алынған — зор, ең ұлы.</p><p>АҒЫН – қазақ есімі - ағыны қатты, лек, екпін.</p><p>АДАЙ –көне түркі тілінен алынған - <em>балапан</em>. Бала, сәби, перзент деген ауыспалы мағына береді.</p><p>АДАМ - көне еврей тілінен - қызыл, жирен түсті ер адам (балшықтан жасалған кісі, пенде). Біріккен тұлғалы есімдер — Адамбек, Адамбай.</p><p>АДЫРБАЙ - қазақ есімі — <em>адыр</em> — биік, дөң, қыр + бай.</p><p>АЖАРБЕК - қазақ есімі - <em>ажар</em> — әдемі, шырайлы, көрікті, келісті + <em>бек</em>. Яғни аса көрікті, өте әдемі, келбетті.</p><p>АЗАМАТ – араб тілінен алынған - ұлылық, даңқ, нағыз ер жігіт, саналы адам.</p><p>АЗАТ - иран тілінен алынған - ерікті, еркін, тәуелсіз адам. Біріккен тұлғалы есімдер - Азатбай, Азатбек.</p><p>АЙӘДІЛ - қазақ тілінен - <em>ай</em> + араб тілінен - әділ. Әділ, адал, шыншыл.</p><p>АЙБАР – қазақ есімі — айбат, айбын. Бұл есім сәбиге айбатты, айбынды болсын деген мақсатпен қойылады. Сыйлап, құрметтеп айту түрі — Айаға, Айеке, еркелетіп айту түрі — Айбаржан, Айке, Айкеш, Айкен.</p><p>АЙБАС – қазақ есімі — <em>ай</em> + бас, ай сияқты ашық, жарқын жүзді адам.</p><p>АЙБАТ - қазақ есімі - айбар, қаһар, айбын. Бұл есім сәбиге батыл әрі батыр, айбынды болсын деген мақсатпен қойылады.</p><p>АЙБЕК – қазақ есімі - <em>ай</em> + <em>бек</em> — берік, мықты. Сәби ғұмырлы, беделді болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АЙБОЛ – қазақ есімі - ай + <em>бол</em> — айдай айқын, жарық бол деген мағыналы есім.</p><p>АЙБОЛАТ – қазақ есімі -<em> ай + болат</em> - болады — менін айым болады.</p><p>АЙБЫН – қазақ есімі. Мағынасы айбар, айбат, батылдық.</p><p>АЙҒАЛИ – қазақ тілінен алынған -<em> ай</em> + араб тілінен - <em>ғали</em> — биік, жоғары. Бала әрдайым жоғары мұратқа ие болсын деген тілекпен қойылған болса керек.</p><p>АЙДАН – қазақ тілінен алынған - <em>ай + дан</em> — қосымша. Бұл есім бала айдан да жарық, көркем болсын деген тілекпен қойылған.</p><p>АЙДАР - қазақ тілінен алынған есім. Балалардың төбесіне қойылған шашы. Ал айдарлы сөзі «мықты, күшті, зор» деген мағынада қолданылады. Біріккен тұлғалы есімдер — Айдархан, Айдарлы, сондай-ақ синонимдік есімдер — Кекіл, Тұлымхан.</p><p>АЙДАРҒАЛИ – араб тілінен айдар — күшті + <em>ғали</em> — биік, жоғары. Бұл есімнің бірінші нұсқасы Хайдарғали болу керек. Бұл есімнің бірінші сыңарын хайдар «арыстан» деп білсек, екінші сыңары араб тілінен — <em>ғали</em> - Әли. Сонда Хайдарғали арыстан Ғали, батыр Әли деген мағынаны білдіреді. Түрі — Айдаралы.</p><p>АЙДАРХАН – қазақ сөзі - <em>айдар</em>, араб сөзі - <em>хайдар</em> + қазақ сөзі - <em>хан</em>, яғни арыстан, жаужүрек хан деген мағынаны береді.</p><p>АЙДОС – қазақ есімі - Айдын досы.</p><p>АЙДЫН - қазақ есімі — айбат, айбын, каһар, күш-қуат, айқын, ашық, жарық. Біріккен тұлғалы есім - Айдынғали.</p><p>АЙЖАРҚЫН – қазақ есімі. Ай және жарқын сөздерінен жасалған біріккен тұлғалы есім.</p><p>АЙЖАРЫҚ - ай және жарық, қазақтың сөздерінен жасалған біріккен тұлғалы есім. Бала ай жарығындай болып, шапағаты басқаға тисін деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АЙЖАС - ай және жас, қазақ сөдерінен жасалған біріккен тұлғалы есім. Өмірге жана келген сәбиді жаңа туған жас айға теңеп қойылған есім.</p><p>АЙЗАТ – қазақтың сөзі <em>ай</em> + иран тілінен алынған <em>зада</em> — «бала» сөздерінен жасалған есім. Ай сияқты аса әдемі, көрікті бала деген мағына береді.</p><p>АЙҚЫН – қазақ есімі. Мағынасы әйгілі, белгілі, нақты.</p><p>АЙМАҒАМБЕТ - қазақ сөзі - <em>ай</em> + араб сөзі <em>мохаммад</em> — мақтаулы. Айтмақамбет, Аймухамбет деп те айтыла береді. Қысқарған түрі — Аймаған, Аймат.</p><p>АЙМАҚ - қазақ есімі — өлке, қиыр, атырап, айнала, маңай, төңірек.</p><p>АЙМҰРАТ – қазақ сөзі - <em>ай</em> + араб сөзі <em>морад</em> - мақсат, тілек. Ай сияқты айқын, жарық тілегім, мақсатым деген ниетпен қойылған есім.</p><p>АЙНАБЕК – біріккен қазақ сөздері <em>айна + бек.</em> Пәктіктің, тазалықтың, адалдық пен шынайылықтың бейнесі.</p><p>АЙНАН - араб тілінен алынған <em>гайнан</em> — шын, дұрыс, тура.</p><p><strong>Айрат......Ален</strong></p><p>АЙРАТ - араб тілінен алынған - құрметті, қадірлі.</p><p>АЙСА – көне еврей араб есімі. <em>Ғайса</em> — Қазақ, қырғыз, өзбек тілдерінде Ғайса, Қиса, Иса түрінде кездеседі.</p><p>АЙСАУЫТ - ай және сауыт қазақ сөздерінен біріккен көне есім. Айдай айқын, ай сияқты жарқырап мәңгі тұрсын деген тілекпен қойылған.</p><p>АЙСҮГІР – қазақ есімі. <em>Ай</em> және <em>сүгір</em> — әскер, жауынгер сөздерінен жасалған көне есім.</p><p>АЙТАҚЫН - араб тілінен алынған <em>эйдь</em> — айт мейрамы, иран тілінен алынған <em>акун</em> — өлең шығарушы, жыршы. Айт мейрамы күні туған балаға осындай ат қойылатын. Біріккен тұлғалы есімдер - Айтбай, Айтжан, Айтбек.</p><p>АЙТАН - қазақ сөздернен біріккен <em>ай + тан.</em> Таң сөзінің дыбыстық тұрғыдан өзгерген нұсқасы, яғни жарық, жарқыраған ай.</p><p>АЙТАС - <em>ай + тас</em> қазақ сөздерінен жасалған есім. Бала өмірі ай сияқты жарқын және тас сияқты мықты, берік болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АЙТЕМІР - <em>ай</em> және <em>темір</em> қазақ сөздерінен жасалған есім. Бала айдағы темірдей мықты әрі берік болсын деген тілекпен қойылғаны байқалады.</p><p>АЙТҚАЛИ – араб есімі <em>эйдъ</em> — айт мейрамы,<em> ғали</em> — жоғары, биік деген мағынаны білдіретін сөздерінен жасалған есім. Бала келешекте ең кұрметті, жоғары мөртебелі болсын деген ұғымда қойылып отырған.</p><p>АЙТУАР - қазақ<em> ай</em> және <em>туар</em> сөздері арқылы жасалған есім. Балаға бақыт, ырыс тілеуге байланысты қойылып отырған.</p><p>АЙТУҒАН – қазақ есімі. Ай туған мезгілде дүниеге келген балаға осылай ат берілген.</p><p>АЙТУДЫ - (қараңыз: Сарман).</p><p>АЙШУАҚ – қазақ есімі. Ай сияқты сәулелі, жарық, көнілі шуақты болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АЙШЫҚ – қазақ есімі. Туған ай бейнесіндегі өрнек, сән.</p><p>АҚАЙ - қазақ<em> ақ</em> және <em>ай</em> деген екі сөзден бірігіп жасалған есім. Ата-ана баласын айдай аппақ, таза, кіршіксіз, адал болсын деп ырмандап қойған есім.</p><p>АҚАН - иран тілінен алынған <em>аһен</em> — темір.</p><p>АҚАТ - араб тілінен алынған <em>әхәд</em>— бір, бірлік, жалғыз, жалқы. Тұңғыш балаға берілетін есім.</p><p>АҚБАЙ - қазақ <em>ақ</em> және <em>бай</em> сөздерінен жасалған біріккен тұлғалы есім. Бұл есім бала адал, ак ниетті болсын деген ниетпіен қойылған.</p><p>АҚБЕРДІ – қазақ сөзінен <em>ақ</em> немесе араб сөзінен <em>хәққ</em> — сый, тарту + қазақ сөзі, берді; яғни ағынан берді. Еркелетіп айтылатын түрі — Ақтай.</p><p>АҚБОЛАТ – қазақ сөзінен <em>ақ</em> + иран сөзінен <em> болат</em> - құрыш. Бала саф құрыштай берік, мықты болсын деп қойылған есім.</p><p>АҚЕДІЛ - өзен атына байланысты қойылған есім. Мұндай есімдер әдетте бала өзен жағасында туған ағдайда қойылған.</p><p>АҚЖАН - қазақ есімі адал, таза адам, ак көңіл жан. Ақмұқан, Ақжол, Ақтанлақ сияқты есімдердің еркелете айту түрі.</p><p>АҚЖАРҚЫН - ашық жарқын жүзді, шат-шадыман.</p><p>АҚЖОЛ - өмірге алған бағыты, ашық, айқын, жолы сара, таза деген мағынаны білдіреді.</p><p>АҚЖІГІТ – қазақтың <em>ақ</em> және <em>жігіт</em> сөздері арқылы жасалған есім. Мықты, қайратты азамат деген мағынаны білдіреді.</p><p>АҚҚОЗЫ - қозы сияқты сүйкімді, әдемі, көркем болсын деп, қозыға балап қойылған есім.</p><p>АҚНАЗАР - есім құрамындағы <em>ақ</em> сөзі арабтың <em>хак</em> «әкім, пайғамбар» деген сөзінін тіліміздегі өзгерген түрі. Назар араб тілінен алынған <em>нәзәр</em> — қарау, көзқарас, көз салу, ықылас, ілтипат. Демек бұл есім құдіреттің назары, ілтипаты деген мағынаны білдіреді. Хақназар, Қақназар деп те айтылады.</p><p>АҚПАНБЕТ - ақпан — февраль айының қазақша аты; бет кісі аттарына қосылатын қосымша. Ақпанда туылған балаға осындай ат қойылған.</p><p>АҚСҰЛТАН - есім құрамындағы<em> ақ</em> арабтың <em>хақ</em> «әкім, әмір» сөзінің тіліміздегі өзгерген нұсқасы. Ал<em>сұлтан</em> арабтың <em>солтан</em> «әкім, билеуші, мемлекет басшысы» деген сөзі.</p><p>АҚТАҢ - ертеде таң атып келе жатқанда туған балаға осындай есім берілген.</p><p>АҚТІЛЕК - бала бақытты болсын, ата-ананың ақ ниет, тілегі орындалсын, деген мақсатпен қойылған есім.</p><p>АҚҚОЖА - қазақ тілінен <em> ақ</em> — таза, адал, немесе араб тілінен <em>хак</em> — әкім, әмір. Қожа араб тілінен<em>Ходжа</em> — мырза, үйретуші, ие. Адал үйретуші деген мағынаны білдіреді.</p><p>АҚШОРА – қазақ сөзінен<em> ақ</em> және көне түркі тілінен алынған <em>шора</em> — мырза, бек, шонжар. Ақсүйек деген мағынаны береді.</p><p>АҚЫЛБАЙ - араб тілінен алынған <em>ахл</em> + бай. Ақылға бай деген мағынада. Еркелету тұлғалары — Ақылжан, Ақылтай, Ақыш.</p><p>АҚЫЛБЕК - ақылды, сергек болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АҚЫН - иран тілінен алынған <em>ақун</em> — өлең шығарушы, жыршы. Біріккен тұлғалы есімдер — Оразақын, Әлақын, Нұрақын, Байақын, Тұрдақын.</p><p>АҚЫНЖАН - бала ақын болсын, ақынжанды болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АҚЫРАП - араб тілінен алынған <em>ахраб</em> — шаян. Октябрь айына сәйкес зодиак белгісі. Сол айда туған балаға қойылатын есім.</p><p>АЛАЙ - көне түркі тілінен— отряд, бөлім, рота, батальон, полк.</p><p>АЛАУ - шымқай қызыл түс.</p><p>АЛБАТ - араб тілінен алынған <em>албат</em> — түс, түрлі-түсті әң, түр.</p><p>АЛҒА - баланың келешегі зор болсын, өмірде алда жүрсін деген тілекпен берілген есім. Алғатай деген де есім бар.</p><p>АЛҒЫР - өжет, ержүрек.</p><p>АЛДАН – қазақ есімі. Бала ата-анаға алданыш, жұбаныш болсын деген тілекпен қойылған есім; баланың алды, тұңғышы. Алданазар деген толық есімнің еркелете қыскартып айтылған түрі.</p><p>АЛДАР - көне түркі тілінен алынған— <em>қу</em> — айлакер. Бұл — халық ауыз әдебиетіндегі айлакер кейіпкер Алдар көсенің есімі.</p><p>АЛДИЯР – араб тілінен – құданың досы немесе жұбайы. Ертеректе қазақ халқында лауазымы жоғары адамдарға (ханға т.б.) келген жұмысын баяндау үшін өзіне қарата айтылытын сөз - «алдияр».</p><p>АЛЕН - араб тілінен - айқын, ашық, жария.</p><p><strong>Алмабай......Аян</strong></p><p>АЛМАБАЙ – қазақ есімі, алма сияқты әдемі, көрікті, сұлу болсын деген тілекпен қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Алматай, Алмабек.</p><p>АЛМАС - иран тілінен алынған <em>алмас</em> — ең асыл, қатты тас. Біріккен тұлғалы есімдер. Алмасбай, Алмасбек, Алмасхан.</p><p>АЛМҰРТ - иран тілінен алынған жеміс атынан қойылған есім.</p><p>АЛПАМЫС - <em>алып</em> — қазақ тілінде дәу, дөкей, зор. Мамыш — батыр.</p><p>АЛПАР - <em>алп</em> — батыр, <em>ар</em> — ер сөзінің көне түркі тілдеріндегі жуан айтылуы. Яғни батыр адам, ер кісі.</p><p>АЛПЫСБАЙ - бұл баланың әкесі не шешесі алпыс жасқа толғанда туғандықтан қойылған есім.</p><p>АЛТАЙ - моңғол тілінен келген <em>алтан</em> — алтын, <em>тай-таг</em> — тау. Алтай тауының атынан қойылған кісі есімі. Біріккен тұлғалы есімдер — Алтайбай, Алтайбек.</p><p>АЛТЫБАЙ - саусағы немесе башпайы алтау боп туған ер балаларға ертеде осылай ат берілген.</p><p>АЛТЫНБЕК - қазақ сөздері <em>алтын + бек<strong>.</strong></em> Бала алтын сияқты әдемі әрі өмірі мықты, берік болсын деп қойылған есім.</p><p>АЛТЫНСАРЫ - қазақ сөздері <em>алтын + сары</em>. Бала қымбатты, қадірменді болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АМАН - араб тілінен алынған <em>әмен</em> — сау, есен, саламат. Еркелетіп айтылатын түрі - Амантай. Біріккен тұлғалы есімдер — Аманбай, Амандық, Аманбек, Аманғали, Аманжол және т. б.</p><p>АМАНБАЙ - араб тілінен алынған <em>аман + бай</em>. Есен-сау бол. Синонимі — Есенбай.</p><p>АМАНГЕЛДІ - араб тілінен алынған <em>аман</em> + қазақтың сөзі келді. Бала дүниеге, өмірге аман-сау келді, өлмей тірі туды деген мағынада қойылған есім. Қазіргі кезде бұл есім азамат соғысының батыры, Қазақ халқының ардагер ұлы Амангелді</p><p>Иманов есімі ретінде, онын құрметіне жиі қойылады. Еркелетіп айту түрі — Амантай.</p><p>АНАРБАЙ - иран тілінен алынған <em>анар</em> — оңтүстікте өсетін, қызыл дәнді алма тектес жеміс. Бала анардай әрлі, нұрлы, көрікті болсын деп қойылған есім. Оның Анарбек, Анартай, Анаржан деген тұлғалары да бар.</p><p>АНДАС - араб тілінен алынған — дос, жолдас.</p><p>АҢСАҒАН - қазақ тілінен алынған сағынған, зарыққан. Бұл есім баласы болмай жүрген семБяның бала көргенде қойған есімі.</p><p>АҢСАР - қазақ есімі, сағынатын, зарығатын.</p><p>АППАҚ – қазақ есімі, аса ақ, әппақ, саф таза, кіршіксіз.</p><p>АРАЙ – қазақ есімі, таң шапағы, шұғылалы сәуле.</p><p>АРАЛБАЙ - Арал теңізі жағасында туған балаға берілген есім.</p><p>АРБЕК – қазақ есімі, ар-ұяты күшті, намысы бар деген мағынасы бар.</p><p>АРБОЛ - қазақ есімі, Отаныңның, ата- анаңның намысын қорғаушы бол деген мағынадағы есім. Синонимі — Ардан.</p><p>АРҚАТ - қазақ тілінен алынған күшті, мықты бол деген мағынадағы есім.</p><p>АРМАН - иран тілінен алынған — тілек, арман, мақсат. Еркелету тұлғасы Арманжан, Армантай, Армаш.</p><p>АРСЕН - грек тілінен алынған <em>арсений</em> — батыл, ер-жүрек.</p><p>АРТЫҚ – қазақ есімі, бәрінен жоғары, құнды, қымбат, ерекше. Біріккен тұлғалар — Артықбай, Артыққали.</p><p>АРЫН – қазақ есімі — қарқын, екпін, жігер. Біріккен тұлғалар — Арынбай, Арынбек.</p><p>АРЫНҒАЗЫ – қазақ сөзінен <em>арын</em> + араб сөзінен <em>ғазы</em> — әскер, жауынгер біріккен есім. Батыл, жігерлі, қайратты жауынгер. <em>Ғазы</em> сөзі — Иманғазы, Нұрғазы, Ерғазы, Серғазы, Жанғазы сияқты біріккен тұлғалы кісі аттарын жасауға қатысты сыңар сөз.</p><p>АРЫНДЫҚ – қазақ есімі - қарқындылық, екпінділік, жігерлілік.</p><p>АРЫСБАЙ – қазақ есімі - Арыс өзені атынан қойылған есім.</p><p>АРЫСТАН - қазақ тілінен алынған есім батылдық пен батырлық бейнесі ретінде қойылады. Біріккен тұлғалы есімдер — Арыстанбек, Арыстанғали, Арыстанбай.</p><p>АСАБАЙ - қазақ тілінен алынған — шектен асқан бай адам.</p><p>АСАН - араб тілінен алынған <em>хасан</em> - сұлу, тым көркем, өте әдемі. Біріккен тұлғалы есімдер — Асанбай, Асанбек, Асанғали, Асангелді, Асанхан, Асанжан, Асанмұрат, Асанқожа.</p><p>АСҚАН – қазақ есімі, бәрінен артық, ерекше.</p><p>АСҚАР – қазақ есімі, ең биік, сеңгір тау, қарлы биік шың; тірек, сүйеніш. Біріккен тұлғалы есімдер — Асқарбай, Асқарбек, Асқарәлі, Асқаржан.</p><p>АСТАМ – қазақ есімі — басқадан өктем, үстем, асқақ.</p><p>АСФАНДИЯР, СПАНДИЯР – иран тілінен алынған, иран халық эпосындағы басты кейіпкердің бірінің есімі; иран жыл санауындағы ай аты.</p><p>АСХАТ - араб тілінен алынған <em>асхад</em> - ең бақытты, құтты, ырысы мол.</p><p>АСЫЛ - араб тілінен алынған: негіз, түбір, ақиқат, нағыз; ардақты, қымбатты, бағалы. Біріккен тұлғалы есімдер Асылбек, Асылбай, Асылхан, Асылмұрат, Асылхожа, т. б.</p><p>АТА - бұл сөз кісі аттарына қосылып, құрметті, қасиетті адамдарды қадірлеп, сыйлау мағынасында айтылған.</p><p>АТАБАЙ – қазақ есімі — белгілі, атақты, дәулетті адам.</p><p>АТАБЕК - қазақ есімі, — тәрбиеші, ұстаз. XII—XVIII ғ.ғ. Орта Азияда, Қазақстанда, Азербайжанда, Грузияда және Арменияда балаларды тәрбиелеушіні осылай атаған.</p><p>АТАЛЫҚ - қазақ есімі — атаға тән, атанікі.</p><p>АТАМҰРАТ - қазақ тілінен алынған — атанын мұраты, мақсаты.</p><p>АҒАНИЯЗ - қазақ тілінен алынған <em>ата</em> + иран тілінен алынған <em>нияз</em> - өтініш, тілек, үміт, сый, тарту. Бала ата тілегі, ата үмітін ақтасын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>АТЫМТАЙ - араб тілінен алынған <em>хатим</em> — жомарт, мырза.</p><p>АХАТ - араб тілінен алынған — жалғыз, жалқы.</p><p>АХМАР – араб тілінен алынған — қызыл.</p><p>АХМЕДИЯР - араб тілінен алынған — мақтауға лайық ер.</p><p>АХМЕТ - араб тілінен алынған — мақтаулы, мақтауға лайык.</p><p>АХМЕТСАФА – араб тілінен алынған <em>ахмад</em> — мақтаулы, мақтауға лайық, <em>сафа</em> — таза, пәк, яғни, «нағыз мақтаулы, әбден мақтауға лайық адам» деген мағынаны білдіреді. </p><p>АХРАМ - араб тілінен алынған — нағыз жомарт.</p><p>АЯН – қазақ есімі — көпке белгілі, жұртқа мағлұм.</p><p><strong>Әбдуәли......Әбуғалым</strong></p><p>ӘБДУӘЛИ - араб тілінен алынған <em>уали</em> — әкім, әмір, басқарушы, үкімет уәкілі.</p><p>ӘБДІ - араб тілінен алынған — мәңгі, шексіз.</p><p>ӘБДІБАЙ - араб тілінен алынған <em>ғабд</em> + қазақ сөзі бай. Яғни мәңгі бай.</p><p>ӘБДІБАҚИ - араб тілінен алынған <em>ғабди + бахи</em> - мәңгі, мәңгілік, яғни мәңгі жасаушы, ұзақ өмір сүруші пенде, адам.</p><p>ӘБДІБАҚИТ - араб тілінен алынған <em>ғабд + бахит</em> - бақыт. Мәңгі бақытты деген мағынаны береді.</p><p>ӘБДІБЕК - араб тілінен алынған <em>ғабд</em> + қазақ сөзі <em>бек</em>, яғни қашанда күшті, мыкты, берік.</p><p>ӘБДІҒАЗИЗ - араб тілінен алынған<em> ғабд + ғазиз</em> — қадірлі, қымбатты.</p><p>ӘБДІҒАЛИ - араб тілінен алынған <em>ғабд + ғали</em> — қымбатты, қадірлі, сүйікті, яғни аса қымбатты, қадірлі, артық, қашанда сүйікті, сүйкімді. Еркелете қысқарту тұлғасы — Әбдеш, Әбікен.</p><p>ӘБДІҒАППАР - араб тілінен алынған <em>ғабд + ғаффар</em> — кешіруші. Кешірімді әміршінің, жаратушының құлы.</p><p>ӘБДІҒОЖА - араб тілінен алынған <em>ходжа</em> — мырза, мұғалім үйретуші ие.</p><p>ӘБДІЖАППАР - араб тілінен алынған <em>джәббар</em> — құдіретті, күшті.</p><p>ӘБДІЖӘМІЛ - араб тілінен алынған <em>ғабд + жамил</em> - сұлу, өте әдемі, сүйкімді; қайырымды ақкөңіл, сыпайы.</p><p>ӘБДІКӘРІМ - араб тілінен алынған <em>ғабд + карим</em> — қолы ашық, жомарт; ақкөңіл, кең пейіл, сүйкімді, әдемі.</p><p>ӘБДІҚАДЫР - араб тілінен алынған <em>ғабд + қадир</em> құдіретті, артықшылық, лайықты, басымдылық деген мағынаны білдіреді.</p><p>ӘБДІҚАЙЫМ - араб тілінен алынған <em>ғабд + каим</em>, мәңгі өмір сүретін, мәңгілік. </p><p>ӘБДІҚАИЫР - араб тілінен алынған <em>ғабд + каир</em> — жақсы, мейірман, мейірімді, жақсылық қылушы, қайырымдылық жасаушы.</p><p>ӘБДІХАЛЫҚ - араб тілінен алынған <em>ғабд + халық</em>, жұрт, қауым, ел, халықтың, елдің қызметшісі.</p><p>ӘБДІМӘЖИТ - араб тілінен алынған <em>ғабд + мажит</em> — күшті, атақты, даңқты. Атақтылардың, даңқтылардың қызметшісі.</p><p>ӘБДІМАНАП - араб тілінен алынған <em>ғабд + манап</em> - ақсүйек, асылзада. Қысқартып еркелетіп айтылатын түрі — Әбдеш.</p><p>ӘБДІМӘЛІК - араб тілінен алынған <em>ғабд + малик</em> — патша. Патшаның қызметшісі.</p><p>ӘБДІНАСЫР - араб тілінен алынған <em>ғабд + насыр</em> жәрдем беруші, жеңімпаз.</p><p>ӘБДІНҰР - араб тілінен алынған - мәңгі жайнап, жасарып тұрушы.</p><p>ӘБДІРАҚЫМ - араб тілінен алынған <em>рахим</em> — қайырымды, мейірімді, рақымды, мейрімділікті, рақымы түсушіліктің құлы. Қысқарған түрі — Әбдірақ.</p><p>ӘБДІРАХМАН - араб тілінен алынған <em>рахман</em> — рақымды, мейірімді, кішіпейіл. Мейірімділіктің құлы. Қысқартылып Әбдірақ, Әбіш деп айтылады.</p><p>ӘБДІРАШИД - араб тілінен алынған <em>рашид</em> — саналы, ақылды, парасатты.</p><p>ӘБДІРӘСІЛ - араб тілінен алынған <em>расул</em> — елші, уәкіл, хабаршы. Синонимдері — Абдрасіл, Әбдрасыл.</p><p>ӘБДІРЗАҚ - араб тілінен алынған <em>рәззак</em> — өмірге ризық беруші. Синонимдері — Әбдіразақ, Әбдіраззақ.</p><p>ӘБДІСАМАТ - араб тілінен алынған <em>самад</em> — мәнгі, тұрақты, яғни мәңгі өмір сүруші. Синонимі — Әбсамат.</p><p>ӘБДІСАЛАМ - араб тілінен алынған <em>сәлам</em> — бейбітшілік, тыныштық. Тыныштықты, бейбітшілікті жақтаушы. Синонимі — Әбсалам.</p><p>ӘБДІСАТТАР - араб тілінен алынған <em>сәттар</em> — кешірімшіл, корғаушы; қорғау, қорған болу.</p><p>ӘБДІСЕЙІТ - араб тілінен алынған <em>сейидь</em>, — мырза, бастық, қожа, яғни, мырзаның пендесі, орындаушысы деген мағынаны білдіреді. Түрлері — Әбдулсейіт, Әбсейт, Әбусейіт, Әбшейіт. </p><p>ӘБДІХАЛЫҚ - араб тілінен алынған <em>хәлк</em> — жаратушы, жасаушы; халық, жұрт, яғни халыққа қызмет етуші.</p><p>ӘБДІХАМИТ - араб тілінен алынған <em>хамид</em> — мақтаулы, мақтауға лайық. </p><p>ӘБДІШҮКІР - араб тілінен алынған <em>шукран</em> — құрметтеу, сыйлау, алғыс айту, мақтау, мадақтау.</p><p>ӘБЕТ - араб тілінен алынған <em>абад</em> — мәңгілік, шексіздік, ұзақ өмір сүруші деген мағынаны береді.</p><p>ӘБУ - араб тілінен алынған <em>абу</em> — әке.</p><p>ӘБУБӘКІР - араб тілінен алынған <em>абу</em> — әке + <em>бикер</em> — тұңғыш; кіршіксіз пәк, таза. Тұңғыштың әкесі деген мағынаны береді.</p><p>ӘБУҒАЛИ - араб тілінен алынған <em>абу</em> — әке + <em>ғали</em> биік, жоғары, зор.</p><p>ӘБУҒАЛЫМ - араб тілінен алынған <em>абу</em> - әке + <em>ғалим</em> — оқымысты, ғұлама. Көп білетін білімді деген мағынаны білдіреді.</p><p><strong>Әбунасыр......Әшір</strong></p><p>ӘБУНАСЫР - араб тілінен алынған <em>абу</em> - әке + <em>наср </em> — жәрдем беруші, көмекші; жеңімпаз.</p><p>ӘБУСАДЫҚ - араб тілінен алынған абу — <em>әке</em> + <em>сәдик</em> — адал, таза, шыншыл, адалдық, тазалық.</p><p>ӘБУТӘЛІП - араб тілінен алынған <em>абу</em> — әке + <em>талиб</em> — білім іздеуші; сұраушы; студент.</p><p>ӘБІЛ - арабтың <em>әбу</em> — әке деген мағынаны білдіретін сөзінің сөйлеу тілдегі айтылу формасы. Бұл сөз біріккен тұлғалы кісі аттарының сыңары ретінде жиі кездеседі. Мысалы: Әбілғазы, Әбілманап, Әбілтай, т. б.</p><p>ӘБІЛҒАЗИЗ - араб тілінен алынған <em>ғазиз</em> — күшті; сирек, бағалы; суйкімді, сыпайы, қадірлі.</p><p>ӘБІЛҒАЗЫ - араб тілінен алынған <em>ғази</em> — жауынгер, әскер.</p><p>ӘБІЛҚАЙЫМ - араб тілінен алынған кәю — мәңгілік өмір сұруші.</p><p>ӘБІЛҚАЙЫР - араб тілінен алынған <em>хаир</em> - мәңгі жақсылық, рақымдылық, жақсылық пен ізгіліктің әкесі, атасы.</p><p>ӘБІЛПЕЙІЗ - араб тілінен алынған <em>фәйз</em> — асыптасу, молшылық; жомарттық байлық; жеңуші, жеңімпаз. Жомарттықтың атасы деген мағына береді.</p><p>ӘБІЛҚАН – қазақ тілінде хан — әмірші. Әміршінің әкесі деген мағына береді.</p><p>ӘДИ - араб тілінен алынған <em>ады</em> — басшы, жетекші, қолбасшы, басқарушы.</p><p>ӘДІЛ - араб тілінен алынған <em>ғадил</em> — әділдік, шыншылдық, ақиқаттық, дұрыстық. Біріккен тұлғалы есімдер — Әділбай, Әділбек, Әділғазы, Әділхан, Әділжан, Жанәділ, Бекаділ, Нұрәділ, Жүмәділ, т. б.</p><p>ӘБІЛҚАСЫМ - араб тілінен алынған <em>хасым</em> — сұлу, әдемі.</p><p>ӘЖІБАЙ - көне түркі тілінен келген <em>әжі</em> — аға + <em>бай</em>. Бұл әжі сөзі біріккен тұлғалы кісі есімдерінің құрамында қолданылып, кейде қажы, әжі түрінде жиі кездеседі. Ондай біріккен тұлғалы есімдер — Әжібек, Әжіғали, Әжігерей, Әжімұкамбет. Еркелете қысқартып айту тұлғалары — Әжікен, Әжтай, Әжік.</p><p>ӘЗЕЛ - араб тілінен алынған <em>азил</em> — мәнгілік, өмірлік.</p><p>ӘЗЕРБАЙ - иран тілінен алынған <em>азер</em> — от + қазақ сөзі <em>бай</em>, яғни батыл, ер жүрек адам.</p><p>ӘЗІЗ - араб тілінен алынған <em>азизъ</em> — қадірлі, қымбатты, құрметті, сүйкімді, аяулы, бағалы. Біріккен тұлғалы есімдер — Әзізбай, Әзізбек, Әзізқан, Әзізғали, Әзізғожа, Әзізәли, Әзізжан, Әзізсейіт. Еркелете қысқартып айту тұлғалары Әзізтай, Әзтай, Әзкен, Әзкеш. Түрлері — Ғазиз, Ғазис.</p><p>ӘЗІЛХАН - көне түркі тілінен келген <em>азілу</em> — мұрагерлік, рулық, тайпалық + хан.</p><p>ӘЗІМ - араб тілінен алынған <em>азимь</em> — ұлы, үлкен атақты; күш, қуат, құдірет. Біріккен тұлғалы есімдер — Әзімбай, Әзімхан, Әзімжан.</p><p>ӘКПАР - араб тілінен алынған <em>акбар</em> — ұлы, өте үлкен, зор, құрметгі.</p><p>ӘКРАМ - араб тілінен алынған <em>әкремь</em> — құрметті, сыйлы, мархабатты, мейірімді, нағыз мырза. Біріккен тұлғалы есімдер — Әкрамбай, Әкрамбек.</p><p>ӘКІМ - араб тілінен алынған <em>хаким</em> — дана, данышпан, кемеңгер. Біріккен тұлғалы есімдер — Әкімбай, Әкімбек, Әкімғожа, Әкімжан, Әкімнұр, Әкімтай, Әкімхан.</p><p>ӘЛҒАЗЫ - араб тілінен алынған <em>әлқаузын</em> — жаугер, шерік, қосын.</p><p>ӘЛИ - араб тілінен алынған <em>ғали</em> — биік, аса зор, заңғар. Біріккен тұлғалы есімдер — Әлиайдар, Әлиасқар, Әлиахмет, Әлихан, Әлиақпар. Синонимдері — Ғали, Қали, Әлі.</p><p>ӘЛИАЙДАР - араб тілінен алынған <em>ғали</em> , <em>хәйдәр</em> - арыстан, яғни арыстандай күшті, қайратты Әли. Қыскартылып айтылатын түрі — Әлкей.</p><p>ӘЛИАСҚАР - араб тілінен алынған <em>ғали</em> — асқар, яғни құдіретті Әли деген мағына береді.</p><p>ӘЛІНҰР - араб тілінен алынған <em>ғали</em> + <em>нур</em> — көркі, ажары артық, әдемі деген мағынаны білдіреді.</p><p>ӘЛІБИ - араб тілінен алынған <em>ғали</em> + қазақ тілінен алынған би. Жоғары мәртебелі би деген мағыналы есім.</p><p>ӘЛІМ - араб тілінен алынған <em>ғалым</em> — білімді, білгір, дана; оқымысты, ғалым. Біріккен тұлғалы есімдер Әлімбай, Әлімбек, Әлімжан, Әлімқұл, Әлімхан т. б. Түрі — Ғалым.</p><p>ӘЛІШЕР - араб тілінен алынған <em>ғали</em> — жоғары, биік + шер — арыстан.</p><p>ӘМЕТ - араб тілінен алынған — мерзім, шек.</p><p>ӘМИН - араб тілінен алынған — адал, сенімді; кауіпсіз, игілікті.</p><p>ӘМІР - араб тілінен алынған — әкім, бастық; нұсқау. Біріккен тұлғалы есімдер - Әмірбай, Әмірбек, Әміржан, Әміртай. Синонимі — Міртай.</p><p>ӘМІРБЕК – көне түркі тілінен келген, дос, сүйікті жолдас. Біріккен тұлғалы есім — Әміржан.</p><p>ӘНЕС - араб тілінен алынған — <em>анис</em> — дос.</p><p>ӘНУАР - арабтың нұр сөзінің көпше түрі. Мағынасы — нұрлы, ең жақсы, жарық, жарқыраған. Біріккен тұлғалы есімдер — Әнуарбек, Әнуархан.</p><p>ӘПСАЛАМ - араб тілінен алынған <em>гәфф</em> + <em>салам</em> - қайырлы, бейбітшілік, тыныштық.</p><p>ӘПСАМАТ - араб тілінен алынған <em>гәфф + сәмәд</em> - ізгілікті, мәңгілікті.</p><p>ӘРІП - араб тілінен алынған <em>әриб</em> - қабілетті, білетін, білгір, түсінетін; дана, данышпан. Біріккен тұлғалы есімдер — Әріпбай, Әріпжан, Әріпқан.</p><p>ӘСЕР - араб тілінен алынған <em>асир</em> - әсер; ықпал; ескерткіш, белгі.</p><p>ӘСЕТ - араб тілінен алынған <em>асад</em> - арыстан; жылдың бесінші айына тән. Зодиак белгісі. Синонимдері — Арыстан, Хайдар, Шер.</p><p>ӘСКЕР - араб тілінен алынған <em>гаскер</em> — әскер, қосын, жауынгер. Түрлері - Әшкер, Ләшкер. Біріккен тұлғалы есім - Әскербек.</p><p>ӘУЕЗ - араб тілінен алынған <em>ауыз</em> - дауыс, дыбыс, үн. Біріккен тұлғалы есімдер — Әуезбай, Әуезбек, Әуезқан. </p><p>ӘУЕЛ - араб тілінен алынған <em>ауел</em> — алғашқы, бастапқы, бірінші. Біріккен тұлғалы есімдер — Әуелбай, Әуелбек, Әуелхан.</p><p>ӘШЕКЕЙ – қазақ есімі, әдемі ою-ернек, нақыс.</p><p>ӘШІМ - араб тілінен алынған — қадірлі, құрметті.</p><p>ӘШІМБАЙ - араб тілінен алынған <em>хәшим</em> + қазақ сөзі бай. Құрметті, қадірлі болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>ӘШІМХАН - араб тілінен алынған <em>хәшим + хан.</em> Құрметті, қадірлі, мәртебесі биік адам болсын деген тілекпен қойылғаны байқалады.</p><p>ӘШІР - араб тілінен алынған ғашир — оныншы; мукарам айының оныншы күні туылған бала. Біріккен тұлғалы есімдер — Әшірбай, Әшірбек, Әшірәлі және т. б.</p><p><strong>Баба......Байсал</strong></p><p>БАБА - иран тілінен алынған <em>бобо</em> — арғы ата, дада. Біріккен тұлғалы есімдер — Бабажан, Бабахан, Бабанияз.</p><p>БАБАҒАЛИ - иран тілінен алынған <em>бобо</em> + араб тілінен алынған <em>ғали</em>, яғни Ғали ата.</p><p>БАБАҒОЖА - иран тілінен алынған <em>бобо</em> + араб тілінен алынған <em>ғожа , хожа</em> - яғни үлкен қожа.</p><p>БАБАЖАН - иран тілінен алынған<em> бобо + жан.</em> Атаның сүйікті жаны, адамы. </p><p>БАБАҚАН - иран тілінен алынған <em>бобо</em> + қазақ тілінен алынған <em>қан ( хан)</em> яғни үлкен, ата хан. </p><p>БАБАНИЯЗ - иран тілінен алынған <em>бобо + нияз</em> —өтініш, тілек; үміт, сый, тарту. Еркелете қысқартып айту тұлғалары — Бабатай, Бабаш.</p><p>БАБАС - азербайжан тілінен алынған <em>бабасы</em> — атай, үлкен әке.</p><p>БАҒАШАР - иран тілінен алынған<em> бәхт</em> + қазақ тілінен алынған <em>ашар</em>. Бағы ашылған, құт қонған, ырысы бар.</p><p>БАҒДАТ - иран тілінен алынған <em>бағ (баг) + дад</em> — сый, сыйлық.</p><p>БАҒЫБАЙ - араб тілінен алынған <em>бәхт</em> + қазақ сөзі бай. Бақытты адам деген мағыналы есім. Түрі — Бағыбек.</p><p>БАҒЛАН - қазақ тілінен - ерте туып, жетілген қозы. Ауыспалы мағына - жайнаған жас.</p><p>БАДАМБАЙ - иран тілінен алынған <em>бадам</em> — оңтүстікте өсетін жеміс ағашы, соның жемісі.</p><p>БАЗАН – араб тілінен - бассейн.</p><p>БАЗАР – иран тілінен - мейрам, базар күні, сауда-саттық орны.</p><p>БАЗАРБАЙ – иран тілінен алынған <em>базар</em> + қазақ сөзі <em>бай</em>. Өмірі қуаныш пен қызыққа бай болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЗАРЛЫ - иран тілінен алынған <em>базар +</em>араб тілінен алынған<em> ғали </em>немесе<em> әлі. </em>Өмірі тамашаға пен қызыққа бай болсын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі – Базарғали.</p><p>БАЗЫЛ - араб тілінен алынған <em>базл – </em>жомарттық, мырзалық, сый тарту. Түрлері – Фазыл, Пазыл. Біріккен тұлғалы есімдер – Базылбек, Фазылбек, Фазылхан, Пазылбек.</p><p>БАЙ - бұл сөз түркі халықтары тілінде мал-дүниесі мол, ауқатты, әлді адам деген мағынаны білдіреді. </p><p>БАЙАРЫСТАН - арыстан сияқты батыл, ер жүрек балаға бай болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙАХМЕТ – қазақтың сөзі <em>бай</em> + араб сөзі - <em>ахмет</em>. Мақтауға лайық.</p><p>БАЙБАҚТЫ - дүниеге, өмірге бай адам, ер бала келеді деп күтті, үміттенді деген мағыналы есім.</p><p>БАЙБАРЫС, БЕЙБАРЫС - бұл түрікмен, татар, қазақ, қырғыз тілдердегі ескі есім. Барыс ертедегі түркілердің жыл санауындағы үшінші жыл аты, сол жылы туған балаға осындай ат қойылған.</p><p>БАЙБЕК - бала мықты, бай болсын деген тілекпен қойылған.</p><p>БАЙБОЛ - бала ауқатты, бай болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙБОЛАТ - бала ауқатты, бай болады деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙБОЛДЫ - мұндай есім, әдетте, көп балалы үйдін баласына қойылып отырған.</p><p>БАЙБОСЫН , БАЙБОЛСЫН - бала дәулетті, күйлі-қуатты, бай болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙБӨРІ - көне түркі тілінен келген бөрі-қасқыр. Біріккен тұлғалы есімдер — Бөрібай, Қасқырбай.</p><p>БАЙҒАЛИ - қазақ тілінен алынған <em>бай</em> + араб сөзі <em>ғали</em> — биік, жоғары. Өте бай адам деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАЙҒАНАТ - <em>бай + қанат</em>, яғни сүйенері, тірегі көп, туысы мол деген мағынада қойылған есім.</p><p>БАЙҒАНИ - қазақ тілінен алынған <em>бай</em> + араб сөзі <em>ғани</em> — дәулетті, ауқатты, адам.</p><p>БАЙҒОЖА - қазақ тілінен алынған <em>бай</em> + иран сөзі <em>ходжа</em> - қожайын, мырза, ұстаз.</p><p>БАЙДӘУЛЕТ - дүниеге, байлыққа, бакытқа бай деген мағынадағы есім.</p><p>БАЙДАР - байлықтың қожасы, иесі.</p><p>БАЙДІЛДА – қазақтың сөзі <em>бай</em> + араб сөзі <em>дилла</em> - алтын, алтын ақша, яғни алтынға, алтын ақшаға бай болсын деп қойылған есім. Еркелете, қысқартып айту тұлғасы — Байдаш.</p><p>БАЙЖАН - қазақ тілінен алынған <em>бай</em> + тәжік тілінен алынған <em>джон</em>, үйде бала көп бөлсын, адам саны көбейсін, өсе берсін деген тілекпен қойылған есім. Түрі — Жанбай.</p><p>БАЙЖАНБАЙ – жанға, адамға бай болсын, баланың жолдастары, туған-туыстары көп болсын, бай болсын деген тілекпен қойылады.</p><p>БАЙЖАРАС, - байлығы жарассын деген мағынаны білдіретін есім.</p><p>БАЙЖОЛ - баланың өмір-жасы, өмір жолы ұзақ бөлсын деген тілекпен қойылған.</p><p>БАЙЖІГІТ - дәулетгі азамат, нағыз жігіт болсын деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАЙЗАҚ - <em>бай + зақ</em> —ұзақ сөзінің қысқарған түрі. Баланың өмір-жасы ұзақ болып, көп жасасын деген тілекпен қойылған.</p><p>БАЙҚОШҚАР - бала ұрпаққа бай болсын деген тілекпен қойылғаны аңғарылады.</p><p>БАЙҚҰТ - ырыс, бақыт. Бала ырысты, бақытты болсын деген тілекпен қойылған.</p><p>БАЙҚҰТТЫ - бақытты бай деген мағынаны білдіретін есім. Түрі — Құттыбай.</p><p>БАЙЛЫ - бақытты, асқан бай, дәулетті.</p><p>БАЙМАҒАМБЕТ - қазақ тілінен алынған <em>бай</em> + иран тілінен алынған <em>мағамбет</em>. Атақты, даңқты, атағы жайылған. Еркелетіп айту тұлғалары — Байкен, Бәкен, Байкеш.</p><p>БАЙМАДИ – қазақтың сөзі <em>бай</em> + арабтың сөзі <em>мади</em>. Мадит — ұзақ, ұзын. Бала жасы ұзақ болсын, көп жасасын деп қойылған есім.</p><p>БАЙМАН - қазақ тілінен алынған <em>бай</em> + тәжік тілінен алынған <em>ман</em> — адам, кісі, яғни бай адам, дәулетті кісі. Түрлері — Баймен, Бәймен.</p><p>БАЙМҰРАТ – қазақтың сөзі <em>бай </em>+ араб тілінен алынған <em>мурад</em> — мұратына жеткен бай.</p><p>Түрі — Мұратбай.</p><p> </p><p>БАЙМЫРЗА – қазақтың сөзі <em>бай </em>+ иран тілінен алынған <em>мырза</em>. Түрлері — Мырзабай, Мырзабек.</p><p>БАЙНАЗАР - қазақ тілінен алынған <em>бай </em>+ араб тілінен алынған <em>назар</em> — ықылас, іңкәр, көзқарас.</p><p>БАЙНҰР - қазақ тілінен алынған <em>бай </em>+ араб тілінен алынған <em>нұр</em>. Нұры жанған, бағы асқан адам болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙСАЛ - сабырлылық, тыныштық, табандылық.</p><p><strong>Байсан......Бәкір</strong></p><p>БАЙСАН - біріккен тұлғалы есім. Ауыспалы мағынасы есебі жоқ, қисапсыз. Түрі — Сансызбай.</p><p>БАЙСАРЫ - <em>бай + сары.</em> Байсары есімінің соңғы «ы» дыбысының түсіп, қысқарған түрі Байсар. Синонимі - Сарыбай.</p><p>БАЙСЕРКЕ - <em>бай + серке</em>, түрі — Серкебай.</p><p>БАЙСҰЛТАН - қазақ тілінен алынған <em>бай </em>+ араб тілінен алынған <em>сұлтан</em>. Билік жүргізуші деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАЙТАҚ — ұшы-қиыры жоқ кең, шексіз; шамадан тыс көп, өте мол.</p><p>БАЙТАС - адам өміріндегі бақыт пен байлық тастай берік, мықты болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙТЕМІР - баланың өміріндегі байлығы мен бақыты темірдей мықты болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙТУ - бала бай боп туды, өмірге бай боп келді деген мағынада қойылған есім.</p><p>БАЙТУҒАЙ - бала бақытты, өмірі бай боп туса екен деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙТҰР - бақытты өмір сүр, өмірінде молшылық-береке болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЙШЫ - байышы, бай бол деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАЙЫР - бай болар, бақытты болар деген мағынаны білдіретін есім.</p><p>БАЙЫЗБАЙ - араб тілінен алынған <em>фаиз</em> — молшылық, жомарттық. Тіліміздегі Жомартбай, Мырзабай есімдерімен мәндес.</p><p>БАҚАЙ - араб тілінен алынған <em>бахи</em> — қатты, тұрақты, мәңгі.</p><p>БАҚҚОЖА - араб тілінен алынған <em>бахт</em> — бақыт, құт, ырыс + араб тілінен алынған <em>ходжа</em> — ұстаз, мырза қожайын.</p><p>Бақытты ұстаз, ырысы асқан мырза.</p><p> </p><p>БАҚИ - араб тілінен алынған мәңгілік, адал, тұрақты.</p><p>БАҚТАЛАП - араб тілінен алынған <em>бахи</em> + қазақтың сөзі <em>талап</em>. Бағы асқан талапты, талант иесі болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАҚТАРАЙ - араб тілінен алынған <em>бәхт</em> + қазақтың сөзі <em>арай</em>. Бақыты жанған, жайнаған деген мағыналы есім.</p><p>БАҚТИЯР - иран тілінен — бақытты, кұтты.</p><p>БАҚТЫБАЙ - араб тілінен — бақытқа бай, бақытты.</p><p>БАҚЫТЖАН - араб тілінен алынған <em>бәхт </em>+ иран тілінен алынған <em>жан</em>. Бақытты жан, бағы асқан адам.</p><p>БАҚЫТЖАР - араб тілінен алынған <em>бәхт</em> + қазақтың сөзі жар — <em>дос</em>. Бақытты жолдас болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАҚЫТҚАЛЫ - (қараңыз: Оразалы).</p><p>БАҚЫТКЕЛДІ - (қараңыз: Оразгелді).</p><p>БАҚЫТБЕК - (қараңыз: Оразбек).</p><p>БАЛАБАЙ - <em>бала + бай</em>. Баласы көп болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЛАҚАЙ - бала сөзінің еркелетіп айту түрі.</p><p>БАЛАХМЕТ - араб тілінен алынған <em>бала</em> — жүрек, жан, ес, ой, зейін; қанат, қол + <em>ахмет</em>. Ата-ананың сүйеніші, қанаты, тірегі. Біріккен тұлғалы есімдер — Балқыбал, Балқыбек.</p><p>БАЛҒАБЕК - <em>балға + бек</em>, бала балғадай мықты, берік болсын деген тілекпен қойылған есім. </p><p>БАЛҒОЖА – араб тілінен алынған <em>бал</em> — жүрек + <em>қожа</em> - жүректің әміршісі, деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАЛҚЫ, — елжіреу, насаттану. Біріккен тұлғалы түрі — Балқыбек.</p><p>БАЛМҰҚАН - араб тілінен алынған <em>бал </em>+ араб тілінен алынған <em>мухқан</em> — қызмет етуші. Адал жүрегімен қызмет етуші.</p><p>БАЛТА - бала өткір, қайтпас-қайсар батыл, мықты болсын деген ниетпен қойылған. Біріккен тұлғалы есімдер — Балтабай,</p><p>Балтабек. Еркелете кысқартып айтылған түрі - Балташ.</p><p> </p><p>БАЛУАНҒАЛИ - иран тілінен алынған <em>пахлеван</em> — батыр, ер, күрескер, палуан + араб тілінен алынған<em>ғали</em> — жоғары биік. Ең мықты күрескер, батыр деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАПА - араб тілінен алынған <em>уәфа</em> — дұрыстық, адалдық; толықтык; сөзде тұру, уәдені орындау.</p><p>БАРАТ - араб тілінен алынған <em>бара</em> - босаған, тыныс алған.</p><p>БАРАҚ - араб тілінен алынған <em>бәррақ — баррақ</em> - жарқыраған, құбылған. </p><p>БАРЖАҚСЫ - барлығы ойдағыдай, көнілдегідей деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАРИ - араб тілінен алынған <em>бари</em> - жаратушы. </p><p>БАРЛАС - моңғол тілінен алынған <em>батыр</em>, атақты жерден шыққан адам. </p><p>БАРЛЫБАЙ – қазақтың сөзі <em>бар</em> - үлкен, зор + қосымша <em>лы</em> + <em>бай</em>; дәулетті, бай адам.</p><p>БАРЫС - жолбарыс тұқымдас жыртқыш аң; көне, он екі мүшел жыл атынын үшінші аты.</p><p>БАСАР - өлген баланың орнын басар, жасы ұзақ болар деген үміт, тілекпен қойылған есім.</p><p>БАСҚАН - баласы өлгеннен кейін туған балаға осындай ат қойылған.</p><p>БАСТАУБАЙ - <em>бастау + бай,</em> бастаудай мөп-мөлдір, таза адам боп өссін деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАСЫМ - күші, білімі басқадан артық, мол, басым болсын деп қойылған есім.</p><p>БАТТАЛ - иран тілінен алынған <em>баттол</em> — батыл, өткір, өжет.</p><p>БАТТАЛХАН - иран тілінен алынған <em>баттол</em> + көне туркі тілінен алынған <em>хан</em> — өткір, өжет, батыл хан.</p><p>БАТЫР - қазақ тілінен алынған <em>каһарман</em> - батыл, ер жүрек.</p><p>БАТЫРАЛЫ - <em>батыр </em>+ араб тілінен алынған алы , <em>ғали</em> сөзінің жуан айтылуы, яғни батыр ғали.</p><p>БАТЫРБЕК - <em>батыр + бек</em>, мықты, күшті батыр. Түрі — Бекбатыр.</p><p>БАТЫРҚАН - әрі батыр әрі хан болсын деген тілекпен қойылған көне есім.</p><p>БАТЫРЛАН - өжеттену, ер жүректене түсу.</p><p>БАТЫРША - <em>батыр + ша , шах</em> иран сөзінің қысқарған түрі. Батыр шах деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАУБЕК - өмір-жасы ұзақ, өмірлі болсын, табанды жігіт болсын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі — Бекбау.</p><p>БАУЫРЖАН - ағайынға, туған-туысқа жан-тәнімен берілсін, жанындай жақсы көрсін, бауырмал болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БАЯЗИТ - араб тілінен <em>Абуязид</em> есімінің өзгерген түрі. Абуязид — Язидтің әкесі деген мағынаны білдіреді. Ал Язид сөзінің тура мағынасы – ерекше, айрықша асқан.</p><p>БАЯН - араб тілінен — анық, ашық. Алаңсыз, бақытты деген мағынаны білдіреді.</p><p>БАЯНДЫ - тұрақты, табанды.</p><p>БАЯТ - араб тілінен — хак, ақшыл түсті.</p><p>БӘКІР - араб тілінен — зерттеуші.</p><p>БӘШІР - араб тілінен — қуанышты хабар жеткізуші, хабаршы, жаршы.</p><p>БЕГЕШ - көне түркі тілінен келген, ескі қазақ тілдерінде ведас — хан ұлы деген мағынада айтылған. </p><p>БЕДЕЛБАЙ - даңққа, атаққа, абыройға бай деген мағынаны береді.</p><p>БЕДЕЛБЕК , БЕДЕЛХАН - беделі, абырой-атағы мықты, зор.</p><p>БЕКБАУ - (қараңыз: Баубек). </p><p>БЕЙБІТ - иран тілінен алынған — бейбітшілік, тыныштық, татулық. Синонимі — Тынышбек, Тиышбек.</p><p>БЕЙБІТЖАН - иран тілінен алынған - <em>бейбіт + жан</em>, тыныштықты, татулықты сүйетін адам.</p><p>БЕЙҚАН – азербайжан, түрік тілдерінен алынған <em>бей + бек</em> сөзінің варианты +<em> қан (хан)</em>, демек, есімнің мағынасы — мықты дегенді білдіреді.</p><p>БЕЙҚҰТ - иран тілінен алынған — тыныш, бейбіт.</p><p>БЕЙСЕНБІ – иран, тәжік тілдерінен алынған — <em>бес + шамбэ</em> — күн, календар бойынша аптаның төртінші күні, сол күні туылған балаға осындай ат беріліп отырған. Күрделі тұлғалы есімдер — Бейсеналы, Бейсенбай, Бейсенбек, Бейсенғали. Еркелете — қысқартылып айтылатын түрі — Бейсен.</p><p>БЕЙІМБЕТ - Бимухамбет деген есімнің дыбыстық тұрғыдан өзгерген түрі. Біріккен тұлғалы есімдер құрамындагы бей — би — бек сөздері түркі тілдерінде «кінәз, бек, әкім, төре» мағыналарында қолданылады.</p><p>БЕЙІС - иран тілінен алынған<em> бахшт</em> — ұжмақ. Біріккен тұлғалы есімдер — Бейісәлі, Бейісбай, Бейісқали. Екінші мағынасы мықты, берік.</p><p>БЕГАЙДАР - қазақтың сөздерден <em>бек</em> — мықты, күшті + <em>айдар</em> — балалардың төбесіне қөйылатын бір шөк шаш. Араб тілінен алынған айдар — хайдар — арыстан деген сөзінің өзгерген түрі.</p><p>БЕКБАЙ – мықты, зор, бай.</p><p>БЕКБАТЫР - <em>бек + батыр</em>. Мықты, күшті батыр деген мағынаны білдіреді.</p><p>БЕКБЕРГЕН - <em>бек + берген</em>.Өмір-жасын ұзақ етіп берген деген мағынаны білдіреді.</p><p>БЕКБОЛ - баланың өмір-жасы ұзақ болсын, мықты болсын деген мағынаны білдіреді.</p><p>БЕККБОЛАТ - <em>бек + болат</em>. Бала мықты болады, болаттай берік, өмір-жасы ұзақ, болып, көп жасайды деген тілекпен қойылған. Еркелете қысқартып айту түрлері — Бекен, Бекет.</p><p>БЕКДАЙЫР - <em>бек</em> + араб тілінен алынған <em>дайр</em> - дайра. Ауданның, аймақтың әкімі, басшысы.</p><p>БЕКЕЖАН – қазақтың сөзі <em>беке</em> + тәжіктің сөзі <em>жан</em>. Адам жанының патшасы деген мағынаны білдіреді.</p><p>БЕКЕЙ - бекем бол, мықты бол.</p><p>БЕКЕМБАЙ - <em>бекем</em> — мықты, берік + <em>бай</em>. Мықты, күшті адам.</p><p>БЕКЕШ – азербайжан, түрік тілдерінен алынған — <em>Бекеш , Бекіш</em> — хан ұлы. Бұл есім Бекембай, Бекмырза, Бекқали сияқты есімдердің еркелете-қысқартып айтылған түрі.</p><p>БЕКЖАН - қазақ тілінен алынған <em>бек </em>+ тәжік тілінен алынған <em>жан</em>. Мықты, берік, қайратты адам.</p><p>БЕКЖАСАР - бала ұзақ өмір сүрсін, көп жасасын деген тілекпен қойылған есім. Синонимі — Көпжасар.</p><p>БЕКЖІГІТ - мықты, күшті, берік жігіт, азамат.</p><p>БЕКЗАТ – бек + иран тілінен алынған <em>зат , зада</em> — бектің ұлы, бектен туған перзент.</p><p>БЕККЕЛДІ - өмірге берік, мықты боп келді деген мағынаны білдіреді.</p><p>БЕКҚАЛИ - <em>бек </em>+ араб тілінен алынған <em>ғали</em> - мықты, күшті.</p><p>БЕКЛАН - <em>бек</em> — берік, бекім + қосымша <em>лан</em>, мықты, бекем.</p><p>БЕКМҰХАМБЕТ - <em>бек</em> - күшті + араб тілінен алынған <em>мұхамед</em>. Күшті Мұхамед. өзгерген түрі — Баймахан, Бекмақан. Еркелете қысқартып айтылатын түрлері — Бектай, Бекен, Бекеш, Бекіш.</p><p>БЕКМҰРАТ - қазақ тілінен алынған <em>бек </em>+ араб тілінен алынған <em>мұрат</em> — тілек, мақсат, мұраты, ойлаған арман-тілегі зор деген мағынада.</p><p>БЕКНАЗАР - <em>бек </em>+ араб тілінен алынған <em>нәзәр</em> – көзқарас, назары қатты түскен деген мағынаны білдіреді. </p><p>БЕКНАР - <em>бек</em> — өте, әсіре + иран тілінен алынған <em>нар</em> — тіршілік күші, қуат.</p><p>БЕКНИЯЗ - қазақ тілінен алынған <em>бек</em> — күшті, + иран тілінен алынған <em>ниязь</em> — өтініш, тілек; үміт; сый, тарту.</p><p>БЕКСЕЙІТ - <em>бек</em> — күшті, мықты + араб тілінен алынған <em>сейдь</em> — мырза, бастық, әкім; құрметті, қадірлі.</p><p>БЕКСҰЛТАН - қазақ тілінен алынған <em>сұлтан</em> — билеуші әкім. Синонимі — Сұлтанбек.</p><p>БЕКТЕМІР - бала темірдей мықты, берік болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БЕКТЕМІС - <em>бекте</em> — бекіту, мықты ұстау. Бұл Бектұрған деген есімнің синонимі болып табылады.</p><p>БЕКТЕН - мықты бол, берік бол деген мағынаны білдіретін есім.</p><p>БЕКТҰР - бұл есім бала өмірлі, тұрақты болсын деген тілекпен қойылған. Түрі — Түрбек. Еркелетіп айтылатын түрі — Бекен.</p><p>БЕКТҰРҒАН - бала өмірде ұзақ өмір сүрсін, тұрақтап қалсын деген мағынаны білдіреді. Түрі — Тұрғанбек.</p><p>БЕКТҰРСЫН - бұл есім де баланың жасы ұзақ болсын, көп жасасын деген тілекпен қойылған.</p><p>БЕКТІЛЕУ - қазақ тілінен алынған <em>бек</em> - өте + <em>тілеу</em> — тілек. Түрі — Өтетілеу.</p><p>БЕКІН - мықты бол, бекем бол деген мәндегі есім.</p><p>БЕЛАСАР - тірек, күш. </p><p>БЕЛАСЫЛ - ең қымбат, нағыз мықты таяныш, сүйеніш деген мәндегі есім.</p><p>БЕЛБЕРДІ - <em>бел + берді</em>, өмірге таяныш, сүйеніш берді, ер бала берді деген мәндегі есім.</p><p>БЕЛГІБАЙ - <em>белгі</em> - көне түркі тілінде дана, данышпан деген сөз. Синонимдері — Нысанбай, Нышанбай.</p><p>БЕЛЕС - асу, шоқы.</p><p>БЕРГЕН - ер бала туды деген мағынадағы есім.</p><p>БЕРДЕН - <em>бер</em> + қосымша ден.</p><p>БЕРДИЯР - қазақ тілінен алынған <em>берді </em>+ иран тілінен алынған <em>яр</em> — дос, яғни дос берді деген мағынаны білдіреді.</p><p>БЕРДІ - сыйлады, тарту етті. Біріккен тұлғалы есім — Бердібай.</p><p>БЕРДІМҰРАТ – қазақ тілінен алынған <em>берді </em>+ араб тілінен алынған <em>мурад</em> — тілек, мақсат. Мұраты орындалды деген мағыналы есім.</p><p>БЕРДІНИЯЗ - қазақ тілінен алынған <em>берді </em>+ иран тілінен алынған <em>нияз</em> — өтініш, сый. Сұрап алған бала. Қыскартып айтылатын түрі — Бернияз.</p><p>БЕРЕКЕ - ырыс, молшылық, құт. Түрі — Берекет.</p><p><strong>Берен......Бірлік</strong></p><p>БЕРЕН - асыл құрыш.</p><p>БЕРЖАН - <em>бер + жан - </em>жанын беретін, ештене аямайтын адам деген мағыналы есім.</p><p>БЕРКІН - берік, мықты бол сөзінін қысқаша тұлғасы. Біріккен тұлғалы есім — Беркінбай.</p><p>БЕРҚАЙЫР – қазақ тілінен алынған <em>бер </em>+ араб тілінен алынған <em>кейр</em> - жақсы, қайырымды, тамаша. Бала мейірімді, қайырымды болсын деген тілекпен қойылған.</p><p>БЕРНАР - <em>бер + нар</em> - күшті, мықты. Бала күшті, мықты болсын деген тілекпен қойылса керек.</p><p>БЕРІК - мықты, бекем, беркін, табанды, тұрақты.</p><p>БЕРІКБАЙ - (қараңыз: Мығым)</p><p>БЕСБАЙ - балаға Үшбай, Бесбай, Жетібай, Тоғызбай деп есім беру белгілі бір ырыммен байланысты болған.</p><p>БИАХМЕТ - қазақ тілінен алынған <em>би</em> - әкім + араб тілінен алынған <em>ахмет</em> — мақтаулы, мақтауға лайық.</p><p>БИБАТЫР - қазақ тілінен алынған <em>би + батыр.</em></p><p>БИҒАЛЫМ - қазақ тілінен алынған <em>би</em> - үлкен + араб тілінен алынған <em>ғалым.</em></p><p>БИДАЙБЕК - бала астыққа кенелсін деген тілекпен қойылып отырған.</p><p>БИЖАН - билік, үстемдік, әкімдік жүргізуші адам.</p><p>БИМАН - <em>би </em>+ иран тілінен алынған <em>ман</em> - адам, яғни әкім адам.</p><p>БИМАҒАМБЕТ – қазақ тілінен алынған <em>би </em>+ араб тілінен алынған <em>Мұхаммед</em>. Құдіретті деген мағына береді. Қысқарған түрлері — Битай, Бимет.</p><p>БОДАН - көне түркі тілінен алынған <em>будун</em> — халық, ел.</p><p>БОЗАЙ - тіліміздегі боз — көп мағыналы сөз: ақшыл-сарғылт, ашық-қылан түс; құрғақ сор жер; ауыспалы мағына жас өспірім боз бала; жаңа (боз үй, боз киіз). Баланы айға балау негізінде қойылса керек.</p><p>БОЗДАҚ - жас жігіт, бозбала. Түрлері — Бозжан, Бозжігіт. Еркелете қысқартып айту түрі — Бозтай.</p><p>БОЛАТ - иран тілінен алынған <em>пулад</em> — құрыш. Біріккен тұлғалы есімдер — Болатжан, Болатбек, Болатқан, Болаттай, Жанболат, Бекболат, Тасболат, т. б.</p><p>БОЛАТБЕК - иран тілінен алынған <em>пулад</em> — құрыш + <em>бек</em>. Болаттай мықты, берік болсын деп қойылған есім.</p><p>БОЛАТЖАН - болаттай берік, мықты адам деген мағына береді.</p><p>БОЛАТҚОЖА - мықты қожайын деген мағынаны білдіреді.</p><p>БОЛҒАН - кемеліне келіп толған, жетілген, кенелген деген мағынаны білдіретін есім.</p><p>БОЛҒАНБАЙ - кемеліне келіп, толып жетілген, кенелген бай адам деген мағыналы есім.</p><p>БОЛСЫНБЕК - құрыштай берік, мықты болсын деп қойылған есім.</p><p>БОРАН - бала қатулы, батыл ер болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БОРАНБАЙ - ерте кезде боранды күні туылған балаға осындай ат қоя берген.</p><p>БОРАНҒАЗЫ - ызғарлы, қаһарлы жауынгер, әскер деген мағынаны білдіретін есім.</p><p>БОТАБАЙ - бала ботаға бай болсын деген тілекпен қойылған есім. Еркелете кысқартып айту тұлғалары — Ботай, Ботан, Боташ.</p><p>БОШАЙ - көне түркі тілінен келген <em>бош</em> — тәуелсіз, еркін + <em>бай</em>.</p><p>БӨПЕТАЙ - иран тілінен алынған <em>бәбек, бөбек</em> — жас бала, сәби. Еркелете қысқартып айту тұлғасы Бөпей.</p><p>БӨЖЕЙ - дана, данышпан.</p><p>БӨКЕЙ - батыр, ер, палуан сөзінін өзгерген түрі.</p><p>БӨЛЕБАЙ - туыстық атаумен байланысты қойылған есім, шешелері туыс балалар бөле болады.</p><p>БӨЛТІРІК - бала батыл, өткір, азулы болсын деп қойылған есім.</p><p>БОРІБАЙ - бала бөрі сияқты еш нәрседен жалтармайтын батыл, азулы, күшті бөлсын деп қойылған есім. Түрі - Қасқырбай.</p><p>БУРА - бұл есім бала күшті, мықты болсын деген тілекпен қойылса керек. Біріккен тұлғалы есімдер: — Бурабай, Бурақан.</p><p>БҰҒЫБАЙ - бұғыға бай болсын деген тілекпен қойылған есім. </p><p>БҰЗАУШЫ - (қараңыз: Тана- бай).</p><p>БҰҚА - (қараңыз: Танабай).</p><p>БҰЛАБАЙ - <em>бұла</em> — еркін, ерке деген ұғымды білдіреді. Синонимі —Еркебай.</p><p>БҰЛАҚБАЙ - бұлаққа балап қойылған есім.</p><p>БҰЛАНБАЙ - қазақ тілінен алынған бүлан — бұғы тектес аң.</p><p>БҰЛДЫБАЙ - дүниеге бай болсын деген тілекпен қойылған есім.</p><p>БҰЛҚЫШ - есімнің түбірі бұлқы-жұлқы, жұлқып тарт — ш есім қосымшасы. Қайратты, жігерлі, пысық, еті тірі.</p><p>БҰРХАН - араб тілінен — дәлел, айғақ, себеп.</p><p>БҰХАРА - араб тілінен алынған <em>бухара</em> — қара халық, Өзбекстандағы әйгілі қала аты, содан қойылған есім. Біріккен тұлғалы есім — Бұхарбай.</p><p>БҮРКІТ - бүркіт сияқты алғыр, қыран, мықты болсын деген тілекпен қойылған есім. Біріккен тұлғалы есімдер — Бүркітбай, Бүркітбек.</p><p>БІЖІКЕН - көне алтай тілінен бичик, біжіг — грамота, кітап.</p><p>БІЛГІР - көп білетін, білімді, білгіш.</p><p>БІЛІМ - оқу, білім.</p><p>БИРЖАН — атақты Біржан салдың құрметіле жиі қойылатын есім. Мағынасы — жалғыз, жалқы туған адам.</p><p>БІРЛІК - ынтымақтық, бірауыздылык, тұтастық.</p><p> </p><p><strong>Ғаббас......Ғұмар</strong></p><p>ҒАББАС - (қараңыз: Аббас). </p><p>ҒАБДІҒАЗИЗ – араб тілінен - қадірлі, құрметті.</p><p>ҒАБИТ – араб тілінен - қызмет етуші. Біріккен тұлғалы есімдер — Ғабитхан, Ғабитжан, Ғабитбек, Ғабитан және т. б. Дыбыстық өзгерген түрі — Қабден.</p><p>ҒАЗИЗ - (қараңыз: Әзіз). </p><p>ҒАЗИЗБЕК - араб тілінен алынған <em>ғазиз</em> + қазақ тілінен алынған <em>бек</em>, аса сүйкімді, қымбатты.</p><p>ҒАЗИ - араб тілінен — қосын, әскер.</p><p>ҒАЙСА - (қараңыз: Айса).</p><p>ҒАЛИ - (қараңыз: Әли). </p><p>ҒАЛИАҚПАР - араб тілінен алынған <em>ғали</em> — қымбатты + <em>акпар</em> — үлкен, зор, құрметті, жоғары мәртебелі.</p><p> </p><p>ҒАЛИАСҚАР - араб тілінен алынған <em>ғали + асқар</em>. Аса мәртебелі, құрметті</p><p>ҒАЛЫМ - араб тілінен - үлкен оқымысты, көп білетін білгір ғұлама.</p><p>ҒАЛЫМБЕК - араб тілінен алынған <em>ғалым</em> + қазақ тілінен алынған <em>бек</em>, аса білікті, оқымысты.</p><p>ҒАЛЫМЖАН - араб тілінен алынған <em>ғалым </em>+ иран тілінен алынған <em>жан</em> сөздерінің негізінде жасалған біріккен тұлғалы есім.</p><p>ҒАНИ - араб тілінен алынған бай, дәулетті, ауқатты. Біріккен тұлғалы есімдер — Ғанибай, Ғанибек.</p><p>ҒАППАР , ҚАФФАР - араб тілінен алынған <em>гафар</em> — кешірімді, мархабатты.</p><p>ҒАППАС - (қараңыз: Аббас).</p><p>ГАРИФОЛЛА - араб тілінен — жәрдем беруші, демеуші.</p><p>ГАФАР - араб тілінен кешірімді, мархабатты.</p><p>ГАФУ - араб тілінен — кешіру, кешірім.</p><p>ҒИДАЯТ - араб тілінен — мерекелік сыйлық. Түрі — Идаят.</p><p>ҒИЗАТ - араб тілінен — құрмет, сый, адал, құрметті, қадірлі.</p><p>ҒИНАЯТ - араб тілінен алынған — <em>инаетъ</em> — қайырымдылық, жомарттық, алғыс. Өзгеріскен түрі Инаят.</p><p>ҒЫЛМАН - араб тілінен алынған <em>ғұлам</em> сөзінің көпше түрі — қызметші, бозбала, жас жігіт.</p><p>ҒҰМАР - ар ғомар — ғұмыр, тіршілік.</p>
